ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ Ο ΧΟΡΟΣ …

Των Αγίων ο χορός, εύρε πηγήν της ζωής, και θύραν Παραδείσου εύρω καγώ, την οδόν δια της μετανοίας, το απολωλός πρόβατον εγώ ειμί …
Πάνε πάνω από δέκα χρόνια που ζήτησα από τον παπά Βασίλη μια φωτοτυπία της νεκρώσιμης ακολουθίας. Είχε μόλις πεθάνει η μητέρα μου και στην κηδεία πρόσεξα κάποια από τα λόγια. Μου έκαναν μεγάλη εντύπωση και θέλησα να τα μάθω. Από τότε σε κάθε κηδεία, ξέροντας τα περισσότερα, προσπαθώ να τα ξανακούσω στον ήχο τους, γιατί ασφαλώς και πρόκειται για μελοποιημένη ποίηση, και ομολογώ πως πάντα με εντυπωσιάζουν. Από τότε πάντα ήθελα να γράψω για αυτά μα δεν τα κατάφερνα για πολλούς και διάφορους λόγους
Ποία του βίου τρυφή διαμένει λύπης αμέτοχος; Ποία δόξα έστηκεν επί γης αμετάθετος; Πάντα σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρων απατηλότερα, μία ροπή. Και ταύτα πάντα θάνατος διαδέχεται…
Ως άνθος μαραίνεται, και ως όναρ παρέρχεται, και διαλύεται πας άνθρωπος. Πάλιν δε ηχούσης της σάλπιγγος, νεκροί, ως εν συσσεισμώ, πάντες αναστήσονται προς την σην υπάντησιν, Χριστέ ο Θεός…
Όντως φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον, πως η ψυχή εκ του σώματος, βιαίως χωρίζεται εκ της αρμονίας, και της συμφυΐας ο φυσικότατος δεσμός, θείω βουλήματι αποτέμνεται…
Υπάρχει μια περίεργη κατάσταση σε ότι αφορά στα εκκλησιαστικά θέματα. Πέρα από την αυτονόητη πίστη, το μοναδικό που τονίζεται ιδιαιτέρως, υπάρχουν άλλα μαγικά πράγματα που ο καθένας καλείται να ανακαλύψει, φορές δυστυχώς μόνος του.
Υπάρχει η μαγεία των εικόνων, της αγιογραφίας σαν τέχνη δηλαδή και ιδιαιτέρως της βυζαντινής. Οφείλω να ομολογήσω πως, από τα μαθήματα που τα τελευταία χρόνια παρακολουθεί στα σεμινάρια της ΝΕΛΕ η σύζυγός μου και παρατηρώντας την σπίτι, ανακάλυψα τη διαδικασία δημιουργίας μιας εικόνας, από το τρίψιμο του ξύλου μέχρι την τελευταία πινελιά, το συμβολισμό των χρωμάτων και των υλικών που χρησιμοποιούνται, τα ίδια τα φυσικά υλικά από τα οποία δημιουργούνται τα χρώματα κ.λ.π και ξαφνιάστηκα ευχάριστα.
Είναι καταπληκτικό π.χ να διαπιστώνεις πως για να δημιουργήσεις μια εικόνα πρέπει πρώτα και πάνω από όλα να βρεις την εσωτερική σου ισορροπία, να σε αγγίξει το θέμα της, να μένεις απορροφημένος στη διαδικασία ώρες πολλές, μέρες πολλές που περνούν το μήνα ή κάποιους μήνες, χωρίς να το καταλαβαίνεις. Είναι παράξενη, χωρίς να αφορά στην πίστη αυτή καθαυτή, η επιθυμία σου να επισκέπτεσαι όπου κι αν βρεθείς, εκκλησίες και μοναστήρια, προκειμένου να μελετήσεις τις εικόνες σε ότι αφορά στις επιρροές τους, στο χρόνο κατασκευής τους, στην τεχνοτροπία τους κ. α. και να στέκεις μαγεμένος μπροστά τους ώρα πολλή.
Πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα, όσα ουχ υπάρχει μετά θάνατον. Ου παραμένει ο πλούτος, ου συνοδεύει η δόξα, επελθών γάρ ο θάνατος, ταύτα πάντα εξηφάνισται…
Πού έστιν η του κόσμου προσπάθεια; Πού έστιν η των προσκαίρων φαντασία; Πού έστιν ο χρυσός και ο άργυρος; Πού έστι των οικετών η πλημμύρα και ο θόρυβος; Πάντα κόνις, πάντα τέφρα, πάντα σκιά…
Υπάρχει η μαγεία των τελετουργιών της εκκλησίας. Έχουν κάτι το εντελώς θεατρικό, όχι με την έννοια της μίμησης μα με την έννοια της παράστασης. Η εκκλησία αποτελεί ένα υποβλητικό και επιβλητικό σκηνικό, κάποια, αν όχι τα περισσότερα, από τα κείμενα είναι καταπληκτικά, κάθε κίνηση των ιερέων είναι προδιαγεγραμμένη και εμπεριέχει ένα συμβολισμό,.
Αξίζει τον κόπο να σκύψεις πάνω τους, να εμβαθύνεις στους συμβολισμούς, να ψάξεις την αιτία τους και τα μηνύματά τους, να εννοήσεις το περιεχόμενό τους και εν τέλει να καταλάβεις γιατί τούτη η θρησκεία έχει λόγο ύπαρξης έτσι όπως είναι χωρίς απλοποιήσεις.
Υπάρχει η μαγεία των λόγων, της ποίησης δηλαδή, μιας υπέροχης ποίησης που αδικείται από το γεγονός ότι δεν έχει αναδειχθεί ως τέτοια. Αδικείται από το γεγονός ότι είναι γραμμένη σε μια υπέροχη μεν γλώσσα την οποία δυστυχώς όμως δεν μπορούν να κατανοήσουν οι περισσότεροι άνθρωποι και ιδιαιτέρως οι νέοι.
Εμνήσθην του Προφήτου βοώντος. Εγώ ειμί γή και σποδός, και πάλιν κατενόησα εν τοις μνήμασι και είδον τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπον. Άρα τις εστι, βασιλεύς ή στρατιώτης, ή πλούσιος ή πένης, ή δίκαιος ή αμαρτωλός;…
Θρηνώ και οδύρομαι όταν εννοήσω τον θάνατον, και ίδω εν τοις τάφοις κειμένην την κατ εικόνα Θεού, πλασθείσαν ημίν ωραιότητα, άμορφον, άδοξον, μη έχουσαν είδος. Ω του θαύματος! Τι το περί ημάς τούτο γέγονε μυστήριον; Πως παρεδόθημεν τη φθορά, και συνεζεύχθημεν τω θανάτω; Όντως Θεού προστάξει, ως γέγραπται, του παρέχοντος τοις μεταστάσι την ανάπαυσιν…
Εξέλθωμεν και ίδωμεν εν τοις τάφοις, ότι γυμνά οστέα ο άνθρωπος, σκωλήκων βρώμα και δυσωδία και γνώμεν τις ο πλούτος, το κάλλος, η ισχύς και η ευπρέπεια.
Εν τέλει αναρωτιέμαι γιατί όλα αυτά που προανέφερα δεν αποτελούν αντικείμενο με το οποίο πρέπει να ασχοληθεί περισσότερο η ίδια η εκκλησία, αναδεικνύοντας τα, πέρα και πάνω από τη μόνιμη επωδό της τυφλής πίστης, πέρα και πάνω από ένα δογματισμό που ναι μεν ήταν και ενίοτε εξακολουθεί να είναι απαραίτητος ασφαλώς όμως δεν βοηθά στις μέρες μας.
Εν τέλει αναρωτιέμαι τι είναι σημαντικότερο στην εκκλησία. Να είσαι απλώς πιστός και να παρακολουθείς μόνο τις διαδικασίες της ή να εμβαθύνεις στα κείμενα και στο νόημά τους; Να εκκλησιάζεσαι γιατί έτσι πρέπει και έτσι παραδοσιακά έμαθες ή να σκύβεις μέσα της και να την ψάχνεις; Να τονίζεις ή φορές να επιδεικνύεις τη Χριστιανοσύνη σου ή να ακολουθείς στη ζωή τα μηνύματά της;
Υ।Γ. Πάει ένας και πλέον μήνας που εντελώς απροσδόκητα χάσαμε το φίλο μας το Γεράσιμο Καλαφάτη, γνωστό και αγαπητό στους περισσότερους αναγνώστες. Τούτο το κείμενο, και ιδιαίτερα κάποια από τα λόγια της νεκρώσιμης ακολουθίας, αποφάσισα να το δημοσιεύσω με αφορμή το επώδυνο για μένα αυτό γεγονός. Το αφιερώνω λοιπόν στη μνήμη του.
29/8/2006