Η εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων

Αναφορά σε κείμενες διατάξεις
1. Αστικά και μη αστικά απόβλητα γενικά.ΚΥΑ Αριθ. ΗΠ 5091072727/ ΦΕΚ1909 της 22 Δεκεμβρίου 2003 Τεύχος Β'.Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 1 εδαφ. α της πιο πάνω Κ.Υ.Α., «Η συγκέντρωση και τοποθέτηση σε κάδους των στερεών αποβλήτων γίνεται με ευθύνη του κυρίου, νομέα ή κατόχου του χώρου από τον οποίον προέρχονται τα απόβλητα, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις, τις σχετικές διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού και τους σχετικούς Κανονισμούς Καθαριότητας των Οργανισμών Τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) πρώτου βαθμού. Η οργάνωση των μέσων (κάδων) συγκέντρωσης και τοποθέτησης των αστικών αποβλήτων γίνεται από τον οικείο ΟΤΑ πρώτου βαθμού. Αντιστοίχως η οργάνωση των μέσων (κάδων) συγκέντρωσης / τοποθέτησης των μη αστικών αποβλήτων γίνεται με ευθύνη του κυρίου, νομέα ή κατόχου του χώρου.»2. Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Νόμος αριθ. 2939/2001 ΦΕΚ 179 της 6 Αυγούστου 2001 Τεύχος Α'.Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 1 εδάφια α και β ο νόμος αυτός εφαρμόζεται: «α. Σε όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά και στα απόβλητα των συσκευασιών που προέρχονται από τις βιομηχανίες, το εμπόριο, τα γραφεία, τα καταστήματα, τις υπηρεσίες, τα νοικοκυριά ή από οποιαδήποτε άλλη πηγή, ανεξάρτητα από τα υλικά από τα οποία αποτελούνται. β. Στα άλλα προϊόντα όπως ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 2 (παρ. 4).»Σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 «Η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας είναι υποχρεωτική για τους ΟΤΑ και οργανώνεται:α) από τους υπόχρεους φορείς διαχείρισης των αποβλήτων (Δήμους ή Κοινότητες ή Σύνδεσμους Δήμων ή Κοινοτήτων....β) από τους διαχειριστές συσκευασιών (συστήματα ατομικής ή συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης) σε συνεργασία με τους πάρα πάνω υπόχρεους φορείς (Ο.Τ.Α. -Δήμοι ή Κοινότητες).Ποιους αφορούν οι υποχρεωτικές ρυθμίσεις
Από το συνδυασμό των πιο πάνω διατάξεων προκύπτει:1. Η ευθύνη των ιδιοκτητών, ενοικιαστών ή κατόχων των χώρων, από τους οποίους προέρχονται όλα τα στερεά απόβλητα (νοικοκυριά, καταστήματα, γραφεία, επιχειρήσεις υπηρεσίες, βιομηχανίες, βιοτεχνίες ή οποιαδήποτε άλλη πηγή), για τη συλλογή των αποβλήτων σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις2. Η ευθύνη α) των διαχειριστών των συσκευασιών και άλλων προϊόντων (επιχειρήσεις, βιομηχανία, βιοτεχνία, εισαγωγείς) β) του καταναλωτή ή του τελικού χρήστη, κατά το τελικό στάδιο διαλογής των αποβλήτων στην πηγή.3. Η υποχρεωτική διαχείριση, σύμφωνα με τις διατάξεις των Νόμων, Αποφάσεων κατά το Εσωτερικό Δίκαιο και των Οδηγιών και αποφάσεων των Οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε αποκλειστικά από τους Ο.Τ. Α. - για τα στερεά απόβλητα γενικώς - ή σε συνεργασία με τους διαχειριστές των συσκευασιών ή άλλων προϊόντων.
Ο όρος ΧΥΤΑ ( Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ) και η πολιτική που προωθείται μέσω αυτού σήμερα πρέπει να εκλείψει και στη θέση του να προβάλλει και να καθιερωθεί ο όρος Χ.Υ.Τ.Υ. ( Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων), ή ο όρος: Χ.Ε.Δ.Υ (Χώρος Εδαφικής Διάθεσης Υπολειμμάτων).
Οι όροι αυτοί πρέπει απαραιτήτως να συνδυαστούν με τους παρακάτω όρους που αφορούν στις γενικές αρχές της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Πρόληψη,Μείωση,Επαναχρησιμοποίηση,Διαλογή στην πηγή,Ανακύκλωση,Λιπασματοποίηση / Κομποστοποίηση,Διάθεση των υπολειμμάτων.
Συνεργασίες μεταξύ ΟΤΑ και Συστημάτων ατομικής η συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης
Σύμφωνα με το νόμο 2939/2001, η εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και των άλλων υλικών είναι υποχρεωτική για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους παραγωγούς και εισαγωγείς των συσκευασιών.Ο Νόμος 2939/2001 υποχρεώνει τις επιχειρήσεις, που παράγουν ή εισάγουν συσκευασμένα προϊόντα και τα διαθέτουν στην εγχώρια αγορά, να μεριμνήσουν για τη συλλογή και τη διάθεση για ανακύκλωση των συσκευασιών των προϊόντων τους.Ένα μέρος των υπόχρεων διαχειριστών συσκευασιών έχουν ιδρύσει έναν συλλογικό φορέα, σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου, την «Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Α.Ε. ( ΕΕΑΑ ΑΕ ), για την από κοινού με ΟΤΑ Οργάνωση Συστήματος Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης με σκοπό την αξιοποίηση των συσκευασιών που βρίσκονται στα απορρίμματα.Δηλαδή η ΕΕΑΑ δεν είναι ο μοναδικός φορέας υλοποίησης των υπόχρεων διαχειριστών συσκευασιών αλλά ένας από τους πολλούς που εν δυνάμει θα μπορούσαν να υπάρχουν.Μέτοχοι του συγκεκριμένου φορέα συλλογικής διαχείρισης συσκευασιών της ΕΕΑΑ ΑΕ είναι:
α. Οι συσκευαστές - διαχειριστές συσκευασιών, προμηθευτές πρώτων υλών καθώς και κατασκευαστές συσκευασιών (μεταξύ άλλων: ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΑΕ, ΕΛΑΙΣ ΑΕ, ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΕ, ΦΑΓΕ ΑΕ, κ.ά.) με συμμετοχή στο κεφάλαιο κατά 65%.β. Με βάση την απόφαση της υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 106453/20-02-2003, η ΚΕΔΚΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων & Κοινοτήτων Ελλάδας) με ποσοστό 35%.
Οι ΟΤΑ, ως αρμόδιοι κατά νόμο φορείς διαχείρισης των απορριμμάτων οφείλουν να οργανώσουν την αξιοποίηση των δημοτικών απορριμμάτων συσκευασίας και να συνεργαστούν είτε με το Σύστημα αυτό ή να ιδρύσουν νέα σχήματα. Επομένως μία από τις βασικότερες παραμέτρους για την επιτυχία ενός προγράμματος ανακύκλωσης υλικών συσκευασίας από τα δημοτικά / κοινοτικά απορρίμματα είναι η γόνιμη συνεργασία είτε μεταξύ ΟΤΑ είτε με τη σύμπραξη της ΕΕΑΑ ΑΕ, ή οποιασδήποτε άλλης εταιρείας ή κοινοπραξίας υπάρχει ήδη ή θα ιδρυθεί στο μέλλον. Πάντως είναι φανερό ότι η υποχρεωτική συμμετοχή της ΚΕΔΚΕ στην ΕΕΑΑ είναι αντιδεοντολογική, διότι δυσχεραίνει τη δυνατότητα ίδρυσης άλλων συλλογικών σχημάτων μεταξύ των Ο.Τ.Α. ή άλλων ιδιωτικών σχημάτων και τη συνεργασία αυτών με τους Ο.Τ.Α. Δηλαδή έχει δημιουργηθεί ένα άτυπο Μονοπώλιο.
Χρηματοδότηση της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων (σε επίπεδο ΟΤΑ)
Οι ΟΤΑ χρηματοδοτούν τις (στην πλειονότητά τους πολλαπλά επιζήμιες και παράνομες) συνήθεις δραστηριότητες διάθεσης απορριμμάτων τους με τα ανταποδοτικά τέλη των δημοτών.Το πιθανά επιπλέον κόστος της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων θα καλύπτεται:☼ Από την ΕΕΑΑ ΑΕ Η εταιρεία αυτή έχει την υποχρέωση - διότι εισπράττει το τέλος που καταβάλλουν οι υπόχρεοι μέλη της διαχειριστές από το νόμο - να στηρίξει και οικονομικά τις προσπάθειες όποιων ΟΤΑ θέλουν να συμμετάσχουν στην εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων συσκευασίας.☼ Από έσοδα που πρέπει να επιδιώξουν να έχουν οι ΟΤΑ από τη συλλογή και πώληση των χρήσιμων προς ανακύκλωση απορριμμάτων / υλικών.◙ Στη χειρότερη περίπτωση, με αύξηση των ανταποδοτικών τελών καθαριότητας που πληρώνουν οι δημότες. Βεβαίως οι ΟΤΑ δεν κουράζονται για να βρουν την οικονομικά καλύτερη λύση. Η αύξηση των ανταποδοτικών τελών είναι, δυστυχώς, η πρώτη τους σκέψη και, σε πολλές περιπτώσεις, η τελευταία. Σε κάθε περίπτωση, το κόστος της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων σε επίπεδο ΟΤΑ θα είναι σίγουρα μικρότερο, από εκείνο της συμβατικής διαχείρισης. Γιατί αφ ενός υπάρχει χρηματοδότηση αφ ετέρου, με σωστή συνεργασία μεταξύ των ΟΤΑ, θα υπάρχει και όφελος από την πώληση των προιόντων της ανακύκλωσης. Δεν συζητάμε βεβαίως για τα περιβαλλοντικά οφέλη και τα οφέλη από την ποιότητα ζωής των πολιτών.