Τρίτη 17 Μαρτίου 2015

ΚΟΜΠΟΣΤ

 Τι είναι το κομπόστ;             

Το κομπόστ είναι μερικώς  αποσυντεθειμένη οργανική ύλη.
Προέρχεται από τα φυτικά υπολείμματα του κήπου και της κουζίνας μας τα οποία η ίδια η φύση  μετατρέπει σε  ένα πλούσιο φυτόχωμα που χρησιμεύει για λίπασμα και βελτιωτικό του εδάφους . Είναι αγνό, καθαρό και φυσικό.


Τι πετυχαίνουμε με τη χρήση του κομπόστ;

Ένα εύλογο ερώτημα είναι γιατί γίνεται τόση φασαρία για μια μικρή σχετικά ποσότητα οργανικής ουσίας. Η απάντηση είναι ότι το κομπόστ αφενός είναι ιδανικό υπόστρωμα για γλάστρες, ριζωτήρια αλλά και προσθετικό - βελτιωτικό εδάφους και από την άλλη ουσιαστικά είναι δωρεάν, αφού προέρχεται από την ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων. Το κομμάτι αυτό της ανακύκλωσης το έχουν εκμεταλλευτεί σε διεθνές επίπεδο φορείς όπως δήμοι, οι οποίοι οργανώνουν προγράμματα ώθησης της δημιουργίας κομπόστ από τους δημότες τους, το οποίο χρησιμοποιούν οι ίδιοι στου κήπους τους, με αποτέλεσμα έτσι να παράγονται γύρω στο 25% λιγότερα σκουπίδια σύμφωνα με τα στοιχεία των ιδίων των δήμων. Άλλα δημοτικά προγράμματα αναλαμβάνουν να μαζέψουν τα οργανικά σκουπίδια των δημοτών τα οποία επεξεργάζονται και επιστρέφουν στους δημότες ως κομπόστ έναντι συμβολικού τιμήματος.

Γιατί είναι ωφέλιμο;                 

Αξιοποιούμε πολύτιμη οργανική ύλη για την μακροπρόθεσμη αύξηση της γονιμότητας των εδαφών.
 Επειδή αποφεύγεται η καύση των υπολειμμάτων, μειώνεται ο κίνδυνος των πυρκαγιών που στη χώρα μας ως γνωστόν είναι μεγάλος.
Για τον ίδιο λόγο συντελούμε στον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Αποδεσμεύεται το κλάδεμα των δέντρων από την επικίνδυνη περίοδο για τις πυρκαγιές (απαγόρευση καύσης από Μάιο μέχρι Οκτώβριο).
Πετυχαίνουμε ανώτερη ποιότητα προϊόντων (θρεπτική αξία, γεύση, άρωμα, αντοχή). Εξοικονομούμε ενέργεια, χρήμα και εργασία (ενεργειακές εισροές), γιατί με τη σωστή εφαρμογή του κομπόστ διευκολύνονται ή περιορίζονται ορισμένες καλλιεργητικές επεμβάσεις όπως βοτανίσματα, σκαλίσματα, άρδευση.
Εξοικονομούμε πολύτιμο νερό.
Συντελούμε στην προστασία των υπόγειων νερών, των υδάτινων αποδεκτών και της θάλασσας από τον ευτροφισμό.
Συντελούμε στην εξυγίανση της φύσης μέσα από την προστασία των εδαφών (αναδημιουργία χούμου/φυσικής οργανικής ουσίας) και τις λιγότερες αρρώστιες στις καλλιέργειες.
Συντελούμε στον περιορισμό του προβλήματος της διάθεσης των οργανικών απορριμάτων από τις μονάδες ζωικής παραγωγής, επειδή η κομποστοποίηση συνιστά τον βέλτιστο τρόπο αξιοποίησής τους (περιορίζεται η διαφυγή των θρεπτικών σε έδαφος και ατμόσφαιρα).

 

Πως γίνεται;                                

Η κομποστοποίηση ακολουθεί τον βιολογικό κύκλο της Γης: ανάπτυξη και φθορά. Τα κλαδέματα του κήπου  και τα φυτικά υπολείμματα από τις τροφές μας που αποτελούν τον σωρό του  κόμποστ γίνονται η τροφή για μικροοργανισμούς, μύκητες, βακτηρίδια, έντομα και ζωύφια τα οποία χρησιμοποιούν τον άνθρακα (C) από τα ξερά φυτά για την ανάπτυξή τους. Ο άνθρακας οξειδώνεται μετατρεπόμενος σε διοξείδιο του άνθρακος (CO2) με αποτέλεσμα να   μειώνεται η  μάζα και να εκλύεται  θερμότητα κατά την διάρκεια της κομποστοποίησης. Το άζωτο (Ν) είναι το βασικό συστατικό για τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών.  Με αυτό τον τρόπο ανακυκλώνουν στον δικό τους οργανισμό τα θρεπτικά συστατικά από τα φυτά που αποσυντίθενται και τα επιστρέφουν με το κόμποστ πίσω στο έδαφος.

Ø                  Βακτηρίδια. Για να χωνέψουν το φαγητό που τους προσφέρουμε εκκρίνουν ένζυμα
Ø                  Μύκητες. Με την βοήθεια των  ένζυμων από τα βακτηρίδια διασπούν την κυτταρίνη των φρούτων και λαχανικών και τον ιστό των ξύλων. Η τροφή (οργανική ουσία), ο αέρας και το νερό είναι τα απαραίτητα συστατικά για την επιβίωση των μυκήτων.
Ø                  Γεωσκώληκες.  Είναι οι βασικοί συντελεστές που μετατρέπουν την οργανική ουσία σε χούμους τρώγοντας την και αποβάλλοντας την σε μορφή τρομερά  ευεργετική για τα φυτά.

Από τι αποτελείται ο σωρός;

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΦΥΤΟ

«Πράσινα» και «καφέ»
Οι μικροοργανισμοί, δηλαδή οι παράγοντες που θα εκτελέσουν την βιολογική διεργασία, χρειάζονται άνθρακα (C) για να τραφούν, ενώ το άζωτο (N) τους παρέχει τις πρωτεΐνες για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιασθούν. Γι’ αυτό  πρέπει να τους  δώσουμε την σωστή τροφή στην σωστή αναλογία.

Τα «πράσινα» ή πηγές ενέργειας παρέχουν το άζωτο. Εμπεριέχουν υψηλά ποσοστά υγρασίας και αποσυντίθενται γρήγορα.
(πράσινα φύλλα, φυτικά υπολείμματα κουζίνας, χόρτο κλπ.)

Τα «καφέ» ή δημιουργοί όγκου είναι οι φορείς του άνθρακα. Είναι ξηρά, εμπεριέχουν χαμηλό ποσοστό υγρασίας και αποσυντίθενται αργά.
                    (ξερά φύλλα, κομμένα ή θρυμματισμένα κλαδιά, πριονίδι, χαρτί κλπ.)

Για να αναπτυχθούν γρήγορα τα βακτηρίδια και να θερμανθεί ο σωρός, ένδειξη ότι άρχισε η κομποστοποίηση, πρέπει να έχουμε την σωστή ισορροπία «πρασίνων» και «καφέ». Σε όγκο μία καλή αναλογία για ταχεία κομποστοποίηση είναι 2 μέρη «καφέ» προς 1 «πράσινα».  


Ο ΣΩΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΜΠΟΣΤ

Ο σωρός του κομπόστ αποτελείται από   ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΦΥΤΟ

Πρέπει να έχουμε την σωστή ισορροπία «πρασίνων» και «καφέ». Σε όγκο μία καλή αναλογία για ταχεία κομποστοποίηση είναι 2 μέρη «καφέ» προς 1 «πράσινα».

Ένας πίνακας  υλικών που επιτρέπονται ή απαγορεύονται:

ΠΡΑΣΙΝΑ

►Πράσινα φύλλα    ► Μαραμένα λουλούδια    ► Υπολείμματα καφέ και φίλτρο                    
  Φύλλα τσαγιού και φακελάκια    ►Πολτό από χυμούς    ►Υπολείμματα από
 φρούτα      ► Κοπριά (Μόνο από φυτοφάγα ζώα)  

                                                ΚΑΦΕ

► Ξερά φύλλα     ► Υπολείμματα από λαχανικά  ( ωμά ή βρασμένα ΟΧΙ 
 μαγειρεμένα)  ► Κομμένα κλαδιά (θρυμματισμένα)  Πριονίδι, Ροκανίδι (από ξύλο μη εμποτισμένο)    ► Άχυρο  ► Χαρτί (θήκες αυγών, κύλινδρος ρολού τουαλέτας και κουζίνας, σακούλες μανάβη, χαρτοκιβώτια τεμαχισμένα)
 ► Τσόφλια αυγού (θρυμματισμένα)     
 
ΝΑΙ

☺ Φλούδια μπανάνας, καρπουζιού ή πεπονιού (μόνο τεμαχισμένα σε μικρά κομμάτια)
☺ Μπαγιάτικο ψωμί ( θρυμματισμένο )
☺ Δημητριακά
☺ Φύκια
☺ Χώμα που δεν χρησιμοποιείτε (σε μικρές ποσότητες διότι επιβραδύνει  την αποσύνθεση )
☺ Αλεύρι
☺ Ρύζι
☺ Μαλλιά
☺ Καπνός
☺ Φλούδια ξηρών καρπών ( σπασμένα )
☺ Κουκούτσια ελιών
☺ Στάχτη από το τζάκι ( συνιστάται  να προστίθεται   στο κομμένο γκαζόν γιατί απορροφάει την υπερβολική υγρασία  )
☺ Τσουκνίδα πριν βγάλει σπόρους ( εξαιρετική πηγή αζώτου )

                                                      ΟΧΙ
☻ Φλούδια εσπεριδοειδών (πορτοκάλια, λεμόνια, μανταρίνια, κλπ)
☻ Φύλλα ευκαλύπτου  ( είναι τοξικά )
☻ Φύλλα συκιάς
☻ Πευκοβελόνες ( μέχρι ποσοστό 10 % δεν βλάπτουν )
☻ Νοβοπάν ( περιέχει χαλκό, αρσενικό και χρώμιο )
☻ Χαρτί γυαλιστερό
☻ Χαρτί με χρώμα ή μελάνι
☻ Κρέας και ζωικά προϊόντα γενικώς
☻ Λάδι
☻ Γαλακτοκομικά
☻ Πλαστικά
☻ Μέταλλα
☻ Χημικά ( ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα κλπ.)
☻ Άρρωστα φύλλα ή φυτά και ζιζάνια
☻ Περιττώματα ζώων ( σκύλων, γατών )


Και μην ξεχνάτε :

► Όσο πιο τεμαχισμένα η θρυμματισμένα είναι τα υλικά που συνιστούν τον σωρό,  τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κομπόστ.  Για την σωστή αξιοποίηση των κλαδεμάτων  των κήπων ένας θρυμματιστής είναι  απαραίτητος.

► Μην βάζετε στον σωρό υλικά που έχουν υποστεί χημική επεξεργασία όπως  π.χ. στάχτη που έχει χημικά, πριονίδι από νοβοπάν ή MDF, εμποτισμένα ξύλα , έγχρωμο η γυαλιστερό χαρτί κλπ. Τα χημικά αντιστρατεύονται την φυσική διεργασία της  κομποστοποίησης.

► Μην χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα στον κήπο σας. Είναι καταστροφή και για τον υδροφόρο ορίζοντα και για το χώμα. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές μέθοδοι καταπολέμησης  που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον .

► Τώρα που θα έχετε το δικό σας  κομπόστ δεν θα χρειάζεστε πλέον  χημικά λιπάσματα τα οποία, όπως  τονίσαμε και παραπάνω, απεμπλουτίζουν  τα εδάφη  και μολύνουν  το περιβάλλον. Επί πλέον  κάνουν τα φυτά λιγότερο  ανθεκτικά στις διάφορες ασθένειες με αποτέλεσμα τον φαύλο κύκλο των ψεκασμών.

► Όσο πιο πλούσια τα υλικά που αποτελούν τον σωρό τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θα είναι και το κομπόστ  σας.

► Το κομμένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας μπορεί να δημιουργήσει αναερόβια ζύμωση με αποτέλεσμα την δυσοσμία του σωρού. Είναι λοιπόν προτιμότερο πριν το ενσωματώσετε στον σωρό να το απλώσετε να ξεραθεί κάπως και μετά να το αναμείξετε  με τα υπόλοιπα  υλικά.


ΚΑΔΟΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ  Η  ΜΙΚΡΑ  ΣΙΛΟ
 
Ο σωρός του  κομπόστ μπορεί είτε να περιφραχθεί είτε όχι. Πρέπει οπωσδήποτε να τοποθετείται επάνω σε χώμα ή χόρτο και όχι σε τσιμέντο. Υπάρχουν  διάφοροι τρόποι περίφραξης  και σας παραθέτουμε μερικούς από τους πιο απλούς.


Ελεύθερος σωρός
Σχηματίζετε  τον σωρό σε κατάλληλο σημείο του εδάφους αφού πρώτα σκάψετε το χώμα από κάτω. Μπορείτε να φτιάξετε σωλήνες εξαερισμού με σύρμα για καλύτερο αερισμό.



Τούβλα 
Παίρνετε 48 τσιμεντόλιθους ή τούβλα και τα τοποθετείτε όπως στην εικόνα φροντίζοντας να αφήσετε μία απόσταση 1,5 εκ. μεταξύ τους ώστε να κυκλοφορεί ο αέρας. Είναι μία απλή και καλή λύση για τον κήπο.

Τούβλα
Παρόμοιο σύστημα με το προηγούμενο  αλλά υπερτερεί στο ότι  σχηματίζουμε τους σωρούς σταδιακά οπ είναι ευκολότερος ο χειρισμός. Χρειάζονται 96 τούβλα.



Παλέτες
Παίρνετε 4 ξύλινες παλέτες και τις ενώνετε μεταξύ τους με σύρμα ή μεντεσέδες. Καλό είναι η μία πλευρά να ανοιγοκλείνει για ευκολότερο χειρισμό του σωρού σας.

Σύρμα (πλέγμα  ή κοτετσόσυρμα)
Η ελάχιστη διάμετρος του κάδου πρέπει να είναι 1μ. Για να υπολογίσετε το μήκος του σύρματος που θα σας χρειαστεί, πολλαπλασιάστε την διάμετρο που θέλετε επί 3,14. Ενώστε το σύρμα με γάντζους ώστε να μπορείτε να το ανοίγετε εύκολα.



Φράχτης
Ο έτοιμος πλεκτός φράχτης χρειάζεται στήριξη με 4 πασσάλους στο ορθογώνιο ή με 2 στο κυκλικό ώστε να μπορεί να σταθεί όρθιος.
     
Κάδος
Πάρτε ένα κάδο απορριμμάτων ή ένα μεγάλο βαρέλι τουλάχιστον 100 λίτρων και κάνετε τρύπες διαμέτρου περίπου 1 εκ. ώστε να αερίζεται καλά το μίγμα. Δεν είναι ο ιδεώδης τρόπος διότι δεν εφάπτεται ο σωρός με το χώμα, αλλά αποτελεί μία λύση για τις βεράντες
      
 Έτοιμος ειδικός κάδος
Έχει το πλεονέκτημα ότι δεν αφήνει τα υλικά    εκτεθειμένα και παράλληλα παρέχει καλό εξαερισμό του σωρού. Διατίθεται στο εμπόριο. Υπάρχουν πολλών ειδών κάδοι στο εμπόριο με τιμές που κυμαίνονται από 100 έως 200 ευρώ.





Πηγές: 
www. Silogoskifisias.gr
www. Oikoen.gr
www. Wikiredia.org
www. Ecorec.gr
Γαβριήλ Πανάγος: ΚΟΜΠΟΣΤ