Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2016

Άνηθος (anethum graveolens)

Ο Άνηθος είναι φυτό μονοετές, αρωματικό και αυτοφυές στις παραμεσόγειες χώρες και στην Ασία. Καλλιεργείται σε ευρύτερη κλίμακα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Η Ινδία είναι πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή άνηθου. Ακολουθούν η Κίνα, το Μεξικό και η Ισπανία.


Περιγραφή

Φτάνει τα 80 εκατοστά, ο βλαστός του είναι κοίλος και γραμμωτός, η ρίζα γογγυλώδης, τα φύλλα του φτεροειδή, γαλαζοπράσινα, αρωματικά και χνουδωτά.
Τα άνθη του είναι πολυάριθμα, μικρά, κιτρινωπά, με ταξιανθία σε σχήμα ομπρέλας και οι καρποί του οβάλ, μακρουλοί, ραβδωτοί, ελαφριοί, με σκουρόχρωμους σπόρους.
Ο ελαφρύς καρπός του έχει πολύ έντονη γεύση. Το χαρακτηριστικό του άρωμα μοιάζει με αυτό του γλυκάνισου και οι σπόροι του χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό διαφόρων φαγητών, ενώ μπορεί να διατηρηθεί και αποξηραμένος.
Ο άνηθος αποδίδει καλύτερα και είναι περισσότερο αρωματικός όταν αναπτύσσεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά είναι ευαίσθητος σε συνθήκες παγετού. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αποφεύγονται περιοχές με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα ή η καλλιέργεια να γίνεται την άνοιξη. Οι ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση του σπόρου είναι 10-21oC.

Χρησιμοποιούμενα μέρη
Από τον άνηθο χρησιμοποιούνται όλα τα εναέρια μέρη αλλά κυρίως οι σπόροι του. Τα φύλλα συλλέγονται πριν την ανθοφορία, δηλαδή πριν από το Καλοκαίρι (τότε εντείνεται το άρωμά τους) και οι σπόροι στο τέλος του Καλοκαιριού

Θρεπτικές ουσίες
Τα συστατικά του βοτάνου είναι αιθέριο έλαιο με καρβόνη, σταθερό έλαιο (σπόροι), φυτικές κόλλες και δεψικές ύλες, ρητίνη, βιταμίνη C, άφθονο κάλιο, ασβέστιο, φωσφόρο και μαγνήσιο.
Ειδικότερα οι καρποί του Άνηθου περιέχουν 2,5 - 4% αιθέριο έλαιο, 10-20% φυτικό έλαιο, πρωτεΐνες, αμίνες, μπεργκαπτένη, ουμπελιπρενίνη, σκοπολετίνη, εσκουλετίνη, ουμπελιφερόνη, κοφείνη, χλωρογενικό οξύ κ.ά.. 
Εχει σημαντική περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α, C και του συμπλέγματος Β, σίδηρο, μαγγάνιο, άφθονο κάλιο, φώσφορο και ασβέστιο.
 

Ιστορία και Παράδοση
Ο άνηθος είναι γνωστός από την αρχαιότητα για τις μυριστικές αλλά και φαρμακευτικές του ιδιότητες. 
Στην βίβλο υπάρχει αναφορά ως μέσο πληρωμής φόρων και στην αρχαία Ρώμη ήταν τόσο πολύτιμο αρωματικό χόρτο, που επιβλήθηκε ειδικός φόρος για χάρη του.
 Σύμφωνα με την παράδοση, προστάτευε από τα μάγια κατά τον Μεσαίωνα, ενώ Αιγύπτιοι και αρχαίοι Έλληνες είχαν ανακαλύψει την ιδιότητά τους να σταματά τον λόξιγκα και να αντιμετωπίζει την 
αϋπνία με την χρήση επιθεμάτων στα μάτια.
Στον Πάπυρο του Έμπερς αναφέρεται ο άνηθος ως καταπραϋντικό.

Ο άνηθος ήταν γνωστός στην Αρχαία Ελλάδα με τις ονομασίες άνηθον και άνησον  Οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν άρωμα από τα λουλούδια του, το «άνηθο μύρο», και με τους σπόρους του αρωμάτιζαν το κρασί, τον «ανήθινον οίνον».
Με τα ανθισμένα κλαδιά του στεφάνωναν τους νικητές και με το αιθέριο έλαιο των καρπών του άλειφαν το σώμα τους οι αθλητές, επειδή το θεωρούσαν χαλαρωτικό και τονωτικό των μυών.
Επίσης, κάλυπταν το κεφάλι των παιδιών με άνηθο, για να τα βοηθήσουν να κοιμηθούν. Ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως ηρεμιστικό.
Ήταν τόσο πολύτιμο αρωματικό χόρτο στην αρχαία Ρώμη που επιβλήθηκε ειδικός φόρος για χάρη του.
Πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες ου Άνηθου περιέγραψε ο Πλίνιος (23-79 μ.Χ.) και πολλοί συγγραφείς του 10ου αιώνα.
Ο Κούλπεπερ (1653 – «Πλήρες βοτανοθεραπεία») γράφει: «Το χόρτο σταματάει τον λόξυγκα, βρασμένο σε κρασί… και χρησιμοποιείται στα σκευάσματα για την αποβολή των αερίων και των πόνων που προκαλούν.»
Στο παρελθόν οι μητέρες έτριβαν τα στήθη τους με χυμό άνηθου, προκειμένου τα βρέφη να κοιμηθούν μετά τον θηλασμό.
Η λαϊκή ιατρική χρησιμοποιεί το σκεύασμα για την θεραπεία των ασθενειών του συκωτιού, αεροφαγία και αιμορροΐδες.


Θεραπευτικές Ιδιότητες
Για φαρμακευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι σπόροι, το τρυφερό χόρτο πριν ανθίσει το φυτό και το αιθέριο έλαιο του Άνηθου
Είναι ένα δριμύ δροσιστικό, αρωματικό χόρτο, που ηρεμεί και καταπραΰνει το πεπτικό σύστημα (διεγερτικό της πέψης), ελέγχει τις μολύνσεις και έχει διουρητική δράση.
Το αφέψημα των σπόρων του έχει ορεκτικές, χωνευτικές και διουρητικές ιδιότητες και διευκολύνει την παραγωγή γάλακτος σε μητέρες που θηλάζουν. Ανακουφίζει από στομαχικές διαταραχές, ιδιαιτέρως των μικρών παιδιών, κολικούς και εμετό και ωφελεί παιδιά που έχουν προσβληθεί από ιλαρά και ανεμοβλογιά..
Οι σπόροι του είναι χρήσιμοι στην κακοσμία του στόματος (αν τους μασήσουμε) και το αφέψημα τους είναι καλό αντιβηχικό και καταπραϋντικό του στομάχου και των εντέρων. Αυξάνει τη ροή του γάλακτος στις μητέρες που θηλάζουν.
Ανακουφίζει το στομάχι, ιδιαίτερα στις στομαχικές διαταραχές των παιδιών και όταν το προσθέτουμε ωμό στο φαγητό καταπολεμά τη δυσπεψία
Η αργινίνη, που υπάρχει στην άνηθο, αυξάνει τη λίμπιντο, ενδυναμώνει τα οστά και τα δόντια,
Διεγείρει την όρεξη
και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στον λόξυγκα και την αεροφαγία.
Έχει αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.
Βοηθά στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και της μνήμης.
Τονώνει τον οργανισμό, μειώνοντας παράλληλα την κόπωση.
Δρα για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Είναι αντιμικροβιακός και αντιφλεγμονώδης και κάνει καλό στη ρευματοειδή αρθρίτιδα..

Ο άνηθος είναι διουρητικός και βοηθά στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Βοηθά επίσης στην υδρωπικία.

Βασικές χρήσεις
Χρησιμοποιείται ως έγχυμα, ως αφέψημα, ως κατάπλασμα, ως αιθέριο έλαιο, ωμός καθώς και οι σπόροι του.

Παρασκευάζεται ως έγχυμα
Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού σπόρους που τους έχουμε συνθλίψει μαλακά και το αφήνουμε 10-15 λεπτά.
Για τη θεραπεία του τυμπανισμού πίνουμε ένα φλιτζάνι πριν από τα γεύματα. Αν χρησιμοποιήσουμε το βάμμα του βοτάνου πίνουμε 1- 2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Άλλες Χρήσεις
Στην Κουζίνα ο άνηθος χρησιμοποιείται σε σαλάτες, πίτες, τουρσιά και σε σάλτσες ψαριών, καθώς και στη μαγειρίτσα και σε διάφορες σούπες, στις αγκινάρες, στα γεμιστά, σε λευκά κρέατα και, ιδιαιτέρως, σε φαγητά με αυγολέμονο.
Το άρωμα του άνηθου μοιάζει με αυτό του γλυκάνισου. Εκτός του ότι αρωματίζει τα φαγητά, βοηθάει και στην πέψη τους.
Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και στην αρτοποιία, καθώς και στην παρασκευή ποτών.

Παρασκευή – δοσολογία - θεραπείες

Έγχυμα
Σε ένα φλιτζάνι με βραστό νερό ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βότανο και το σκεπάζουμε. Το αφήνουμε για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι

Αφέψημα
Για κάθε φλιτζάνι ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βότανο. Το σκεπάζουμε και το αφήνουμε να βράσει για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι.

Φίλτρου
Τοποθετείστε το φίλτρο στην καφετιέρα, ρίξτε ένα γεμάτο κουταλάκι από το βότανο στο φίλτρο για κάθε φλιτζάνι ροφήματος. Βάλτε τόσα φλιτζάνια νερό όσα ροφήματα θα φτιάξετε και ανοίξτε την καφετιέρα. Αφού σερβίρετε, προσθέστε αν θέλετε ζάχαρη ή μέλι.

Για τη δυσπεψία
Τρώτε ωμό άνηθο μέσα στις σαλάτες σας. Επίσης, βράζετε 2 κουταλάκια σπόρων σε 1 λίτρο νερό για περίπου 15 λεπτά και πίνετε από ένα φλιτζάνι πριν τα γεύματα. 

Για την ατονία, την παχυσαρκία και τις κράμπες
Παρασκευάστε έγχυμα από τους σπόρους του φυτού βάζοντας 5-10 γρ. σε 1 λίτρο νερού και πίνετε 1 φλιτζάνι του τσαγιού την ημέρα.

Για ανεμοβλογιά
Παρασκευάστε αφέψημα ρίζας βάζοντας 20 - 30 γρ. σε 1 λίτρο νερού και πίνετε 1-2 φλιτζάνια του τσαγιού την ημέρα.

Για τη θεραπεία του τυμπανισμού
Συνθλίβουμε ελαφρά 1- 2 κ.γ σπόρους και τους ρίχνουμε σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Τους αφήνουμε για 10-15 λεπτά. Πίνουμε ένα φλιτζάνι πριν από τα γεύματα.
Αν χρησιμοποιήσουμε το βάμμα του βοτάνου πίνουμε 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Αποθήκευση
Τυλίξτε τον σε νωπό χαρτί και βάλτε τον στο ψυγείο, όπου θα διατηρηθεί φρέσκος για 3-4 ημέρες ή ψιλοκόψτε τον και βάλτε τον σε θήκες για παγάκια, μαζί με νερό, για τον χρησιμοποιήσετε μήνες αργότερα.

Προφυλάξεις
Το αφέψημα από σπόρους άνηθου να αποφεύγεται από εγκύους γιατί λειτουργεί ως εκτρωτικό βότανο. Ο άνηθος αντενδείκνυνται για τους ανθρώπους που πάσχουν από χαμηλή πίεση.

Προσοχή:  Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις

http://www.oxafies.com/
http://aroma-herbs.com/