Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012

Πληρώνοντας με… άλλο νόμισμα

«Φαντάσου όλους τους ανθρώπους να μοιράζονται τον κόσμο, να μην υπάρχει ανάγκη για απληστία ή πείνα, μια ανθρώπινη αδελφότητα, φαντάσου...»

(απο το «Imagine» του John Lennon)

Παρουσιάζω όπως υποσχέθηκα τοπικά εναλλακτικά νομίσματα στην Ελλάδα, που δημιουργήθηκαν εξ αιτίας της κρίσης και με σημείο αναφοράς το παράδειγμα της Αργεντινής।

Έτσι επιβίωσε η Αργεντινή

Το ΔΝΤ έμπηξε πολύ βαθιά τα μυτερά νύχια του στο κορμί της Αργεντινής. Δεκέμβριος του 2001: πτώχευση, ακυβερνησία, πολιτικό χάος. Η χώρα καταστρεφόταν. Οι αστοί σήκωσαν το ταμείο, έβγαλαν τα λεφτά έξω και στη συνέχεια βούλιαξαν και εγκατέλειψαν τις επιχειρήσεις τους.

Όταν ολοκληρώθηκε το πλιάτσικο και οι λεηλασίες, ομάδες συνειδητοποιημένων εργατών προσπάθησαν να επαναλειτουργήσουν με αυτοδιαχείριση τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια. Πολύ δύσκολο εγχείρημα σε τέτοιες συνθήκες...

Λεφτά δεν υπήρχαν. Ούτε δουλειές. Τόσο το κεφάλαιο όσο και η εργασία είχαν απαξιωθεί. Τότε λειτούργησε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και δημιουργήθηκε το κίνημα της ανταλλακτικής οικονομίας, που στη συνέχεια απλώθηκε σ' όλη τη Λατινική Αμερική. Έτσι από το «τίποτα» δημιουργήθηκαν ξαφνικά χιλιάδες λέσχες ανταλλαγών-nodos. Παράλληλα, φτιάχτηκαν παντού αγροτικοί και αστικοί λαχανόκηποι (Ροσάριο), οι οποίοι τροφοδοτούνταν από περίπου 800 ομίλους βιοκαλλιεργητών.

Κοινωνικά - creditos

Περίπου έξι εκατομμύρια Αργεντινοί κατόρθωσαν να επιβιώσουν χωρίς λεφτά, χάρη στην αλληλέγγυα κοινωνική οικονομία, στο ισοδίκαιο ανταλλακτικό εμπόριο, στις αγορές απευθείας διάθεσης τροφής με βάση τη γεωργία της εγγύτητας και τα ιδεατά - εναλλακτικά νομίσματα. Διακόσια εκατομμύρια κοινωνικά χαρτονομίσματα – creditos - κυκλοφόρησαν στις λέσχες nodos, με αποτέλεσμα να λειτουργήσει μια αναπάντεχη σωτήρια «οικονομία του ισογείου», αντιμετωπίζοντας σε μεγάλο βαθμό την ανεργία και τη μαύρη εργασία.

Με περισσότερους από 800 κόμβους, οι λέσχες ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών της Αργεντινής έγιναν ένα από τα ισχυρότερα συστήματα ανταλλακτικής οικονομίας στον κόσμο. Κάποια στιγμή, το υπουργείο Οικονομίας της Αργεντινής διαπίστωσε με έκπληξη πως ο λαός εφηύρε μόνος του την εναλλακτική λύση, και αποφάσισε να στηρίξει το Γενικό Δίκτυο Ανταλλαγών παρέχοντάς του βοήθεια και εκπαίδευση στον τομέα της διαδικτυακής τεχνολογίας.

Πώς λειτουργεί

Όταν ένας αγρότης «πουλήσει» κάποια ποσότητα από τα προϊόντα του σ' ένα μέλος της λέσχης nodos παίρνει ένα πιστωτικό χαρτάκι εν είδη ιδεατού χαρτονομίσματος, στο οποίο αναγράφεται η αξία της συναλλαγής. Στη συνέχεια μπορεί να το εξαργυρώσει σε όποια λέσχη - κόμβο επιθυμεί για να «αγοράσει» κάποιο άλλο αγαθό ή υπηρεσία.

Στην Ελλάδα

Το παράδειγμα της Μαγνησίας

Αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης ρευστότητας που αυτή έφερε, ήταν η δημιουργία της Τοπικής Εναλλακτικής Μονάδας (ΤΕΜ) από τους Βολιώτες, οι οποίοι έστησαν το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας , για ανθρώπους που δυσκολεύονται ή αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών τους με τα εισοδήματα σε ευρώ, μπορούν όμως να «πληρώνουν», προσφέροντας κάποια εργασία ή κάποια δικά τους καινούργια ή μεταχειρισμένα αγαθά,

Δεν υπάρχει εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο, δεν υπάρχουν τόκοι ή ανατοκισμοί και τοκογλυφία.

Είναι μια θετική δράση από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους, δημιουργούν ευκαιρίες απασχόλησης, δίνουν αξία στα τοπικά προϊόντα, βοηθούν τις οικογένειες τους και τις επιχειρήσεις τους να επιβιώσουν και να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση.

Η βασική ιδέα που κρύβεται πίσω από αυτό είναι να επωφεληθούν όσοι αδυνατούν ή δυσκολεύονται να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες σε ευρώ. Έτσι, όσοι θέλουν μπορούν να προσφέρουν τις δεξιότητές τους, τις γνώσεις τους ή κάποια καινούργια ή μεταχειρισμένα αγαθά και να πληρωθούν σε ΤΕΜ, τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν για μελλοντικές αγοραπωλησίες.

Όταν, για παράδειγμα, ένα μέλος του Δικτύου αναλάβει να καθαρίζει το σπίτι ενός άλλου μέλους ή να φροντίζει τους ηλικιωμένους γονείς του, τότε με την ολοκλήρωση της εργασίας, ο λογαριασμός του πιστώνεται με τον αριθμό των μονάδων ΤΕΜ που έχουν συμφωνηθεί. Αντιστοίχως, ο λογαριασμός εκείνου που επωφελήθηκε από την εργασία θα μειωθεί ισόποσα.

Μία ΤΕΜ ισοδυναμεί µε ένα ευρώ, απλά η διαφορά έγκειται στο ότι το εναλλακτικό νόμισμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί µόνο τοπικά, δηλαδή δεν έχει την ίδια ισχύ εκτός του Δικτύου. Επιπρόσθετα, δεν πρόκειται για τη γνωστή μορφή χρήματος που αλλάζει χέρια και, φυσικά, δεν τυπώνεται ούτε σε χάρτινη μορφή, ούτε κόβεται σε νόµισµα. Με το που εγγράφεται κάποιος στο Δίκτυο, του παρέχεται πίστωση 300 ΤΕΜ. Η διαδικασία είναι απλή και η μόνη βασική προϋπόθεση είναι µια φωτοτυπία αστυνομικής ταυτότητας. Ο λογαριασμός του καθενός και οι συναλλαγές καταγράφονται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Στην ιστοσελίδα του Δικτύου (http://www.tem-magnisia.gr/index.php) καταχωρούνται οι αγγελίες για προσφορά υπηρεσιών και προϊόντων. Σε περίπτωση όμως που κάποιο µέλος δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, τότε εξυπηρετείται µε κουπόνια ή «εντολές πληρωμής», όπως ονομάζονται.

Η αγοραστική δύναμη του ΤΕΜ

Οι καταγεγραμμένες υπηρεσίες που μπορεί να βρει κάποιος στην αναρτημένη στο Διαδίκτυο λίστα, περιλαμβάνει την κηπουρική, τη φύλαξη παιδιών, διάφορα σεμινάρια, οικοδομικές δραστηριότητες κ.ά. Όσο για τις ευρύτερες κατηγορίες αγαθών, περιλαμβάνονται διάφορα οικοδομικά υλικά, είδη ένδυσης και υπόδησης, έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές, είδη διατροφής, ποτά και πάρα πολλά άλλα. Έτσι, αν για κάποιο λόγο η ειδικότητα ενός µέλους δεν έχει μεγάλη ζήτηση για να μπορεί να κερδίσει το «μεροκάματο» του σε ΤΕΜ, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει εναλλακτικές απλές υπηρεσίες, που δεν απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες, όπως η φύλαξη παιδιών.

Η λογική και ο τρόπος λειτουργίας του Δικτύου είναι απλός. Οι επιχειρηματίες, οι καταστηματάρχες και όσα µέλη προσφέρουν κάποια μορφή έμμισθης υπηρεσίας, ζητούν από τους υποψήφιους πελάτες που είναι εγγραμμένοι στο Δίκτυο ένα μέρος της τιμής σε ευρώ και το υπόλοιπο σε ΤΕΜ. Ενδεικτικά, αν ένα ζευγάρι παπούτσια στοιχίζει 100 ευρώ, τότε ο αγοραστής καλείται να πληρώσει 70 ευρώ και 30 ΤΕΜ τα οποία χρεώνονται στον λογαριασμό του και πιστώνονται στον πωλητή. Η τελική απόδειξη θα αναγράφει το ποσό των 70 ευρώ και τα 30 θα ισοδυναμούν σε ένα είδος «έκπτωσης».

Η «Μονάδα» στα Χανιά

Το παράδειγμα του Βόλου, μα κυρίως της Αργεντινής, ακολούθησαν τα Χανιά με το Δίκτυο Ανταλλαγών Χανίων (diktyoantallagonxanion.gr).

Το νόμισμα μέτρησης που χρησιμοποιεί το Δίκτυο Ανταλλαγών στα Χανιά ονομάζεται «Μονάδα», και έχει την ισοτιμία του ευρώ, ενώ δεν τοκίζεται ούτε και φορολογείται. Κάθε νέο μέλος με την εγγραφή του, αποκτά ένα λογαριασμό για το εναλλακτικό νόμισμα και ένα αριθμό με τον κωδικό του. Το νέο μέλος του Δικτύου, αποκτά αυτόματα ένα χρεωστικό όριο έως -150 μονάδες και ένα πιστωτικό 250 μονάδων. Αυτό έγινε, για να μπαίνει το κάθε μέλος άμεσα στη διαδικασία του να προσφέρει και να γίνει όσο το δυνατόν πιο σύντομα ενεργό. Οι συναλλαγές γίνονται και διαδικτυακά ενώ υπάρχει απόλυτη διαφάνεια.


Μέθοδος συναλλαγών

Στην ιστοσελίδα του Δικτύου Ανταλλαγών (diktyoantallagonxanion.gr) υπάρχουν όλα τα μέλη και το τι μπορεί να προσφέρει το κάθε ένα ξεχωριστά, αλλά και το τι ζητείται.

Μπαίνοντας ας πούμε κάποιος στην ιστοσελίδα και ψάχνοντας υδραυλικό βρίσκει το άτομο που θέλει και έρχεται σε επαφή μαζί του, για να συνεννοηθούν πότε θα έρθει στο σπίτι του για να φτιάξει την οποιαδήποτε βλάβη। Ο υδραυλικός για να επιδιορθώσει την όποια ζημιά θα χρεώσει κάποιες Μονάδες, και το έντυπο, που είναι υπογεγραμμένο και από τα δύο μέλη, δίνεται στους διαχειριστές, για να περαστούν οι Μονάδες στους αντίστοιχους λογαριασμούς. Έτσι ο ένας θα έχει συν και ο άλλος πλην.


«Οβολός»: η κοινωνική τράπεζα της Πάτρας (www.ovolos.gr)

Στην Πάτρα την Πρωτοχρονιά του 2009 ο επιχειρηματίας Νίκος Μπογονικολός ίδρυσε ένα group στο facebook που μέσα σε δύο μήνες αριθμούσε ήδη 4.000 μέλη.

Δημιουργήθηκε ο «ΟΒΟΛΟΣ Κέντρο μελέτης και τεκμηρίωσης κοινωνικού νομίσματος», που περιλαμβάνει μεγαλύτερες επιχειρήσεις όπως αλυσίδες καταστημάτων, σούπερ μάρκετ, ακόμη και τοπικά ΜΜΕ.

Στις 25/5/2009 με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών η πρώτη θεσμοθετημένη κοινωνική τράπεζα με έδρα την Πάτρα ήταν γεγονός.

Μέσα από τη διαδικτυακή πλατφόρμα ανταλλαγών του «Οβολού» συναλλάσσονται περισσότερα από 1.300 εγγεγραμμένα μέλη, στην πλειονότητά τους νέοι και νέες.

Φθηνότερα προϊόντα και υπηρεσίες

Η ιδέα του «Οβολού» είναι απλή: γίνεται ανταλλαγή των προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση του ευρώ. Στην ουσία πρόκειται για ένα σύστημα μέτρησης της ανταλλακτικής αξίας των προϊόντων και των υπηρεσιών. Ένας οβολός αντιστοιχεί σ' ένα ευρώ. Όμως, με το κοινωνικό νόμισμα τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι πολύ φθηνότερα σε σχέση με την τιμή που έχουν στην αγορά, αφού δεν υπάρχουν μεσάζοντες, κερδοσκοπία και φορολογικές επιβαρύνσεις. Η συσσώρευση οβολών δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Ούτε μπορείς να ελπίζεις στην απόκτηση μελλοντικής υπεραξίας...

Άλλα δίκτυα

Άλλα δίκτυα ανταλλαγών είναι το δίκτυο ΤΕΜ στην Κέρκυρα, όπου το τοπικό νόµισµα ονοµάζεται Μπουτσούνια, το Καερέτι της Ιεράπετρας Κρήτης, η Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης, το δίκτυο Φασούλι που εδρεύει στην Αθήνα και διάφορα άλλα। Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί πλέον είναι αν θα γίνει… της Αυστρίας ή θα αφεθεί ελεύθερα η ανάπτυξη αυτών των δικτύων. Το µόνο σίγουρο είναι ότι µόνο ο χρόνος θα δείξει.

Πηγές και

Ιστοσελίδες - Ιστότοποι και άλλα Δίκτυα Εναλλακτικών Νομισμάτων:

ΤΕΜ Μαγνησίας: http://www.tem-magnisia.gr/

Φασούλι Αθήνας: http://fasouli.wordpress.com/

Δίκτυο Ανταλλαγών Πιερίας: http://noe.motherearth.gr/

Μπουτσούνι Κέρκυρας: http://mpoutsouni.gr/forum/index.php

Οβολός Πάτρας: http://www.ovolos.gr/

Καερέτι Ιεράπετρας Κρήτης: http://www.kaereti.gr/

Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης: http://www.emro.gr/

Μονάδα Χανίων http://www.diktyoantallagonxanion.gr/

Δίκτυο Αλληλεγγύης και Αχρήματης Ανταλλακτικής Οικονομίας Φθιώτιδας http://www.tem-fthiotidas.gr/

Συριανό Δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών http://sanosyros.wordpress.com/

ΜΑΠ (Μονάδα Αξιολόγησης Προϊόντος) Βέροιας http://antalaktikoveria.blogspot.com/

http://lifepositive.gr

ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ Ελευθεροτυπία

http://www.lets.net.gr/

http://www.agorapress.gr/

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012

ΤΟ ΜΙΝΟΡΕ ΤΗΣ ΤΑΒΕΡΝΑΣ




Στίχοι: Πάνος Τούντας
Μουσική: Πάνος Τούντας
Πρώτη εκτέλεση: Στράτος Παγιουμτζής, Τεμπέλης & Νότα Καλλέλη, Μυτιληνιά


Μες στην ταβέρνα τα βλαμάκια βρε παιδιά
ο καθένας και ένα πόνο έχει στην καρδιά
ο ένας λιώνει και πονεί για μια μελαχρινή
κι άλλος τραγουδά για μια ξανθή
μπουζουκάκι με διπλοπενιά
για τα μάτια της τα γαλανά

Ταβερνιάρη κέρνα κέρνα μας κρασί
κάθισέ κοντά μας και γλέντησε κι εσύ

Για το χατίρι μιας μικρής
έγινα μάνα μου μπεκρής Ι Δις
για το χατίρι μιας μικρής

Για το χατήρι μιας μικρής
έγινα μάνα μου μπεκρής Ι Δις
για το χατίρι μιας μικρής

ΤΙ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΚΛΑΙΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ




Στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού


Στο παραθύρι το κλειστό
κλαίει το παράπονο του
ένα παιδί που αγάπησε
κι έμεινε μοναχό του

Κανείς δε βγήκε για να ιδεί
τι έχει και κλαίει το παιδί
μα το λυπήθηκ' η αυγή
που πόνεσε τόσο πολύ

Διπλά τα 'βαλαν τα κλειδιά
στην πόρτα κάποια χέρια
Σβήσαν τον ήλιο του παιδιού
του θάμπωσαν τ' αστέρια

Κανείς δε βγήκε ....

ΘΑ ΚΛΕΙΣΩ ΤΑ ΜΑΤΙΑ




Στίχοι: Άκης Πάνου
Μουσική: Άκης Πάνου
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης


Τον έρωτά, φαρμάκωσ' η μιζέρια
κομμάτιασε, η φτώχεια την καρδιά
Δεν ήρθανε, για μας τα καλοκαίρια
και έγιν' η, ζωή τόσο βαριά

Θα κλείσω τα μάτια, θ' απλώσω τα χέρια
μακριά από τη φτώχεια, μακριά απ' τη μιζέρια
Θα πάρω τη στράτα, κι εγώ τη μεγάλη
θα κλείσω τα μάτια, και όπου με βγάλει

Που να βρεθεί, ντροπή να με κρατήσει
στη λάσπη και, στην ξύλινη σκεπή
Τη φτώχεια που, μας έχει γονατίσει
τη νιώθω μεγαλύτερη ντροπή

Θα κλείσω τα μάτια, θ' απλώσω τα χέρια
μακριά από τη φτώχεια, μακριά απ' τη μιζέρια
Θα πάρω τη στράτα, κι εγώ τη μεγάλη
θα κλείσω τα μάτια, και όπου με βγάλει

ΚΑΤΕΒΑΣΜΕΝΑ ΤΑ ΡΟΛΑ



Στίχοι: Κώστας Βίρβος
Μουσική: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης


Κατεβασμένα τα ρολά
στην ψησταριά του Ζήση,
τον πήρε ο Χάρος ψες αργά, γλυκά-γλυκά,
απάνω στο μεθύσι.

Θάνατος ευτυχισμένος
να πεθάνεις μεθυσμένος.

Κι από τους φίλους πιο πολύ
τον κλάψαν τα μπατίρια,
γιατί στου Ζήση το τσαρδί, χωρίς ψιλή
πίναν και δυο ποτήρια.

Θάνατος ευτυχισμένος
να πεθάνεις μεθυσμένος.

Κατεβασμένα τα ρολά,
σκοτείνιασαν οι δρόμοι.
Ο Ζήσης ξένοιασε, παιδιά, απ’ το ντουνιά
κι εμείς πονάμε ακόμη.

Θάνατος ευτυχισμένος
να πεθάνεις μεθυσμένος.

ΑΠΕΛΠΙΣΤΗΚΑ



Στίχοι: Μάρκος Βαμβακάρης, Φράγκος
Μουσική: Μάρκος Βαμβακάρης, Φράγκος
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Τι πάθος ατελείωτο
που είναι το δικό μου,
όλοι να θέλουν τη ζωή
κι εγώ το θάνατό μου

Απελπίστηκα, μανούλα μου,
να υποφέρω,
κουράστηκα μες στη ζωή
τον Χάρο να γυρεύω

Όσο είναι η νύχτα σκοτεινή
έτσι 'ναι κι η καρδιά μου
και σαν τη σιγανή βροχή
τρέχουν τα δάκρυά μου

Απελπίστηκα, μανούλα μου,
να υποφέρω,
κουράστηκα μες στη ζωή
τον Χάρο να γυρεύω

Θα πά' να εύρω μια σπηλιά
με πέτρες και με χώμα,
εκεί θ' αφήσω κόκαλα,
ζωή, ψυχή και σώμα

ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ



Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Πρώτη εκτέλεση: Αλίκη Βουγιουκλάκη


Θα κεντήσω πάνω στου αλόγου σου τη σέλλα
με διαμαντόπετρες σωρό
του φεγγαριού το πήγαιν' έλα
στο πελαγίσιο το νερό

Αγόρι μου,αγόρι μου
αγόρι μου να σε χαρώ

Θα κεντήσω στ' ασημοπίστολα σου πλάι
της χελιδόνας το φτερό
κι έναν σταυρό να σε φιλάει
τις νύχτες που σε καρτερώ

Θα κεντήσω πάνω στο δίκοπό σου λάζο
το βλέμμα σου το καθαρό
αυτό το βλέμμα το γαλάζιο
που δε χορταίνω να θωρώ

Τοπικά εναλλακτικά νομίσματα: Το πείραμα του Wörgl

Πάνε δέκα χρόνια από τότε που τα εθνικά νοµίσµατα 12 χωρών αντικαταστάθηκαν από το ευρώ. Κανείς τότε δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι, σε λιγότερο από 10 χρόνια, το εγχείρημα θα κινδύνευε να τιναχτεί στον αέρα. Το ευρώ είχε το θετικό ότι ήταν ένα πολύ σκληρό και ισχυρό νόμισμα, έφερε όμως ακρίβεια στις περισσότερες χώρες και δημιούργησε προβλήματα στις τοπικές οικονομίες, λόγω των συστηµικών ανισορροπιών της ευρωζώνης. Με απλά ελληνικά, το πορτοφόλι µας άρχισε να αδειάζει πιο γρήγορα απ’ όσο γέμιζε.

Το ευρώ επομένως έφερε και δυσαρέσκεια, και κάποια ανήσυχα µυαλά σκέφτηκαν να εισάγουν στις τοπικές κοινωνίες εναλλακτικά νοµίσµατα, τα οποία συνήθως κυκλοφορούν συμπληρωματικά µε τα εθνικά ή υπερεθνικά νοµίσµατα.

Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι να τονωθεί η τοπική οικονοµία και να διευκολυνθεί η ζωή των κατοίκων. Ενδεικτικά, τοπικά εναλλακτικά νοµίσµατα χρησιμοποιούνται επιτυχώς σε πάρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερµανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ισπανία, η Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και πέρα από τον Ατλαντικό, στην Βραζιλία, στην Βενεζουέλα, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, ακόµη και στην Αυστραλία.

Στην Ισπανία, συγκεκριμένα στην πόλη Mourgados, πάνω από 60 επιχειρήσεις δέχονται να πληρωθούν µε την απελθούσα πεσέτα.

Την ίδια πολιτική ακολούθησε µε επιτυχία και μια μικρή πόλη της Ιαπωνίας, η Kan’ Onji, η οποία επανάφερε το παλαιό νόµισµα που είχε αποσυρθεί πάνω από 6 δεκαετίες.

Τα παραδείγματα τοπικών νοµισµάτων είναι πολλά, αυτό που παρουσιάζει όμως µμεγάλο ενδιαφέρον είναι αυτό της Αυστρίας. Μετά την κρίση του 1929, η κεντρική τράπεζα της Αυστρίας απαγόρευσε την κυκλοφορία του τοπικού εναλλακτικού νοµίσµατος της πόλης Wörgl.

Το πείραμα του Wörgl

Μια μεγάλη απόφαση


Το Wörgl (Βεργκλ) ήταν μια μικρή πόλη 4।500 κατοίκων στην Αυστρία, όπου διεξήχθη ένα καινοτόμο οικονομικό πείραμα το 1932.


Ήδη η Ευρώπη είχε χτυπηθεί από το κραχ του 1929, και το 1931 που εκλέχτηκε Δήμαρχος ο Michael Untergüggenberger (Μίκαελ Ούντεργκέγκενμπέργκερ) ήδη είχε έλθει η ύφεση με 30% ανεργία, και 10% άπορους.

Ο νέος Δήμαρχος, που προερχόταν από φτωχή αγροτική οικογένεια, κατόρθωσε να μορφωθεί μόνος του και να γίνει μηχανικός στους σιδηροδρόμους। Αν και δεν ήταν μαρξιστής, είχε συνδικαλιστική δράση και υποστήριζε τα συμφέροντα των εργαζομένων ενάντια στους πλούσιους επενδυτές του σιδηροδρόμου, πράγμα που το πλήρωσε με την μη προσωπική του άνοδο στην ανώτερη ιεραρχία των σιδηροδρομικών υπαλλήλων. Ήταν ένας άνθρωπος ανοιχτόμυαλος, πρακτικός, εργατικός και δραστήριος.


Ο νέος δήμαρχος είχε έναν μακρύ κατάλογο έργων που ήθελε να εκτελέσει. Έργα απολύτως απαραίτητα όπως η ύδρευση της πόλης, η ασφαλτόστρωση των δρόμων, ο οδικός φωτισμός και η φύτευση δέντρων κατά μήκος των οδών. Αλλά τα δημοτικά ταμεία ήταν σχεδόν άδεια, και οι δημότες ήταν ήδη σε δεινή οικονομική κατάσταση, αντιμετωπίζοντας αρκετοί από αυτούς πρόβλημα επιβίωσης.

Καταλάβαινε ότι μία αύξηση της φορολογίας τους, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα δημοτικά έργα, θα οδηγούσε σε περαιτέρω φτώχεια και ύφεση.

Είχε όμως μελετήσει το βιβλίο «Η Φυσική Τάξη» του οικονομολόγου Silvio Gesell (Σύλβιο Γκέσελ), ο οποίος πίστευε ότι η αργή κυκλοφορία του χρήματος είναι η κύρια αιτία για την παραπαίουσα οικονομία. Κατ΄ αυτόν, αν διαθέτουν οι περισσότεροι άνθρωποι αρκετά χρήματα, τα οποία κυκλοφορούν συνεχώς, τότε η Κοινωνία θα έχει υγιή ανάπτυξη και ευημερία.

Ο Δήμαρχος βάζοντας σε εφαρμογή την παραπάνω θεωρία, ξεκίνησε το πρόγραμμα των Δημοτικών του έργων, δίνοντας δουλειά σε πολλούς εργαζόμενους και εργολάβους, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι η πληρωμή τους θα γινόταν με σελίνια (το νόμισμα της Αυστρίας) όχι εκτυπωμένα από την Εθνική Τράπεζα της, αλλά από τον Δήμο του Wörgl. Όντως εκτυπώθηκαν και τέθηκαν σε κυκλοφορία 32.000 σελίνια ως «Γραμμάτια Πιστοποίησης Εργασίας», κάτι σαν ένα δωρεάν χρήμα, διότι δεν είχαν αντίκρισμα σε χρυσό, απλά αναγνώριζαν την παροχή έργου προς την Κοινότητα.

Τα χρήματα του Wörgl

Στις 31 Ιουλίου 1932 δόθηκαν τα πρώτα 1.800 Σελίνια για να πληρωθούν οι μισθοί των εργαζομένων, και η αξία των υλικών που αναλώθηκαν τον πρώτο μήνα στα δημοτικά έργα. Οι άνθρωποι που πήραν αυτά τα νέα σελίνια, μπορούσαν να πληρώσουν τους δημοτικούς τους φόρους, αλλά και να αγοράσουν ψωμί. Ο αρτοποιός παίρνοντας αυτά τα σελίνια μπορούσε να αγοράζει αλεύρι από τον μυλωνά. Ο μυλωνάς αγόραζε σιτάρι από τον γεωργό. Ο γεωργός αγόραζε εργαλεία από τον σιδερά. Ο σιδεράς αγόραζε παπούτσια από τον τσαγκάρη. Ο τσαγκάρης πλήρωνε τον δάσκαλο που έκανε μάθημα στα παιδιά του. Ο δάσκαλος αγόραζε ψωμί στον αρτοποιό. Και ο κύκλος κυκλοφορίας του χρήματος επαναλαμβανότανε συνεχώς και καθημερινά, σε τέτοιο σημείο ώστε ήδη την τρίτη μέρα, ο κύκλος εργασιών ολόκληρης της πόλης να είναι παραπάνω από 10πλάσιος από τα 1.800 σελίνια που δόθηκαν στη κυκλοφορία σε σημείο το να υποπτεύονται κάποιοι ότι κάποια σελίνια είχαν πλαστογραφηθεί.

Ο Δήμαρχος όμως είχε εφαρμόσει μία πρόσθετη μέθοδο για να κάνει το χρήμα να αλλάζει συνεχώς χέρια με μεγάλη ταχύτητα:
Τα χρήματα του Wörgl έχαναν το 1% της ονομαστικής τους αξίας κάθε μήνα. Για να αποφευχθεί αυτή η υποτίμηση ο ιδιοκτήτης του γραμματίου το δαπανούσε όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ειδάλλως, την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα, έπρεπε να αγοράσει ένα κουπόνι σαν γραμματόσημο, με αξία το 1% της ονομαστικής αξίας και να το κολλήσει στο χαρτονόμισμα. Υπήρχε δηλαδή μία λειτουργία αντίθετη από τον τοκισμό, που επέτρεπε στο χρήμα να κυκλοφορεί συνεχώς।



Ο Δήμαρχος φυσικά δεν μπορούσε να προσλάβει όλους τους ανέργους της πόλης για τα δημοτικά έργα. Με την αύξηση του κύκλου εργασιών της πόλης όμως, ο αρτοποιός για παράδειγμα δεν προλάβαινε μόνος του να βγάζει τα ψωμιά που του ζητούσαν, υποχρεώθηκε λοιπόν να προσλάβει έναν βοηθό, τον οποίον πλήρωνε με τα σελίνια του Δήμου. Το ίδιο κάνανε και οι υπόλοιποι επαγγελματίες. Οι βοηθοί που προσελήφθηκαν όμως διευρύνανε την αγοραστική δύναμη της πόλης και έτσι οι επαγγελματίες είχαν να αντιμετωπίσουν μία περαιτέρω αύξηση της ζήτησης, σε σημείο που κανένας κάτοικος της πόλης να είναι άνεργος, αλλά αντίθετα να υπάρχουν παντού αγγελίες ζήτησης προσωπικού. Έτσι το σύστημα αρχίζει να αποκτάει μία δυναμική μορφή, και οι άνεργοι από τα γύρω χωριά έρχονται για να δουλέψουν στο Wörgl, επίσης οι παραγωγοί από τα γύρω χωριά που είχαν τα προϊόντα τους απούλητα (διότι μέχρι τώρα κανείς δεν είχε χρήματα για να τα αγοράσει) επιτέλους βρήκαν αγοραστές στο Wörgl, αλλά με τους νέους επισκέπτες διευρύνεται ακόμα περαιτέρω η αγοραστική δύναμη, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται και η παραγωγική δραστηριότητα. Οι ξένοι εργάτες παίρνοντας τα σελίνια του Wörgl, δυνάμωναν και τις δικές τους τοπικές οικονομίες, επεκτείνοντας την ανάπτυξη στα γύρω χωριά, αλλά το ίδιο το Wörgl έβγαινε αλώβητο, από αυτή την έξοδο του χρήματος. Ο Δήμαρχος είχε ένα στρατηγικό πλεονέκτημα: Ήταν αυτός που εκτύπωνε το χρήμα. Δεν ήταν ένας ιδιώτης τραπεζίτης με σκοτεινά συμφέροντα κυριαρχίας από πίσω του, αλλά ένας άνθρωπος στην υπηρεσία των πολιτών.

Η επιτυχία του Wörgl

Σε περίοδο 13 μηνών, ο Δήμαρχος εκτέλεσε όλα τα έργα που είχε σχεδιάσει: Ύδρευση, δρόμοι, φωτισμός. Επίσης κατασκευάστηκαν νέα δημόσια κτίρια, ένας ταμιευτήρας νερού, μία πίστα για σκι, και μια γέφυρα. Επίσης έγιναν αναδασώσεις, γιατί αντιλαμβάνονταν οι άνθρωποι του τότε, που ζούσαν πιο κοντά στη Φύση, το μελλοντικό κέρδος από την ύπαρξη των Δασών.

Σε έξι γειτονικά χωριά επεκτάθηκε το σύστημα με επιτυχία. Ο Γάλλος πρωθυπουργός, Eduard Dalladier, έκανε μια ειδική επίσκεψη για να δει το «θαύμα του Wörgl». Τον Ιανουάριο του 1933, το νέο οικονομικό σύστημα επεκτείνεται στη γειτονική πόλη της Kirchbühl, και τον Ιούνιο του 1933, ο Δήμαρχος του Wörgl συναντήθηκε με εκπροσώπους από 170 διαφορετικές πόλεις της Αυστρίας που ενδιαφέρονταν για την γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος και στις πόλεις τους.

Το τέλος

Η Κεντρική Τράπεζα της Αυστρίας πανικοβλήθηκε, στο ενδεχόμενο το πείραμα του Wörgl να επεκταθεί σε όλη την Αυστρία και αποφάσισε να διεκδικήσει τα μονοπωλιακά δικαιώματα της, απαγορεύοντας δωρεάν νομίσματα. Η υπόθεση έφτασε ενώπιον του Αυστριακού Ανώτατου Δικαστηρίου, το οποίο επικύρωσε το μονοπωλιακό δικαίωμα της Κεντρικής Τράπεζας για την έκδοση νομίσματος. Και έγινε ποινικό αδίκημα η έκδοση «νομίσματος έκτακτης ανάγκης». Το Wörgl γρήγορα επανήλθε στην ανεργία του 30%. Κοινωνική αναταραχή εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Αυστρία, διότι οι απλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνανε γιατί η Κυβέρνησή τους και η Δικαιοσύνη, που υποτίθεται ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών, δεν τους αφήνει να εξασκούν τη δοκιμασμένη λύση που βρήκανε στην αντιμετώπιση της ύφεσης, αλλά τους επιβάλει τα δικά της μέτρα που αποδεδειγμένα όπως και πριν τους ξαναβύθισε στη φτώχεια και την ανέχεια. Το 1938 ο Χίτλερ προχώρησε στην προσάρτηση της Αυστρίας (χωρίς να βρει την παραμικρή πολεμική αντίσταση) με έναν από τους λόγους για αυτό, το ότι πολλοί άνθρωποι τον είδαν ως τον οικονομικό και πολιτικό σωτήρα τους. Ακολούθησε ο Πόλεμος, και το πείραμα του Wörgl έμεινε στην Ιστορία.

http://www.mindcontagion.org/worgl

http://www.lets.net.gr/

http://lifepositive.gr

Υ.Γ. Για τα τοπικά εναλλακτικά νομίσματα που κυκλοφορούν ανά τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, θα αναφερθώ σε επόμενα σημειώματα.

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΓΑΪΔΑΡΩΝ

Βρήκα τούτα τα κείμενα στο διαδίκτυο και ομολογώ πως τα θεωρώ θαυμάσια για την … περίπτωσή μας. Απλουστευμένες εξηγήσεις της κρίσης χρέους και όχι μόνο… Όπως είναι φυσικό δεν άλλαξα τίποτα από τα αρχικά κείμενα. Μόνο οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου.

Απολαύστε τα και βγάλετε μόνοι τα συμπεράσματά σας!

Η Κρίση των Γαϊδάρων

Μια μέρα εμφανίστηκε σε ένα χωριό ένας άνδρας με γραβάτα. Ανέβηκε σε ένα παγκάκι και φώναξε σε όλο τον τοπικό πληθυσμό ότι θα αγόραζε όλα τα γαϊδούρια που θα του πήγαιναν, έναντι 100 ευρώ και μάλιστα μετρητά.
Οι ντόπιοι το βρήκαν λίγο περίεργο, αλλά η τιμή ήταν πολύ καλή και όσοι προχώρησαν στην πώληση γύρισαν σπίτι με το τσαντάκι γεμάτο και το χαμόγελο στα χείλη.
Ο άνδρας με τη γραβάτα επέστρεψε την επόμενη μέρα και πρόσφερε 150 ευρώ για κάθε απούλητο γάιδαρο, κι έτσι οι περισσότεροι κάτοικοι πούλησαν τα ζώα τους. Τις επόμενες ημέρες προσέφερε 300 ευρώ για όσα ελάχιστα ζώα ήταν ακόμα απούλητα με αποτέλεσμα και οι τελευταίοι αμετανόητοι να πουλήσουν τα γαϊδούρια τους.
Μετά συνειδητοποίησε ότι στο χωριό δεν έμεινε πια ούτε ένας γάιδαρος και ανακοίνωσε σε όλους ότι θα επέστρεφε μετά από μια εβδομάδα για να αγοράσει οποιοδήποτε γάιδαρο έβρισκε έναντι ... 500 ευρώ!! Και αποχώρησε.
Την επόμενη μέρα ανέθεσε στον συνέταιρό του το κοπάδι των γαϊδάρων που είχε αγοράσει και τον έστειλε στο ίδιο χωριό με εντολή να τα πουλήσει όλα στην τιμή των 400 ευρώ το ένα.
Οι κάτοικοι βλέποντας την δυνατότητα να κερδίσουν 100 ευρώ την επόμενη εβδομάδα, αγόρασαν ξανά τα ζώα τους 4 φορές πιο ακριβά από ότι τα είχανε πουλήσει, και για να το κάνουν αυτό, αναγκάστηκαν να ζητήσουν δάνειο από την τοπική τράπεζα।

Όπως φαντάζεστε, μετά την συναλλαγή οι δύο επιχειρηματίες έφυγαν διακοπές σε έναν φορολογικό παράδεισο της Καραϊβικής, ενώ οι κάτοικοι του χωριού βρέθηκαν υπερχρεωμένοι, απογοητευμένοι, και με τα γαϊδούρια στην κατοχή τους που δεν άξιζαν πλέον τίποτα.
Φυσικά οι αγρότες προσπάθησαν να πουλήσουν τα ζώα για να καλύψουν τα χρέη. Μάταια. Η αξία τους είχε πατώσει. Η τράπεζα λοιπόν κατάσχεσε τα γαϊδούρια και εν συνεχεία τα νοίκιασε στους πρώην ιδιοκτήτες τους.
Ο τραπεζίτης όμως πήγε στον δήμαρχο του χωριού και του εξήγησε ότι εάν δεν ανακτούσε τα κεφάλαια που είχε δανείσει θα κατέρρεε και αυτός, και κατά συνέπεια θα ζητούσε αμέσως το κλείσιμο της ανοικτής πίστωσης που είχε με τον δήμο.
Πανικόβλητος ο δήμαρχος και για να αποφύγει την καταστροφή, αντί να δώσει λεφτά στους κατοίκους του χωριού για να καλύψουν τα χρέη τους, έδωσε λεφτά στον τραπεζίτη, ο οποίος παρεμπιπτόντως … ήταν κουμπάρος ενός δημοτικού συμβούλου.
Δυστυχώς όμως ο τραπεζίτης αφού ανέκτησε το κεφάλαιό του, δεν έσβησε το χρέος των κατοίκων ούτε το χρέος του δήμου, ο οποίος φυσικά βρέθηκε ένα βήμα πριν την πτώχευση.
Βλέποντας τα χρέη να πολλαπλασιάζονται και στριμωγμένος από τα επιτόκια, ο δήμαρχος ζήτησε βοήθεια από τους γειτονικούς δήμους. Αυτοί όμως του έδωσαν αρνητική απάντηση, γιατί όπως του είπαν είχαν υποστεί την ίδια ζημιά με τους δικούς τους γάιδαρους!!...
Ο τραπεζίτης τότε έδωσε στον δήμαρχο την «ανιδιοτελή» συμβουλή - οδηγία να μειώσει τα έξοδα του δήμου: λιγότερα λεφτά για τα σχολεία, για το νοσοκομείο του χωριού, για την δημοτική αστυνομία, κατάργηση των κοινωνικών προγραμμάτων, της έρευνας, μείωση της χρηματοδότησης για καινούρια έργα υποδομών. Αυξήθηκε η ηλικία συνταξιοδότησης, απολύθηκαν οι περισσότεροι υπάλληλοι του δημαρχείου, έπεσαν οι μισθοί και αυξήθηκαν οι φόροι.
Ήταν έλεγε αναπόφευκτο, αλλά υποσχόταν με αυτές τις διαρθρωτικές αλλαγές «να βάλει τάξη στη λειτουργία του δημοσίου, να βάλει τέλος στις σπατάλες» και να … ηθικοποιήσει το εμπόριο των γαϊδάρων.
Η ιστορία άρχισε να γίνεται ενδιαφέρουσα όταν μαθεύτηκε πως οι δυο επιχειρηματίες και ο τραπεζίτης είναι ξαδέρφια και μένουν μαζί σε ένα νησί κοντά στις Μπαχάμες, το οποίο και αγόρασαν … με τον ιδρώτα τους. Ονομάζονται οικογένεια Χρηματοπιστωτικών Αγορών, και με μεγάλη γενναιότητα προσφέρθηκαν να χρηματοδοτήσουν την εκλογική εκστρατεία των δημάρχων των χωριών της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση η ιστορία δεν έχει τελειώσει γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι έκαναν μετά οι αγρότες. Εσύ τι θα έκανες στην θέση τους; Τι θα κάνεις εσύ;

(Μετάφραση από το ιταλικό κείμενο, το οποίο ήταν μετάφραση του γαλλικού και πάει λέγοντας. Φυσικά τα κείμενα αυτά είναι μεταφρασμένα σε όλες τις γλώσσες, γιατί ως γνωστό στην ιστορία αυτή εμπλέκονται επιχειρηματίες, τραπεζίτες, δημοτικές αρχές και φουκαράδες χωρικοί όλου του κόσμου, καθώς όλος ο πλανήτης υπόκειται στους «κανόνες της αγοράς» … των γαϊδάρων.)

Η οικονομική κρίση μέσα από ένα παράδειγμα

Η Χάιντι είναι ιδιοκτήτρια ενός μπαρ στο Βερολίνο. Προκειμένου να αυξήσει τις πωλήσεις της, αποφασίζει να επιτρέψει στους πιστούς της πελάτες - οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι άνεργοι αλκοολικοί - να πίνουν όσο θέλουν τώρα και να πληρώνουν αργότερα. Όποτε έχουν και όπως μπορούν.
Η ίδια καταγράφει λεπτομερώς όλα τα ποτά που καταναλώνονται σε λογιστικά βιβλία και έτσι, με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά, χορηγεί δάνεια στους πελάτες της.
Μαθαίνεται πολύ γρήγορα αυτό το «σύστημα της Χάιντ» (που, στα ελληνικά, θα τη λέγαμε Χάιδω!), και πολύς κόσμος αρχίζει να πλημμυρίζει το ωραίο της μπαράκι. Εκμεταλλευόμενη την ελευθερία που νιώθουν οι πελάτες, τώρα που εκείνη τους απάλλαξε από το βάρος της άμεσης πληρωμής, η Χάιντι αυξάνει τις τιμές του κρασιού και της μπύρας, που είναι τα ποτά που καταναλώνονται περισσότερο. Ο όγκος των πωλήσεών της, βεβαίως, αυξάνεται θεαματικά.
Ένας νέος και δυναμικός σύμβουλος πελατών σε μια τοπική τράπεζα, αναγνωρίζει ως μελλοντικά πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο της επιχείρησης το ποσό που θα προκύψει από την αποπληρωμή της πίστωσης που παίρνουν οι πελάτες και αυξάνει το δανειοληπτικό όριο της Χάιντι. Δεν έχει, ο τραπεζικός σύμβουλος, κανέναν λόγο ανησυχίας, καθ’ ότι υπάρχουν ως εγγύηση τα ίδια τα χρέη των αλκοολικών. Στα κεντρικά γραφεία της τράπεζας, ειδικοί τραπεζικοί μετατρέπουν αυτό το περιουσιακό στοιχείο σε τραπεζικά προϊόντα με τις ονομασίες «Πιοτ-ομόλογα», «Αλκ-ομόλογα» και «Εμετ-ομόλογα». Αυτά τα προϊόντα εμπορεύονται κατόπιν στις παγκόσμιες αγορές. Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι σημαίνουν αυτές οι… περίεργες ονομασίες των ομολόγων και πώς αυτά είναι εγγυημένα. Όμως, καθώς οι τιμές τους αυξάνονται διαρκώς, μεγαλώνει η ζήτησή τους και γίνονται μπεστ - σέλερ τραπεζικά προϊόντα.
Μια μέρα, παρ’ όλο που οι τιμές συνεχώς ανεβαίνουν, ένα στέλεχος της τράπεζας, με ειδικότητα σε θέματα «μάνατζμεντ ρίσκου», αποφασίζει και η απόφασή του γίνεται δεκτή, ότι ήρθε καιρός, σιγά-σιγά, η τράπεζα να αρχίσει να απαιτεί την αποπληρωμή των χρεών που συσσωρεύτηκαν από τους πότες στο μπαρ της Χάιντι. Όμως, οι αλκοολικοί άνεργοι αδυνατούν, βεβαίως, να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, αφού είναι άνεργοι οι άνθρωποι, κάτι που δεν έκρυψαν ποτέ, ούτε από τη Χάιντι, ούτε από τους τραπεζίτες. Ταυτόχρονα και ως συνέπεια αυτού, η Χάιντι δεν μπορεί να είναι συνεπής προς τις δανειοληπτικές της υποχρεώσεις και κηρύττει χρεωκοπία.
Το «Ποτ-ομόλογο» και το «Αλκ-ομόλογο» χάνουν το 95% της αξίας τους. Το «Εμετ-ομόλογο» πάει λίγο καλύτερα και πέφτει μόνον κατά 80%. Οι προμηθευτές του μπαρ της Χάιντι είχαν δώσει στην πελάτισσά τους, τον καιρό που όλα ήταν καλά κι ωραία, πολύ ελαστικούς όρους για την αποπληρωμή των χρεών της προς αυτούς, αλλά έχοντας επενδύσει και οι ίδιοι σε αυτά τα τραπεζικά ομόλογα, είναι τώρα μπροστά σε μια νέα, διαφορετική κατάσταση. Ο προμηθευτής των κρασιών χρεωκοπεί και εκείνος που της πουλούσε μπύρες εξαγοράζεται από έναν ανταγωνιστή του. Η τράπεζα, έπειτα από μαραθώνιες και δραματικές διαβουλεύσεις όλων των πολιτικών κομμάτων, σώζεται με γενναία χρηματική ένεση από το κράτος, το οποίο αποφασίζει να βρει τους πόρους αυτούς από έναν καινούργιο φόρο, που θα βαραίνει μόνον εκείνους που δεν καταναλώνουν αλκοόλ.
Επιτέλους, μια εξήγηση που μπορούμε όλοι να καταλάβουμε…

http://parallhlografos.wordpress.com

http://www.veriorama.com

Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2012

ΓΕΝΑΡΗΣ ή ΓΑΤΟΜΗΝΑΣ ή ΓΕΝΟΛΟΗΤΗΣ

Γενάρης (Γ. Τσαρούχης)

Ο Ιανουάριος, ή Γενάρης, ή Καλαντάρης, , είναι ο πρώτος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Η πρώτη μέρα του μήνα, που είναι και πρώτη ημέρα του χρόνου, είναι γνωστή ως Πρωτοχρονιά.

Το όνομά του προέρχεται από τον θεό των Ρωμαίων Ιανό (Janus), τον προστάτη των δημοσίων διόδων και πυλών της Ρώμης. H λατρεία του συνδεόταν με κάθε αρχή ή ξεκίνημα, γι’ αυτό και είναι ο πρώτος μήνας του έτους.

Ο Ιανός ήταν θεός δίμορφος, που παριστάνεται πότε με κλειδιά και πότε με τριακόσιες ψήφους στο δεξί του χέρι και εξήντα πέντε στο αριστερό.

Ο Ιανουάριος ονομαζόταν και «Αιωνάριος», επειδή τον θεωρούσαν πατέρα του αιώνος. Είχαν μάλιστα οριστεί δώδεκα πρυτάνεις να τον υμνούν και υπήρχε δωδεκάβωμον στο ναό του, όσοι και οι μήνες του έτους.

Ο Ιανουάριος, ωστόσο, δεν ήταν ανέκαθεν ο πρώτος μήνας του έτους για τους Ρωμαίους. Στα πρώτα χρόνια της ιστορίας τους, πρώτος μήνας ήταν ο Μάρτιος, από το όνομα του πολεμικού θεού τους Mars-Martis (δηλαδή του Άρη των Ελλήνων). Πρωτοχρονιά ήταν τότε η πρώτη Μαρτίου, η οποία εξακολούθησε να γιορτάζεται και στα κατοπινά χρόνια. Και επειδή θυμούνταν πως αυτή ήταν η αρχική τους πρωτοχρονιά, την έλεγαν πάτριον. Ο Ιανουάριος έγινε πρώτος μήνας αργότερα, όταν ο μυθικός βασιλιάς των Ρωμαίων Νούμας Πομπίλιος οργάνωσε το ημερολόγιο με βάση τον ήλιο।



Ονομασίες

Στον Ιανουάριο ο λαός μας έχει δώσει διάφορες ονομασίες, όπως το Γενάρης επειδή τότε γεννούν τα γιδοπρόβατα, και Μεσοχείμωνας επειδή είναι ο μεσαίος από τους μήνες του χειμώνα, όπως δηλώνει και η παροιμία «ως τα’ Αϊ-Γιαννιού, τρυγόνα, είναι η φούρια του χειμώνα». Ονομάζεται και Γατόμηνας επειδή στη διάρκειά του ζευγαρώνουν οι γάτες, και Μεγάλος μήνας ή Τρανός μήνας ή Μεγαλομηνάς γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους και σε αντιδιαστολή με τον Φεβρουάριο, που είναι «κουτσός» (Κουτσοφλέβαρος). Οι αλκυονίδες ημέρες τού έχουν δώσει και την ονομασία «γελαστός», αλλά είναι επίσης γνωστός και ως «κλαδευτής»: «Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μη γυρεύεις». Άλλες ονομασίες: Γενολοήτης (επειδή αυτόν τον μήνα γεννοβολούν τα κοπάδια), Κρυαρίτης γιατί είναι ο πιο «κρυουλιάρης».

Είναι επίσης και ο μήνας με το λαμπρότερο φεγγάρι: «Του Γενάρη το φεγγάρι παρά ώρα μέρα μοιάζει»

Αλκυονίδες ημέρες

«Κυούσης δε Αλκυόνος ίσταται τα πελάγη, ειρήνην δε και φιλίαν άγουσεν άνεμον».

Αιλιανός

«Η δε Αλκυών κύει επί τροπάς χειμερινάς, διό και καλούνται όταν ευδιειναί γένονται αι τροπαί, αλκυόνοιοι ημέραι».

Αριστοτέλης

«Αίθρια μεν τα άνωθεν, ακύμαντος δε και γαλήνιον άπαν το πέλαγος, όμοιν, ως ειπείν κατόπτρω».

Λουκιανός

Γύρω στο δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου ο καιρός συνήθως καλοσυνεύει για μερικές μέρες. Οι γλυκές αυτές χειμωνιάτικες ημέρες, είναι οι γνωστές «Αλκυονίδες ημέρες». ΟΙ ημέρες αυτές,σύμφωνα με τον πανάρχαιό μας μύθο, πήραν το όνομά τους από την Αλκυόνα, ένα ψαροπούλι των ακτών που κλωσά τα αυγά του αυτές τις μέρες.

Η Αλκυόνη, σύμφωνα με το μύθο, ήταν κάποτε μια χαρούμενη και ευτυχισμένη γυναίκα, κόρη του Θεού των ανέμων, του Αιόλου, που ζούσε στ' ακρογιάλια της θάλασσας με τον άντρα της Κήυκα. Αλληλοαποκαλούνταν Ζευς και Ήρα. Για την ασέβειά τους όμως αυτή, οργίστηκε ο Δίας και μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο.

Ξετρελαμένη τότε η δύστυχη γυναίκα, έτρεχε από δω και από κει στις ερημιές και στις βαλτώδεις εκβολές των ποταμιών και μέσα στις πυκνές τους καλαμιές, για να βρει τον αγαπημένο της Κήυκα. Οπότε, οι θεοί του Ολύμπου την λυπήθηκαν και την μεταμόρφωσαν και αυτήν σε πουλί, τη γνωστή μας Αλκυόνη, για να ψάχνει και στις θάλασσες μήπως εκεί βρει το χαμένο της άντρα. Ωστόσο όμως η δυστυχία εξακολουθούσε να την συντροφεύει, γιατί αντίθετα από τ' άλλα πουλιά που γεννούν και κλωσούν τ' αυγά τους την άνοιξη αυτή γεννάει μέσα στη βαρυχειμωνιά, οπότε μανιασμένα τα κύματα της θάλασσας τέτοιον καιρό, την άρπαξαν αυγά και πουλιά κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά.
Οι Θεοί που τόσο σκληρά είχαν τιμωρήσει την κόρη του Αιόλου, διέταξαν τότε τη θάλασσα και τους ανέμους να ησυχάσουν, να γίνει καλοκαιρία για δυο εβδομάδες, για όσες ημέρες η Αλκυόνη κλωσά τα αυγά της.

Μια τέτοια ωραία και ποιητική ερμηνεία δόθηκε από τον πανάρχαιο αυτόν ελληνικό μύθο για την καλοκαιρινή αυτή παρεμβολή μέσα στην καρδιά του χειμώνα, που δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τη σημερινή επιστημονική εξήγηση του φαινομένου αυτού. Ο μύθος μιλάει για την απέραντη συζυγική αγάπη και την τρυφερή στοργή της γυναίκας, ενώ η μετεωρολογική υπηρεσία μιλάει για εξίσωση των βαρομετρικών πιέσεων μεταξύ της νοτίου και βορείου Ευρώπης.

Αλκυόνη

Συζυγική πίστη

Για τη συζυγική πίστη των Αλκυόνων ασχολήθηκε ο Πλούταρχος που αφηγείται ότι αν ο σύζυγος της Αλκυόνης γεράσει και δεν μπορεί να πετάξει, τότε η θηλυκιά Αλκυόνη τον παίρνει στους ώμους και τον φέρνει πάντοτε μαζί της, τον ταΐζει και τον περιποιείται ως το θάνατο.
Δεν είναι όμως η μόνη περίπτωση ανώτερης ηθικής στο ζωικό βασίλειο. Η τρυγόνα, εάν χαθεί το ταίρι της χηρεύει αυστηρά και δεν ξανασμίγει μ' άλλο ταίρι. Τα κοράκια όταν μαδηθούν απ' τα γεράματα δέχονται πολλές περιποιήσεις και θερμαίνονται απ' τ' άλλα νεώτερα. Το λελέκι τιμωρεί την άπιστη σύζυγο με ραμφισμούς μέχρι να τη θανατώσει. Σ' αυτά βοηθούν και οι άλλοι αρσενικοί. Ο πελεκάνος αν δεν βρίσκει τροφή να δώσει στα μικρά του που κινδυνεύουν τον χειμώνα να πεθάνουν, σχίζει το στήθος του και τα προσφέρει για τροφή το αίμα του.

«Ωσπερ πελεκάν, τετρωμένος την πλευρά σου, Λόγε, τους θανόντας παίδας εζώωσαν επιστάξας ζωτικούς αυτοίς κρουνούς».

Επιτάφιος θρήνος

Στην αρχαία εποχή, στη μέση του σημερινού μας Γενάρη άρχιζε ο ιερός μήνας της Ήρας, ο Γαμηλιών. Η Ήρα, εκτός από βασίλισσα του ουρανού και των θεών, ήταν προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας. Για τον λόγο αυτό οι αρχαίοι έκαναν τους πιο πολλούς γάμους, τον Ιανουάριο – Γαμηλιώνα . Συνήθιζαν δε κάθε χρόνο, στις 27 του Γαμηλίωνα με την Πανσέληνο, να κάνουν θυσίες και εισφορές, που τις έλεγαν «Γαμήλιες».

Κάλαντα

Ο Ιανουάριος είναι επίσης γνωστός και ως καλαντάρης από τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και τα δώρα των Καλενδών του Ιανουαρίου. Τα δώρα αυτά είναι το σημερινό «δώρο των Χριστουγέννων», ο 13ος μισθός, ο οποίος στη Βυζαντινή εποχή ήταν πράγματι δώρο κι όχι μισθός.

Τα δώρα αυτά είχαν την εξής προέλευση:

Η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν πρωτοχρονιά από τους Ρωμαίους το 153 π.χ. Την ημέρα αυτή μάλιστα συνήθιζαν να εκλέγουν τους ανώτατους άρχοντες, τους υπάτους και με την ευκαιρία επιδίδονταν σε τελετές και θορυβώδεις διασκεδάσεις. Από αυτούς την πήραν αργότερα οι Βυζαντινοί και την καθιέρωσαν (περί το 1.000 μ.χ.). Οι ύπατοι, με την αρχή της θητείας τους, σε σχετική πομπή στους δρόμους σκορπούσαν νομίσματα, που αρχικώς ήσαν χρυσά, αλλά αργότερα, επί Ιουστινιανού, περιορίστηκαν σε αργυρά। Μικρά νομίσματα συνέλεγαν όμως και τα παιδιά, που περιέρχονταν τα σπίτια συγγενών και φίλων για να ευχηθούν. Έτσι γεννήθηκαν τα «Κάλαντα», που φθάνουν μέχρι τις μέρες μας, αλλά αφετηρία τους υπήρξαν οι Καλένδες του Ιανουαρίου, άσχετα αν σταδιακά επεκτάθηκαν από τα παιδιά σε όλες τις εορταστικές ημέρες του Δωδεκαήμερου.


Κάλαντα (Λύτρας)

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα: μια άγνωστη ιστορία αγάπης;

Πώς προέκυψαν αλήθεια τα "ασυνάρτητα" Kάλαντα που τραγουδάμε την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς; Πρόκειται για άλλη μια ιστορία αγάπης που πέρασε στην Αιωνιότητα, έστω και με αυτόν τον περίεργο τρόπο.
Η ιστορία μας διαδραματίζεται στον Μεσαίωνα.
Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών «τάξεων» άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.
Ήταν λοιπόν ένας φτωχός νέος που είχε ερωτευθεί μια όμορφη αριστοκράτισσα. Σκαρφίστηκε το εξής ώστε να εκφράσει τον έρωτά του με τρόπο που να μην γίνει αντιληπτός όμως από τον κόσμο. Έφτιαξε ένα δικό του ποίημα με στίχους από τα Κάλαντα, που ουσιαστικά θα απευθυνόταν στο αντικείμενο του πόθου του. Θα της το απήγγειλε την Πρωτοχρονιά μαζί με τις ευχές του για το Νέο Έτος και έτσι δε τον καταλάβαιναν οι υπόλοιποι.
Με αυτό τον σκοπό πρόσθεσε τους ενδιάμεσους στίχους.

Έτσι λοιπόν ένας έρωτας έγινε τραγούδι και για αιώνες εμείς το τραγουδάμε, χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς εννοούν οι στίχοι του.

Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά (θρησκευτικός στίχος)
Ψηλή μου δέντρολιβανιά
( εσύ δηλαδή που είσαι ψηλή σαν δέντρο)
Και αρχή καλός μας χρόνος (
θρησκευτικός ευχετικός στίχος)
Εκκλησιά με το άγιο θόλος
(εσύ που είσαι όμορφη σαν εκκλησιά με τον τρούλο της)
Αρχή που βγήκε ο Χριστός, Άγιος και πνευματικός (θρησκευτικός στίχος)
Στη γη να περπατήσεις και να μας καλοκαρδίσεις
(βγές έξω από το παλάτι να περπατήσεις για να ευφρανθούμε όταν σε δούμε)
Άγιος Βασίλης έρχεται
(θρησκευτικός στίχος)
Και δεν μας καταδέχεται
(δεν καταδέχεται να του μιλήσει η κοπέλα)
Από την Καισαρεία
(θρησκευτικός στίχος)
Συ είσαι αρχόντισσα κυρία
(εσύ ανήκεις στην αυτοκρατορική οικογένεια)
Βαστάει εικόνα και χαρτί
(θρησκευτικός στίχος)
Ζαχαροκάντιο ζυμωτή
(είναι γλυκιά σαν κάποιο παραδοσιακό γλύκισμα)
Χαρτί και καλαμάρι (αναφέρεται στο Μ. Βασίλειο και την ενασχόλησή του με τα γράμματα)
Δες και με το παλικάρι (δεσποινίδα ρίξε μια ματιά σε μένα το παλικάρι)

Το περίεργο είναι πως δέχεται τέτοια κάλαντα η Εκκλησία μας. Θα μου πείτε κάθε δόγμα, θρησκευτικό ή πολιτικό, όταν δεν μπορεί να αποτρέψει κάτι, προσπαθεί να το ενσωματώσει και να του δώσει την ερμηνεία που το… βολεύει. Είναι εκατοντάδες τα παραδείγματα μα … δεν είδα τίποτα, δεν ξέρω τίποτα και γράμματα γνωρίζω… Στο κάτω της γραφής δεν είναι και προς θάνατο όλα αυτά…

ΥΓΕΙΑ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ