Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

Βικογιατροί ή Κομπογιαννίτες



Μια κινέζικη παροιμία λέει:
Ο γιατρός πού γράφει την συνταγή πρέπει να είναι με ένα μάτι, ο φαρμακοποιός πού την εκτελεί πρέπει να έχει δύο μάτια και ο άρρωστος πού πίνει το γιατρικό πρέπει να είναι στραβός.
Μετά την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την υποδούλωση της χώρας και την φυγή πολλών Ελλήνων λογίων στη Δύση, ή ιατροφαρμακευτική των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου αντικαταστάθηκε από την αμάθεια και την αγυρτία. Την υποδουλωμένη Ελλάδα λυμαίνονταν αγύρτες και εμπειρικοί γιατροί πού εκμεταλλεύονταν την λαϊκή πίστη  και δεισιδαιμονία. Τη γνώση τους την
αντλούσαν από τα γιατροσόφια και τις οικογενειακές παραδόσεις.

Ονομασία
 «Καλός γιατρός πουλώ ζωή, ποιος θέλει να πάρει, ποιος θα πάρει. Ήρθε ο γιατρός, ήρθε ο εξοχότατος, ο μέγας χειρούργος».
Με αυτό το πάνδημο και πανηγυρικό καλωσόρισμα, μέσα σε χαλασμό από τυμπανοκρουσίες, ζουρνάδες και χλιμιντρίσματα, έμπαιναν στα χωριά οι Βικογιατροί (από τον Βίκο), ή αλλιώς ματσουκάδες ή σακουλαραίοι ή - στην πιο διάσημη ονομασία τους - κομπογιαννίτες.
Ή επικρατούσα άποψη για το «παρατσούκλι» Κομπογιαννίτης έχει χλευαστική σημασία, διότι προέρχεται από το πρώτο συνθετικό κομπώνω =  απατώ και το δεύτερο Ίωαννίτης με καταγωγή τα Γιάννινα, ήτοι Γιαννιώτης (Ηπειρώτης)  γιατρός απατεών.
Υπάρχει όμως και μία άλλη μη χλευαστική έννοια για τους Κομπογιαννίτες, ότι οι πρακτικοί αυτοί γιατροί θεράπευαν με κόμπους – ρίζες φυτών, ή διότι είχαν τα βότανα δεμένα σε κόμβους μαντηλιών (κόμπος και γιάνω).
Ματσουκάδες τους έλεγαν γιατί κρατούσαν μια ράβδο με κόμπους και σακουλαρέους γιατί τα βοτάνια τους τα κουβαλούσαν σε σακούλια.

Ιστορικά
Τους Βικογιατρούς ή κομπογιαννίτες του Ζαγορίου εντοπίζει στις περιηγήσεις του ο Πουκεβίλ, στα τέλη του 18ου αιώνα. Τον εντυπωσιάζουν οι ικανότητες τους, καθώς και ο τρόπος που μπολιάζουν την τέχνη τους από γενιά σε γενιά: «Οι πατέρες μεταβιβάζουν στα παιδιά τους ή και σε μαθητές που προσκολλώνται σε αυτούς ως υπηρέτες, την πρακτική μερικών χειρουργικών εργασιών (...) με τέτοια επιτυχία και επιδεξιότητα, ώστε μπορούν να εκπλήξουν και τους πιο ικανούς χειρουργούς. Διακρίνονται προ πάντων στις περιεσφιγμένες κήλες ή στις κήλες που έγιναν ενοχλητικές εξαιτίας του βάρους των. Άλλοι ξέρουν να χειρουργούν τον καταρράκτη διά πιέσεως και οι πιο ικανοί χρησιμοποιούν λιθοτομία. Αναφέρω πράγματα που είδα. Οι αμαθείς χειρουργοί του Ζαγορίου δεν δημιουργούν περισσότερα θύματα από όσα πολλοί σημερινοί πτυχιούχοι επιστήμονες».
Εξίσου τολμηρός, ο Γάλλος αρχαιολόγος Αλμπέρ Ντιμόν, αρκετά χρόνια αργότερα, καταγράφει με ισχυρή δόση συμπάθειας τους βικογιατρούς. Στο Βιβλίο του «Οι Βούλγαροι» (1881) αναφέρει: «Μεταξύ των Ελλήνων της Ηπείρου, οι καλοί ιατροί είναι άξιοι ιδιαιτέρας μνείας. Άπαντες ανήκουν στο διαμέρισμα του Ζαγορίου. Η Βαθεία κοιλάς αύτη, αφανιζομένη εις τους απότομους της Πίνδου κρημνούς, διέφυγε τας εισβολάς. Εκεί ζει, διεσπαρμένη εις είκοσι περίπου χωρία, κοινότης αμιγής λίαν, αξιούσα ότι διατηρεί από μακρών αιώνων την γνώσιν ιατρικών βοτάνων. Οι δόκτορες ούτοι αποτελούσι είδος τι αδελφότητος(...) εις ήν ο υιός διαδέχεται τον πατέρα. Όλη αυτών η επιστήμη μεταβιβάζεται διά ζώσης φωνής. Διέρχονται την Τουρκία, ένθα λίαν τιμώνται και συλλέγουσιν εκεί ικανός χρημάτων ποσότητας. Πάντοτε ως αίσιον συμβάν εκλαμβάνεται όταν εις τι χωρίον ακούεται κατά την πρωίαν εν ταις οδοίς, ξένη φωνή αναφωνούσα: «Προσέλθετε πάντες οι νοσούντες, ιδού έχετε μεταξύ σας τον περίφημον ιατρόν του Ζαγορίου»». Σε υποσημείωση του Βιβλίου του προχωρεί μάλιστα και στην εξής σύσταση: «Οι ιστορικοί της ιατρικής των Ελλήνων θα εποίουν καλώς σπουδάζοντες τας συνταγάς των εμπειρικών»!

Εμφάνιση
Οι κομπογιαννίτες της εποχής φορούσαν «μέλαιναν μαλλιαράν σεγγούνα, περιέδεναν δε με πράσινη ταινία την εις δασείς πλοκάμους κυμαίνουσαν χαίτην των επί της οποίας έθετον σαμουροκάλπακο και επί του βραχίωνος έθετον οζώδην ράβδον εξ ου και απεκλείθησαν ματσουκάδες». Σύμφωνα με άλλες πηγές (Κωσταλέξης) στους Βικογιατρούς «επετρέπετο να φορούν ποικιλόχρωμα φορέματα να φέρουν αλεξιβρόχιον και να σοβώσι καβαλλαραίοι»!
Τα βότανα που μάζευαν τα κουβαλούσαν μέσα σε σάκους. Με αυτούς περιεφέροντο στα χωριά, σ' αυτούς τους σάκους επίσης, πάλι κατά τον Πουκεβίλ, κρατούσαν έπειτα την... κήλη που αφαιρούσαν από κάποιον ασθενή. Φούσκωναν κατόπιν τους σάκους και τους ανέμιζαν κρεμασμένους σε ένα καλάμι για επίδειξη. «Να ο μεγάλος γιατρός, ο μεγάλος κηλοθεραπευτής, ο εξοχότατος σπασογιατρός (σ.σ. ορθοπαιδικός) που έχει τόσους σάκους από κήλες, περίφημα χειρουργημένες», αναφωνούσαν κατόπιν αυτοδιαφημιζόμενοι.
Γράφει ο ιστορικός Κωνσταντίνος Σάθας σε άρθρο του (1883) τιτλοφορούμενο «Η ιατρική εν Ελλάδι»: «Οι αρειμάνιοι ούτοι αγύρται [είναι] ως επί το πλείστον Ιταλοί ή Επτανήσιοι». Ο Σάθας περιγράφει πως φορούν
(α) επωμίδες, οι οποίες «ανεμιζόμεναι κροταλίζουν επί των δίκην παρασήμων επικείμενων μεταλλικών κομβίων», (
β) μικρά υποδήματα «περισφιγγόμενα διά θεατρικών κροσσιών και στενών παντελονιών πεποικιλμένων διά σειριτίων» έτσι που ομοιάζουν «προς Ισπανούς ταυρομάχους»!
Αλλά το χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός καλογιατρού ήταν «το αριστοτεχνικούς ξυρισμένον αυτού πρόσωπον, το οποίον κωμικώς μορφάζον ανεδύετο εντός περιλαιμίου ως κεφαλή χελώνος εξερχόμενης και εισερχόμενης εν των οστράκω αυτής».
Θαυμασμός
Τα «κατορθώματα» των κομπογιαννιτών πέρασαν γρήγορα στη λογοτεχνία και το ιστορικό διήγημα: Σε ένα τέτοιο (Αρ. Κουρτίδης, «Ο πυρπολητής», περιοδ. «Εστία» 1885) αναφέρεται η περίπτωση ήρωα της Επανάστασης που τραυματίζεται στην προσπάθεια του να ανατινάξει μια τουρκική φρεγάτα στη Μεθώνη. Ο παθών εμφανίζεται κατόπιν να ζητεί απεγνωσμένα τον «Γιαννιώτη του», (δηλαδή τον κομπογιαννίτη του) και να απορρίπτει κάθε άλλη ιατρική φροντίδα.
Διηγείται ο τραυματίας πυρπολητής:
«Ο καπετάν Κριεζής είπε και με άλειψαν με σπίρτο. Την άλλη μέρα το ποδάρι μου νταβούλι. Κάναμε πανιά για την Ύδρα, με έβγαλαν έξω σε ένα σπίτι, με ρίξαν στο κρεβάτι. Την ίδια μέρα ένας Εγγλέζος ήρθε και είδε το ποδάρι μου. Σε λίγο τον Βλέπω και έρχεται με μια κασετίνα και μέσα ένα πριόνι.
-Βρε σκυλί αθεόφοβο, να μου κόψης το ποδάρι μου ήρθες; Και παίρνω κάτω από το προσκέφαλο μου δυο πιστόλες πού 'χα και τον σημαδεύω τον Εγγλέζο, (...) άφηκε κασετίνες και πριόνια και φευγιό!...
-Βρε Στρατή, θα πεθάνεις βρε, σαν δεν αφήσης να σου κόψουν το ποδάρι.
-Κάλλιο να πεθάνω, καπετάνιο μου, παρά να ζω μισός πριονισμένος, ανοΰφελος. Για ολάκερος, για καθόλου. Δεν τον θέλω τον Εγγλέζο. Ένας Γιαννιώτης είν εδώ, μακάρι ας πεθάνω στα χέρια του, αυτόν θέλω.
Ήρθε, Χριστάκη τον έλεγαν, έτσι σαν αυτό το κρασί να χυθεί το αίμα μου και μου λέγει:
-Σε 17 μέρες θα σε σηκώσω. Μ' έβανε κάτι αλοιφές κάτι πράγματα.
Στις 17 είπε, στις 18 σηκώθηκα και κατέβηκα με τα δεκανίκια ως κάτω στην πόρτα!»
.

Η πίστη στις ικανότητες του κομπογιαννίτη θα επιβιώσει έως και τη μεταπολεμική Ελλάδα. Αλιεύουμε από άρθρο του Ευάγγελου Μπόγκα στην «Καθημερινή» του 1947. «Προ 30 ετών ο ανεψιός ενός πολιτευτού των Ιωαννίνων έπασχεν από χρονίαν πάθησιν των νεφρών και επί χρόνια πολλά εταλαιπωρείτο από την επιστήμην της εποχής χωρίς αποτέλεσμα, έως ότου κατέφυγεν εις μίαν γιάτρισσαν από τα Ζαγόρια της Ηπείρου. Η γιάτρισσα λοιπόν, η οποία ήτο απόγονος οικογενείας εμπειρικών ιατρών, με μακράν παράδοσιν, συνεβούλευσε τον άρρωστο να πάει να βρει βορεινόν τοίχο, που να μην τον βλέπει ο ήλιος καθόλου και νά ξύσει με τον σουγιά την πράσινη μούχλα την οποίαν να διάλυση έπειτα σε νερό και να πίνει τρεις φορές την ημέρα επί 4-5 ημέρας και θα γίνει καλά».

Χλεύη
Από τον θαυμασμό των πρώτων περιηγητών για τις ικανότητες τους, οι κομπογιαννίτες και οι πρακτικές τους άρχισαν σταδιακά να περιέρχονται στη λαϊκή χλεύη.
Η σατιρική ποίηση παρέλαβε με το παραπάνω τους κομπογιαννίτες. Πρώτος ο Ζακυνθινός Σαβόγιας Ρούσμελης, το 1745 με την «Κωμωδία των Ψευτογιατρών».

«Εν πρώτοις θα μαζώξωμε λάδια πολλών λογιώνε,
κρινόλαδα, δαφνόλαδα, λάδια των μυγδαλιώνε,
ροδόλαδο, ατζίφόλαδο, σκινόλαδο
και άλλα χορτάρια
να βράσουν με το γάλα».

Ό Ηπειρώτης Ιωάννης Βηλαράς (1771-1823), Ιατροφιλόσοφος, ποιητής σατιρίζει καυστικά τους πρακτικούς γιατρούς στο ποίημα του, «Ο Ματσούκας ή ο αυτοδίδακτος γιατρός», με τους εξής στίχους:

Τα παχιά κορμιά αχαμναίνει
Τα αχαμνά σου τα παχαίνει
Δίνει μάτια των στραβών
Τους κοντούς κι΄ αυτούς ψηλώνει
Βάνει γλώσσα των βουβών
Όθεν όλους τους γιατρεύει πάσα νόσο θεραπεύει
Και με χάρη χωριστή….

Ο Α. Σούτσος(1803-1863) σατιρίζει και αυτός καυστικότατα τους Ζαγοριανούς γιατρούς με τους στίχους:

Δεν είμαι εγώ Ζαγοριανός να περπατώ στο δρόμο
Με αλοιφές, με έμπλαστρα, με βότανα στον ώμο
Και να φωνάζω από το κουτσό και ψόφιο μου μουλάρι
Καλός γιατρός, πουλεί ζωή! Ποιος θέλει! Ποιος θα πάρη!

Επίλογος
Οι Βικογιατροί - Κομπογιαννίτες συκοφαντήθηκαν άδικα. Δεν είναι άξιοι διασυρμού, αλλά μάλλον πρέπει να τους τιμούμε, γιατί, ανεξάρτητα από τις ανόητες θεραπευτικές οδηγίες, ανεξάρτητα από τα «κόλπα» τους, πολλοί από αυτούς ήσαν ευσυνείδητοι και ικανοί. Με την εμπειρία των εξυπηρετούσαν όσους έπασχαν, ήταν η ελπίδα των αρρώστων της εποχής, μιας εποχής στην οποία η ιατρική βρίσκονταν σε νηπιακή κατάσταση.
Για πολλούς άλλωστε Βικογιατρούς υπάρχουν μαρτυρίες από πολλές πηγές για τις επιτυχίες τους. Το ότι σώζονται γιατροσόφια και βοτάνια σήμερα εν πολλοίς το οφείλουμε σε αυτούς. Άλλωστε οι νεώτερες επιστημονικές έρευνες για τις ιδιότητες των βοτάνων τους δικαιώνουν.

Πηγές:
 Περιοδικό «Explore Nature no7»
Κ. Γκανιάτσας Καθηγητής Βοτανικής Π. Θεσσαλονίκης

Σάββατο 27 Απριλίου 2013

Ρ α τ σ ι σ μ ό ς




Ξενοφοβία - Ρατσισμός
Ο όρος «ξενοφοβία» είναι σύνθετος και ουσιαστικά σημαίνει το φόβο προς το ξένο, το καινούργιο, το άγνωστο. Με τον όρο ξενοφοβία ουσιαστικά αναφερόμαστε στην «μη αποδοχή του καινούργιου» σε σχέση με ότι θεωρούμε ως «κοινωνικό σωστό» αλλά με παθητική δραστηριότητα.
 Ο ρατσισμός είναι το δόγμα που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα, όπως π.χ. εθνικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά κ.λπ., προκειμένου να αναγάγει μια ομάδα αντίστοιχα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική), ως υπέρτερη άλλων. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην λέξη (εκ της ιταλικής («ράτσα») razza = φυλή), είναι ο φυλετικός ρατσισμός.
Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποιους ανθρώπους ως κατώτερους ή ακόμη και άξιους περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής.
Σημαίνει καχυποψία ακόμα και περιφρόνηση απέναντι στα άτομα που έχουν διαφορετικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά από ότι οι άλλοι άνθρωποι.
Με αυτή την έννοια ρατσισμός είναι το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο ένα άτομο, ομάδα ή κοινωνικό σύνολο εμφανίζει όχι μόνο φαινόμενα ξενοφοβίας αλλά παράλληλα έχει και ενεργητική δραστηριότητα απέναντι στους φορείς που τα εκφράζουν (ακόμα και αν έχει τη μορφή της σιωπηλής συναίνεσης). Με άλλα λόγια, ο ρατσισμός αποτελεί την έκφραση (ενεργητική δράση) όλων των ξενοφοβικών σκέψεων, απόψεων, τάσεων που έχει ένα άτομο, ομάδα ή ένα κοινωνικό σύνολο.
Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, ο ρατσισμός έχει άμεση αναφορά στο φαινόμενο της συλλογικής ευθύνης. Με άλλα λόγια ένα άτομο που εκφράζεται ρατσιστικά δεν θα αναφέρει μόνο ότι π.χ. τον έκλεψε ο τάδε αλλά παράλληλα θα κάνει αναφορά και στην ομάδα στην οποία ανήκει (οι Αλβανοί είναι κλέφτες κλπ).

Ρασιαλισμός
Παλαιότερα συγγραφείς και κοινωνιολόγοι αντί του σύγχρονου όρου χρησιμοποιούσαν, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, τον όρο ρασιαλισμός (racialism), που όλοι όμως συμφωνούν ότι πρόκειται για όρο δόγματος φυλετικής υπεροχής. Σημαντικότερος συγγραφέας που έκανε χρήση του όρου «ρασιαλισμός» ήταν ο L. L. Snyder στο έργο του «Ράτσα: Μια Ιστορία των Σύγχρονων Εθνικών θεωριών», («Race: A History of Modern Ethnic Theories» - Νέα Υόρκη: Alliance 1939).
Ο νεότερος όμως όρος (εκ της ιταλικής) επικράτησε μετά τον
Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, περισσότερο για λόγους προπαγάνδας. Συγκεκριμένα η Ρ. Μπένεντικτ (R. Benedict) ορίζει τον ρατσισμό ως: «το δόγμα όπου μία εθνική ομάδα (ethnic group) έχει καταδικαστεί από τη Φύση σε κληρονομική κατωτερότητα (hereditary interiority) ενώ μια άλλη σε κληρονομική ανωτερότητα (hereditary superiority)»
Από τα «άγρια» παραδείγματα ρατσιστικής αντίληψης και συμπεριφοράς αποτελεί η περίπτωση του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος κατάφερε με τις ρατσιστικές του αντιλήψεις (φυλετικά προσδιορισμένες) να αιματοκυλίσει σχεδόν όλο τον κόσμο. Αν και επιστημονικά, ανθρωπολογικά αλλά και ηθικά οι αντιλήψεις των ρατσιστών αποδεικνύονται εσφαλμένες ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που τις ασπάζονται και θαυμάζουν. Το «αυγό» του ρατσισμού είναι ακόμα επικίνδυνο.

Αίτια γέννησης του ρατσισμού
Οι λόγοι γέννησης του φαινομένου του ρατσισμού είναι πολλοί. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε:
Οικονομικοί λόγοι (π.χ. Εκμετάλλευση αλλοδαπών, που αποτελούν φθηνά εργατικά χέρια)
Έλλειψη παιδείας( οι απαίδευτοι γίνονται εύκολα θύματα προπαγάνδας. Δεν μπορούν να κρίνουν. Οι επιτήδειοι μπορούν να καλλιεργήσουν στους ανθρώπους αισθήματα κατωτερότητας ή να τους φανατίσουν εναντίον άλλων ομάδων.
Οικονομικά και πολιτικά προβλήματα μιας κοινωνίας. Η βία , η εγκληματικότητα, η ανεργία δημιουργούν ένταση η οποία εκτονώνεται πάνω στους ξένους που γίνονται τα εξιλαστήρια θύματα.
Επιθυμία ατόμων και λαών για απόκτηση δύναμης και εξουσίας. Συμφέροντα οικονομικά, εδαφικά, κοινωνικά, πολιτικά
Βαθμός επιρροής των θρησκευτικών δοξασιών.
Ηθική εξαχρείωση. Οι άνθρωποι υιοθετούν ρατσιστικές αντιλήψεις προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον συνάνθρωπό τους.
Κοινωνική διαστρωμάτωση. Ανισότητα στην παροχή ευκαιριών. Η κοινωνική ισότητα είναι περισσότερο θεωρία παρά πρακτική.
Προκαταλήψεις που δημιουργούνται από την οικογένεια, την παράδοση, από το περιεχόμενο των σπουδών του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
 Εθνικιστικά αίτια Οι μικροί λαοί φοβούνται την αφομοίωσή τους από τους μεγάλους και ισχυρούς και χρησιμοποιούν τον εθνικισμό ως ασπίδα διασφάλισης της ταυτότητάς τους.

Συνέπειες
 Οικονομική εκμετάλλευση ατόμων και λαών.
■ Πνευματική ανελευθερία. Το άτομο αποδέχεται σκοταδιστικές αντιλήψεις με αποτέλεσμα την παρακώλυση της κριτικής σκέψης.
Υπονομεύεται η δημοκρατική λειτουργία των θεσμών από την κυριαρχία της αδικίας, αναξιοκρατίας, την περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Περιθωριοποιούνται άτομα κα ομάδες. Παρεμποδίζεται η δημιουργική τους συμμετοχή στην κοινωνία και η εξέλιξή τόσο των ίδιων όσο και της κοινωνίας.
Στερεί από τους λαούς θύματα του ρατσισμού την ευκαιρία να αναπτύξουν πολιτισμό.
Κυριαρχεί ο φόβος ανάμεσα στους ανθρώπους, δημιουργείται κοινωνική δυσλειτουργία. Τα άτομα δε συνεργάζονται αρμονικά.
■ Συχνό είναι το φαινόμενο των εκδηλώσεων βίας από τους ρατσιστές.
 Ο εθνικισμός μπορεί να οδηγήσει σε πολεμικές συγκρούσεις.

Στην Ελλάδα
Η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει σήμερα στα όρια των αντοχών της.
Πολλά από τα θύματα  της κρίσης έλκονται από τη ρατσιστική βία, που ασκούν τα κατάλοιπα του ντόπιου ναζισμού, συχνά υπό την προστασία τμημάτων των κρατικών μηχανισμών.

Η ξενοφοβία ανάγει τη «λαθρομετανάστευση» σε πρόβλημα μεγαλύτερο από την ίδια την κρίση, αποδίδει την αύξηση της εγκληματικότητας και τελικά όλα τα δεινά αποκλειστικά στους μετανάστες και στους πρόσφυγες, στοχοποιεί ειδικές κατηγορίες πληθυσμού, ποινικοποιώντας έτσι την ίδια τη φτώχια, εντείνει την καταστολή απέναντι στους μετανάστες και στους πρόσφυγες.
Αυτά συνιστούν μια μελετημένη πολιτική που αποσκοπεί στη διαίρεση των αδυνάτων μέσω της ανάδειξης του αποδιοπομπαίου τράγου, στο πάγωμα κάθε κοινωνικής αντίστασης και την περιστολή της δημοκρατίας.
Την ίδια ώρα προωθείται από τους διαπλεκόμενους, τους μνημονιακούς και τους υπερασπιστές τους, η «θεωρία των δύο άκρων», που εξομοιώνει την Αριστερά με τη ναζιστική ακροδεξιά.
Στόχος η συκοφάντηση της Αριστεράς και η κατ’ αποκλειστικότητα οικειοποίηση από τη μεριά των «γνήσιων δημοκρατικών δυνάμεων» ολόκληρου του «νόμιμου» πολιτικού χώρου.
Ετσι η ίδια «θεωρία», μαζί με τη ρητορεία και τις πρακτικές που τη συνοδεύουν, πριμοδοτεί στην πράξη τη ναζιστική ακροδεξιά γιατί την εμφανίζει, τουλάχιστον έμμεσα, ως τον συνεπέστερο εκφραστή της εν λόγω πολιτικής και τη νομιμοποιεί έμπρακτα ως βραχίονα των δυνάμεων καταστολής, ήδη σημαντικά διαβρωμένων από εκείνη.

Τρόποι αντιμετώπισης - Λύσεις
Παιδεία του λαού .Να κρίνει , να μην πέφτει θύμα προπαγάνδας. Η παιδεία πρέπει να είναι ανθρωπιστική.
Πολιτική ηγεσία. Να μην ενθαρρύνει ρατσιστικές εκδηλώσεις. Παράλληλα πρέπει να ασκεί υπεύθυνη πολιτική για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, για τους αλλοεθνείς, για τις μειονότητες.
 Η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης πρέπει να γίνεται στη σωστή της διάσταση. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι πολιτισμοί αλληλοσυμπληρώνονται κα δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα τους.
Τα Μ.Μ.Ε. πρέπει να μην καλλιεργούν ρατσιστικές αντιλήψεις. Να προβάλλουν τα μηνύματα και των πνευματικών ανθρώπων.
Οι πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών και η επαφή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους είναι ένα μέσον καταπολέμησης του ρατσισμού.
 Ο κάθε πολίτης πρέπει να διαθέτει κοινωνική συνείδηση. Να μπορεί να θέτει το συλλογικό καλό πάνω από το ατομικό.
 Η οικογένεια πρέπει να μην περνάει απαρχαιωμένες ιδέες και προκαταλήψεις στα νεαρά μέλη της.
 Οι Διεθνείς Οργανισμοί από τη μεριά τους μπορούν να επιβάλλουν κυρώσεις , οικονομικές ή διπλωματικές, σε όλους όσους καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν σέβονται την ανθρώπινη υπόσταση του κάθε ατόμου.

Επίλογος
Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία θεωρούνται ως θεμελιώδεις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα άτομα που υφίστανται τις συνέπειες του ρατσισμού ουσιαστικά δέχονται πλήγματα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και καθημερινότητας.

Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε  με σοβαρότητα την αυξανόμενη επιρροή των ναζιστικών ιδεών και προτύπων συμπεριφοράς, το ρατσισμό, τη βία που ασκούν οι αντίστοιχοι «ηγέτες», τις εγκληματικές τους πρακτικές και τη θεσμική ανοχή, αν όχι προστασία, που απολαμβάνουν οι πράξεις τους.

Οφείλουμε να οικοδομήσουμε ένα πλατύ αντιφασιστικό και δημοκρατικό κίνημα που θα αρθρώνεται στο σχολείο και στη γειτονιά, στις πόλεις και στα χωριά, στους τόπους δουλειάς και στα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά.
Το κίνημα αυτό οφείλει να κινητοποιεί θεσμούς και οργανώσεις, να εμφορείται από τις αξίες του ανθρωπισμού και να διδάσκει ιστορία.
Η ύπαρξη μιας δημοκρατικής κοινωνίας και η ενότητα του λαού μας απαιτεί να εξαλειφθούν πλήρως οι ναζιστικές ιδέες και οι ναζιστικές πρακτικές.

http://www.exandasdocumentaries.com/

Παρασκευή 19 Απριλίου 2013

To ...βιάγκρα των μπαχαρικών!!!



Ο βασιλιάς των μπαχαρικών ξέρουμε ότι είναι το πιπέρι...Ποια είναι όμως η βασίλισσα;;; Είναι το καρδάμωμο, καμία  σχέση με το κάρδαμο που φυτρώνει στα δικά μας εδάφη.
Το καρδάμωμο έχει ιστορία τόσο μακρά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Από τους αμνημόνευτους χρόνους ήταν γνωστές οι δυναμωτικές, θεραπευτικές, αλλά και αφροδισιακές ιδιότητές του. Τόσο, ώστε να «γεννήσει» μια πασίγνωστη έκφραση που περιγράφει όποιον ανακτά τις δυνάμεις του: «Καρδάμωσε»!
Είναι ένα από τα ακριβότερα μπαχαρικά του κόσμου. Λέγεται ότι είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος και οι δυναμωτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες έχουν κατακτήσει τους ισχυρούς όλου του κόσμου.
Οι ρίζες του... καρδάμωμο (του ξερού μπαχαρικού) βρίσκονται στην Ινδία. Στα σανσκριτικά ονομαζόταν: «Ε-li-che», στα κινέζικα «ts'ao - k'ou», στα αραβικά «habahan». Στην αραβική κουλτούρα, μάλιστα, ήταν σύμβολο φιλοξενίας και το σέρβιραν στους καλεσμένους.
Το ελληνικό όνομα του φυτού, κατάγεται πιθανώς από τη σανσκριτική λέξη kardamah, που όπως γράφει στο λεξικό του ο Μπαμπινιώτης «περιέγραφε ένα εντελώς άγνωστο φυτό».
Πολλοί, πάντως, υποστηρίζουν ότι τα ακριβά αρωματικά «φασολάκια» του καρδάμωμου έφταναν στην αρχαία Ελλάδα από τον 4ο π.Χ. αιώνα, και αποκαλούνταν «άμωμον», λέξη που αργότερα για άγνωστο λόγο συγχωνεύτηκε με το κάρδαμο.
Το Κάρδαμο ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae).
Το δικό μας κάρδαμο, είναι το χόρτο νεροκάρδαμο, μια πρασινάδα που φυτρώνει κοντά σε νερά, σε λίμνες, σε ποτάμια ή ρυάκια. Έχει πιπεράτη γεύση και το χρησιμοποιούμε σε σαλάτες ή πασπαλίζουμε τα ψάρια ή τα πουλερικά,  βραστά ή ψητά.
Το βιάγκρα των μπαχαρικών, η βασίλισσα τους, το καρδάμωμο, έχει πατρίδα την Ινδία. Είναι ξερό μπαχαρικό , δυναμωτικό, θεραπευτικό αλλά και αφροδισιακό.
Η ιστορία του είναι παλιά όσο και ο άνθρωπος.  Λέγεται ότι η Κλεοπάτρα, λάτρευε τόσο πολύ το άρωμά του, που  έκαιγε τους σπόρους του σε όλο το παλάτι περιμένοντας τον Μάρκο Αντώνιο.  
Λέγεται ότι οι αρχαίοι στρατηγοί διάταζαν τους στρατιώτες, να τρώνε κάρδαμο για να πάρουν κουράγιο.

Στην Ινδία φύτρωνε σε άγρια μορφή στα δάση του Γουέστερν Γκατσ της νότιας Ινδίας. Η περιοχή αυτή είναι γνωστή ως «Οι λόφοι του Καρδάμωμου», και μέχρι πριν 200 χρόνια προμήθευε μπαχαρικά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η τιμή του όμως είναι υψηλή και είναι το τρίτο πιο ακριβό μυρωδικό μετά το σαφράν και τη βανίλια. Η παραγωγή του είναι βασική πηγή εσόδων για τους φτωχούς αγρότες της περιοχής αυτής της Ινδίας.
Από το 1524, στο ημερολόγιο του πορτογάλου ταξιδευτή Μπαρμπαρόσα, καταγράφεται  η εξαγωγή του καρδαμώμου.
Τον 19ο αιώνα οι βρετανοί αποικιοκράτες δημιούργησαν πρώτοι φυτείες και άρχισαν να το καλλιεργούν συστηματικά.
Σήμερα το Νεπάλ κάνει τις μεγαλύτερες εξαγωγές, ακολουθούν η Ινδία και το βασίλειο του Μπουτάν.
Καλλιεργείτο στους κήπους του βασιλιά της Βαβυλώνας από το 721 πχ.
Οι ευγενείς στο Δελχί και στην Άγρα, μασούσαν σπόρους καρδαμώμου, τυλιγμένους σε φύλλα χρυσά ή ασημένια, τα οποία είχαν εμβαπτισθεί σε ροδόνερο, με μικροποσότητα καπνού. Με αυτό τον τρόπο λάμβαναν την καθημερινή τους δόση νικοτίνης!  Επίσης ήταν έθιμο και κανόνας να τρίβουν οι ευγενείς τις παλάμες των καλεσμένων τους με σπόρους ως ένδειξη εκτίμησης και φιλίας. Οι κινέζοι μανδαρίνοι, μάσαγαν τους σπόρους πριν πλησιάσουν τον αυτοκράτορα ώστε να μην ενοχλεί η ανάσα τους τον «Εκλεκτό των Ουρανών»!
Επίσης το καρδάμωμο χρησιμοποιούσαν σε κάποιες τελετές της Τάντρα, για να συμβολίσουν το «γιόνι» δηλ τα γυναικεία γεννητικά όργανα.
Χρήσιμο είναι όλο το φυτό, από τις ρίζες του έως τα φύλλα του. Συλλέγονται  την περίοδο του Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου πριν μεστώσουν, ώστε να μη σχίζεται το περίβλημα του καρπού κατά το στέγνωμα.
Οι σπόροι του είναι μικροί και μαύροι και περιέχουν ποσότητες ιχνοστοιχείων, άλατα σιδήρου, ασβεστίου, ιωδίου, καθώς και βιταμίνες Α, C και Ε! 
Άριστης ποιότητας θεωρούνται οι ώριμοι σκληροί  καρποί με σκούρο καφέ χρώμα! Ως μπαχαρικό έχει πολλές χρήσεις, όπως σε μαρινάδες, στο δικό μας ρυζόγαλο, σε σαλάτες, σε σάλτες μπάρμπεκιου, στη φρουτοσαλάτα, σε σούπες θαλασσινών ακόμη και λαχανικών Επίσης ταιριάζει τέλεια με το κρασί, το μέλι ή με τις γλυκοπατάτες!
Το καρδάμωμο χρησιμοποιείται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το γευστικό πολιτισμό κάθε χώρας. Είναι πολύ δημοφιλές στη βορειοανατολική Αφρική, ενώ στο Μαρόκο ηγεμονεύει σε ένα μείγμα μπαχαρικών που το λένε «ras el hanout». Στην Κίνα χρησιμοποιείται κυρίως στην κουζίνα της κεντροδυτικής επαρχίας Σετσουάν - νοστιμεύουν με αυτό τα κρέατα που σιγοψήνονται. Στη Μέση Ανατολή, μέχρι το Ιράν, αρωματίζουν τον καφέ και το τσάι (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μαύρο τσάι kakakule που σερβίρουν στην Τουρκία). Από την άλλη πλευρά, στις σκανδιναβικές χώρες το χρησιμοποιούν στην αρτοποιία (στη Φιλανδία φτιάχνουν ένα γλυκό ψωμί με κάρδαμο που το λένε «pulla»).
Είναι ένα από τα συστατικά της σκόνης κάρυ. Οι σπόροι του χρησιμοποιούνται και ολόκληροι σε πίκλες και μαρινάδες. Προτιμούμε το κάρδαμο σε μορφή σπόρων, γιατί σε μορφή σκόνης χάνει γρήγορα το άρωμά του, τους διατηρούμε σε καλά κλεισμένο δοχείο και τους τρίβουμε λίγο πριν το μαγείρεμα. Απαγορεύεται η κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Είναι καρδιοτονωτικό, διουρητικό και αποχρεμπτικό. Η πιο γνωστή του, όμως, ιδιότητα είναι το ότι ενισχύει τη λειτουργία της πέψης. Επίσης, είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για το συκώτι.
Φυσικά μην ξεχνούμε τις αφροδισιακές του ιδιότητες!

 

Πηγές:

http://www.enet.gr/

http://www.fytokomia.gr

Τρίτη 16 Απριλίου 2013

Σπιρουλίνα (Spirulina platensis)



Την αποκάλεσαν «τροφή του μέλλοντος» και «ιδανική τροφή για την ανθρωπότητα»! Σε κάθε περίπτωση, η σπιρουλίνα, αυτό το μικροσκοπικό πρασινομπλέ φύκι, που ευδοκιμεί στις θάλασσες τις Χαβάης και της Ινδονησίας,  περιέχει πολλά πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και έχει εξαιρετικές θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες.
Επιστημονικά, ονομάζεται «αρθροσπείρα», γιατί αποτελείται από πολλά κύτταρα που σχηματίζουν μεταξύ τους νημάτια, τα οποία πολλές φορές είναι σπειροειδή.
Το όνομα σπιρουλίνα σημαίνει «μικρή έλικα» και αναφέρεται στη ελικοειδή μορφή του φυκιού.
Η σπιρουλίνα ανήκει στην κατηγορία των βρώσιμων φυκιών, δηλαδή αυτών που υπάρχει η δυνατότητα να καλλιεργηθούν και να καταναλωθούν ως τροφή από τον άνθρωπο. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό φύκι του γλυκού νερού, με χαρακτηριστικό κυανοπράσινο χρώμα, που οφείλεται σε φυσικές χρωστικές. Η σπιρουλίνα, όπως γνωρίζουμε, φύεται στη γη εδώ και 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Πριν από αιώνες, οι ιδιαίτερα προηγμένοι Αζτέκοι και Μάγια είχαν ήδη εξοικειωθεί με τις ευεργετικές δυνάμεις της σπιρουλίνας. Λόγω της σύνθεσης της μπορεί να απορροφήσει ουσιαστικά όλο το φάσμα του ηλιακού φωτός και στο ηλιόλουστο νησί της Χαβάης συγκεντρώνει την ενέργεια του ήλιου σε μορφή βιοφωτονίων. Όσο περισσότερη ενέργεια ήλιου (βιοφωτόνια) αποθηκεύει μια τροφή, τόσο μεγαλύτερη είναι η θερμαντική της ικανότητα. Μετρήσεις δείχνουν, ότι η φρέσκια σπιρουλίνα είναι μια από τις πλουσιότερες πηγές ενέργειας από τον ήλιο!
Με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας και του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας η σπιρουλίνα αναπτύσσεται σχετικά εύκολα μέσα στο υδάτινο στοιχείο, τόσο στο γλυκό νερό υποτροπικών περιοχών (π.χ. σε φυσικές λίμνες, ζεστές και υψηλής αλκαλικότητας) όσο και στο θαλασσινό. Εντούτοις, ο πιο διαδεδομένος τρόπος παραγωγής της είναι η υδατοκαλλιέργεια σε πολύ καθαρές δεξαμενές, κάτω από ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες.


Θρεπτικά συστατικά
Πλούσιο σε σίδηρο. Είναι από τις πιο πλούσιες τροφές ως αντιοξειδωτικό, με βιταμίνη Α και Β, ιδιαίτερα καλή πηγή βιταμινών Β12 και Ε. 
Εξαιτίας των πολυάριθμων θρεπτικών της συστατικών, η σπιρουλίνα θεωρείται τροφή πλήρης και με μοναδικά χαρακτηριστικά. Μεταξύ των άλλων, περιέχει πρωτεϊνες σε ποσοστό 55-70%, 15-25% υδατάνθρακες, 6-8% λιπαρά, χλωροφύλλη, τέσσερις διαφορετικές μοριακές μορφές β-καροτίνης και μεγάλες ποσότητες φυτοθρεπτικών, μετάλλων (σίδηρος, κάλιο, μαγνήσιο κ.ά.), ιχνοστοιχείων και βιταμινών Ε, Α, Κ και Β, συμπεριλαμβανομένης και της βιταμίνης Β12.
Έχει χαμηλή περιεκτικότητα νατρίου, και αντίθετα με τα φύκια της θάλασσας δεν περιέχει καθόλου ιώδιο
Πράγματι, λοιπόν, η σπιρουλίνα είναι πολύ πλούσια σε πληθώρα συστατικών, που μάλιστα δεν υπάρχουν σε καμία άλλη φυτική τροφή σε τέτοια έκταση ή αναλογίες. Επιπλέον, κι αυτό είναι το πιο σημαντικό, τα συστατικά της έχουν υψηλή βιοδιαθεσιμότητα, αφομοιώνονται δηλαδή και αξιοποιούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Αυτό που καθιστά την Σπιρουλίνα πραγματικά μοναδική σε σχέση με τα άλλα φυτά είναι ότι τα διατροφικά συστατικά που περιέχει αυτό το θαυματουργό φυτό είναι άμεσα και εξ ολοκλήρου εύπεπτα. Απορροφούνται από τον ανθρώπινο οργανισμό σε ποσοστό πάνω από 95% σε αντίθεση με τις άλλες τροφές που έχουν ποσοστό απορρόφησης μικρότερο του 15%. Η NASA χαρακτήρισε τη Σπιρουλίνα «τροφή του μέλλοντος» και ο ΟΗΕ «ιδανική τροφή για την ανθρωπότητα», αφού με τόσα πολλά θρεπτικά συστατικά και σε τόσο μεγάλες ποσότητες που τα περιέχει, αποτελεί πολύτιμη τροφή σε περιπτώσεις υποσιτισμού.

Θεραπευτικές ιδιότητες

Η σπιρουλίνα, όπως έχει αποδειχτεί, βοηθάει την πέψη και προωθεί τις εντερικές λειτουργίες, αυξάνοντας συγχρόνως την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών των υπόλοιπων τροφών. Μας ενισχύει επίσης με ποικίλα ωφέλιμα συστατικά και υπό αυτό το πρίσμα συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση διαφόρων διατροφικών ελλείψεων και επομένως στη θρέψη και τη διατήρηση του οργανισμού μας σε καλή λειτουργική κατάσταση.
Σε έρευνες με ερωτηματολόγια υποκειμενικής αντίληψης κατάστασης, αρκετά άτομα αναφέρουν ότι η κατανάλωση σπιρουλίνας τούς προσφέρει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι σε ασθένειες, ταχύτερη ανάρρωση, περισσότερη ενέργεια, αυξημένη αντοχή και βελτίωση των σωματικών και πνευματικών επιδόσεων. Άλλα άτομα δηλώνουν ότι έχουν αποκτήσει πιο υγιή επιδερμίδα, πυκνότερα μαλλιά και ενώ κάποιοι παρατηρούν ότι η σπιρουλίνα τούς βοηθάει να ελαττώσουν την όρεξή τους και να χάσουν κιλά ή να τα διατηρήσουν ευκολότερα υπό έλεγχο.
Ορισμένα από τα συστατικά της έχουν θετικά αποτελέσματα και σε άλλους τομείς εκτός της θρέψης:
Αμινοξέα: προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, βελτιώνουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, ενισχύουν το μυϊκό ιστό.
Αντιοξειδωτικά: δρουν κατά των ελεύθερων ριζών, εμποδίζουν την πρόωρη γήρανση.
Γ-λινολεϊκό οξύ (CLA): βοηθάει στην αντιμετώπιση του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, συμβάλλει στην ελάττωση της υψηλής χοληστερόλης και στον έλεγχο του σωματικού βάρους, ενισχύει την παραγωγή καλών εικοσανοειδών, ανακουφίζει από χρόνιες φλεγμονές. Σπιρουλάνη: εμποδίζει ή καθυστερεί την ανάπτυξη ορισμένων ιών. Μελετάται η δράση της σε ασθενείς που πάσχουν από ΑΙDS.
Φυκοκυανίνη: δρα αντιοξειδωτικά, υποστηρίζει την αποτοξινωτική δράση ήπατος και νεφρών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Χλωροφύλλη: βοηθάει στο σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων, διεγείρει τη λειτουργία του εντέρου και του ήπατος, συμβάλλει στην απομάκρυνση των τοξινών

Η σπιρουλίνα λειτουργεί ταυτόχρονα σε 3 επίπεδα:
1. Καθαρισμός: Η σπιρουλίνα προωθεί τις διαδικασίες φυσικού καθαρισμού του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του αίματος. Αισθάνεστε πιο υγιείς και περισσότεροι εύθυμοι, ενώ ταυτόχρονα έχετε περισσότερη ενέργεια.
2. Αποκατάσταση: Η σπιρουλίνα αναπληρώνει τις ανεπάρκειες στη διατροφή και τονώνει το μεταβολισμό. Η φυσική σας κατάσταση βελτιώνεται αισθητά, ενώ ανακτάτε πολύ πιο γρήγορα τις δυνάμεις σας μετά από άσκηση.
3. Τόνωση: Η σπιρουλίνα ενισχύει την αντοχή και ενεργοποιεί τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας τους σώματος. Αισθάνεστε πιο ισχυροί και είσαστε πιο ικανοί για να αντιμετωπίσετε τις πιέσεις της καθημερινής ζωής.
Είναι ασφαλής;
Εκτενείς τοξικολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η σπιρουλίνα είναι ένα πολύ ασφαλές διατροφικό προϊόν, τόσο που δύναται να χρησιμοποιηθεί ακόμα και από παιδιά, εγκύους ή άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, εφόσον βέβαια συμβουλευτούν πρώτα το γιατρό τους. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να γίνεται υπέρβαση της συνιστώμενης δοσολογίας, ενώ άτομα που αντιμετωπίζουν διαταραχές του θυρεοειδούς θα πρέπει να βεβαιώνονται ότι το προϊόν που επιλέγουν δεν περιέχει καθόλου ιώδιο.
Δοσολογία
Λαμβάνονται 3 δισκία την ημέρα πριν το φαγητό, σε μια δόση το πρωί, ή κατά τη διάρκεια της ημέρας μέχρι το απόγευμα. Με τακτική χρήση τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται μετά από μια έως τρεις βδομάδες.
Παρενέργειες
Κάποια άτομα μπορεί να αισθανθούν ελαφρά ναυτία ή πονοκεφάλους κατά την έναρξη της χρήσης για πρώτη φορά. Σε αυτή την περίπτωση σταματάτε για μερικές μέρες τη χρήση σπιρουλίνας ή ελαττώνετε τη δόση. Σε λίγες ημέρες οι παρενέργειες εξαφανίζονται και μπορείτε να αυξήσετε σταδιακά τη δοσολογία.
Συμπέρασμα
Η σπιρουλίνα δεν αποτελεί πανάκεια που θα λύσει ως διά μαγείας όλα τα διατροφικά μας προβλήματα. Αποτελεί όμως μια πολύτιμη τροφή και ένα φυσικό συμπλήρωμα που στο πλαίσιο ενός σχετικά ισορροπημένου διαιτολογίου μας προσφέρει το «κάτι επιπλέον» που όλοι αναζητάμε, ένα κάποιο πλεονέκτημα. Με αυτό το σκεπτικό, και χωρίς βέβαια να περιμένουμε θαύματα, η σπιρουλίνα μπορεί να συμβάλει με ασφάλεια στην ενίσχυση του οργανισμού, στην αύξηση της ενεργητικότητας, στον έλεγχο του σωματικού βάρους και στη διατήρηση ενός καλού επιπέδου υγείας.

8/4/2013

Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

Γραικοί ή Έλληνες;



Η χώρα μας λέγεται Ελλάδα, Hellas όπως είναι το επίσημο διεθνές της όνομα και εμείς αποκαλούμαστε Έλληνες. Έλα όμως που οι ξένοι μας αποκαλούν Γραικούς (Greece, Griechenland),  ενώ οι ανατολικοί γείτονές μας ως Ίωνες ( Γιουνάν οι Τούρκοι, Ιωνάν οι ραββίνοι).
«Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θα πεθάνω», αναφώνησε λίγο πριν θανατωθεί ο Αθανάσιος Διάκος.
Γιατί λοιπόν εμείς σήμερα θεωρούμε πως το όνομα «Γραικός» είναι περιφρονητικό ή σκωπτικό;
Από άγνοια φαντάζομαι. Γιατί το όνομα «Γραικός», όπως και το όνομα «Ρωμιός», το χρησιμοποιούσαμε πάνω από 13 αιώνες και είναι αρχαιότερο της λέξης «Έλληνας»!
Σε μια επιγραφή του 4ου π.Χ. αι. αναφέρεται ότι «Έλληνες ονομάσθηκαν αυτοί που αποκαλούνταν πριν Γραικοί», ενώ ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά» του σημειώνει ότι στην περιοχή της Δωδώνης στην Ήπειρο, την οποία ο Κλαύδιος ο Πτολεμαίος θεωρούσε ως την αρχέγονη Ελλάδα, κατοικούσαν οι «Σελλοί» που αποκαλούνταν τότε  Γραικοί και τώρα Έλληνες. «ο κατακλυσμός περὶ τον ελληνικόν  εγένετο μάλιστα τόπον· και τούτου περὶ την Ελλάδα την αρχαίαν. Αύτη δ’ εστὶν η περὶ Δωδώνην και τον Αχελώον· ούτος γαρ πολλαχού το ρεύμα μεταβέβληκεν· ώκουν γαρ οι Σελλοὶ ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ’ Έλληνες» (Μετεωρ. 352α).
Την ίδια πληροφορία δίνει και το Πάριο Χρονικό, του 3ου π.Χ. αιώνα. Κατά τον Ευστάθιο, τον γραμματικό του 12ου αιώνα, η ονομασία Γραικοί χρησιμοποιήθηκε από τον Σοφοκλή στο έργο του «Ποιμένες» και ο Στέφανος Βυζάντιος, στο λήμμα Γραικοί, προσθέτει ότι ο Αλκμάν ονόμαζε Γραίκες τις μητέρες των Ελλήνων («Γραίκες δε παρά Αλκμάνι αι των Ελλήνων μητέρες και παρά Σοφοκλεί εν Ποιμέσιν»).
Το όνομα Γραικός συνεπώς είναι ένα πανάρχαιο όνομα και ετυμολογικά συνδέεται με τους γηραιούς προφήτες / ιερείς της Δωδώνης. Από την περιοχή εκείνη ξεκίνησε μάλλον η πρώτη διείσδυση των Γραικών στις πελασγικές χώρες της Κάτω Ελλάδος.
Πώς βρέθηκαν όμως στην Πίνδο αυτοί οι πανάρχαιοι πρόγονοί μας;
Οι περισσότεροι δυτικοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι κατέβηκαν από τον Δούναβη, ακολουθώντας πρώτα την ροή του Μάργου και κατόπιν τη ροή του Αξιού ( από το ρήμα άγω). Όταν βρέθηκαν στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, την αρχαία Βοττιαία, επειδή τα μέρη κατοικούνταν από κάποιους άλλους προγόνους μας, τους Πελασγούς, διεσπάρησαν στην Άνω Ελλάδα, δηλ. τις βουνοκορφές της Πίνδου. Σημειωτέον ότι για τους Πελασγούς, οι οποίοι δημιούργησαν ένα θαυμάσιο πολιτισμό τη νεολιθική περίοδο προβάλλεται η άποψη ότι προέρχονται από την κοιτίδα του Δέλτα του Νείλου. Πολλοί λαοί στην λεκάνη της Μεσογείου έχουν ετυμολογικώς αδελφά ονόματα που αποτελούνται από τα τρία σύμφωνα Πλσ ή Φλσ (Παλαιστίνιοι, Φιλισταίοι, Φαλίσκοι γύρω από την Ρώμη και Πελασγοί στην Ελλάδα).
Έλλην
Αργότερα, με τον Χριστιανισμό ο όρος «Έλλην» σήμαινε τον ειδωλολάτρη ή τον μη χριστιανό, ενώ οι κάτοικοι της Ελλάδος λέγονταν Ελλαδίτες.
Οι ίδιοι οι Έλληνες, όπως και οι κάτοικοι ολόκληρης της Νέας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία μόλις τον 16ο αι. μ. Χ., ονομάστηκε από τον Ιερώνυμο Wolf και άλλους προκατειλημμένους ιστορικούς περιφρονητικά ως Βυζάντιο, ονομάζονταν Ρωμαίοι ή μετέπειτα Ρωμιοί, αφού συνδέονταν μεταξύ τους με, το ρωμαϊκό δίκαιο, την ορθόδοξη πίστη και την κοινή ελληνική γλώσσα.
Η ονομασία Ρωμιός χάνει επί τουρκοκρατίας την αίγλη του «αυτοκρατορικού» Ρωμαίος και με τις σκληρές συνθήκες της υπό ζυγόν διαβίωσης αποκτά την χροιά του καταφερτζή, του καπάτσου, του ξύπνιου.  «Από τις αρχές του 20ου  αι. το Ρωμιός χρησιμοποιήθηκε ως αντίθεση προς τον μιμητισμό της Ευρώπης, τη λαϊκή χριστιανική βυζαντινή ανατολική (αλλά όχι ανατολίτικη) φυσιογνωμία του Νεοέλληνα»(Λεξικό Μπαμπινιώτη).
 Οι Λατίνοι συνέχισαν να χαρακτηρίζουν τους Έλληνες με το όνομα Γραικός.
Γραία
Ορισμένοι υποθέτουν ότι απο­φασιστικό ρόλο έπαιξε μια ομάδα αποίκων της Κύμης, πού προέρχονταν από την πόλη Γραία της Ευβοίας, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι το λα­τινικό όνομα σχετίζεται με τους κατοίκους της Γραίας από την περιοχή της Τανάγρας της Βοι­ωτίας πού μετείχαν και αυτοί στον δυτικό αποικισμό και άλλοι η άμεση γνωριμία από την περιοχή της Ηπείρου.
Διαβάζουμε στη Britannica, στο λήμμα Greece: «Το όνομα Greece (λατιν. Graecia) προέρχεται από το Graeci, που ήταν αρχικά το όνομα Βοιωτικής φυλής (Γραίοι) που εγκαταστάθηκε στην Ιταλία τον 8º αιώνα π.Χ., αλλά αργότερα επεκτάθηκε στο σύνολο του ελληνικού λαού».
Η πρώτη μαρτυρία για την ύπαρξη βοιωτικής πόλης με την ονομασία Γραία βρίσκεται στον Όμηρο. Απαριθμώντας τις δυνάμεις των Βοιωτών στον πόλεμο της Τροίας και τους αρχηγούς τους, ο Όμηρος περιλαμβάνει και την Γραία (Ιλ. Β 498). Ο Παυσανίας μνημονεύει την άποψη των ταναγραίων πως Γραία ήταν η αρχαιότερη ονομασία της Τάναγρας (σημερινής Τανάγρας). Και ο μεταφραστής και σχολιαστής του Παυσανία, Ν. Παπαχατζής στις σημειώσεις του γράφει: «Επειδή με Κυμαίους και Χαλκιδείς είχαν αποικίσει την παρά τη Ρώμη Κύμη και Γραείς, είναι πιθανό οι Γραείς αυτοί (σ.σ. που λέγονταν και γραίοι) να συνετέλεσαν στο να ονομαστούν από τους Ρωμαίους οι Έλληνες graji (το πολύ κοινό επίθετο grajus σήμαινε τον Έλληνα ή τον ελληνικό)''. (Παυσανία, Βοιωτικά και Φωκικά, Εκδοτική Αθηνών 1981, τ. 5, σ.136).
Οι αρχαιότατοι γραείς ή γραίοι ευθύνονται λοιπόν, για τη λατινική ονομασία graji που έδωσε τα μεταγενέστερα Graecia και τα πολλά επίθετα (graecus, graecanicus, graeciensis, graecor, και το επίμαχο graeculus που ήταν απλό υποκοριστικό πριν να αποκτήσει την όντως υποτιμητική σημασία του γραικύλου, του εκφυλισμένου Έλληνα, που ουδέποτε ταυτίστηκε με το graecus). Αυτά για ότι αφορά τη λατινογενή ονομασία της χώρας μας και του λαού μας.
Αρχαίες πηγές ταυτίζουν τη Γραία με τον Ωρωπό που ονομαζόταν Γραική (Θουκυδίδης) Β 23,3: «παριόντες δε (σ.σ. οι Πελοπονήσιοι) Ωρωπόν την γην την Γραικήν καλουμένην, ην νέμονται Ωρώπιοι Αθηναίων, υπήκοοι, εδήωσαν»)
Ελληνομανία
Τα αισθήματα των Ρωμαίων απέναντι στους Έλληνες ήταν μικτά και φαίνεται ότι αυτά φόρτι­σαν και το όνομα Γραικός . Φανατικοί Ρωμαίοι ευπα­τρίδες, όπως ο Κάτων, στηλίτευαν την ελληνομανία, η οποία είχε κυριεύσει την Ρώμη και μερικοί συντηρητικοί θεωρούσαν επικίνδυνη για τα ρωμαϊκά ήθη. Με δυσκολία δέχονταν οι περήφανοι Ρωμαίοι πατρίκιοι ότι είχαν ανάγκη από ελληνική παιδεία με το καθιερωμένο ταξίδι στην Αθήνα και σε ολόκληρη την ελληνική Ανατολή, παρόλο που η γνώ­ση της ελληνικής γλώσσας ήταν για τους συγκλητικούς εντελώς αυτονόητη. Έτσι πί­σω από το Graeci και Graeculi κρυβόταν άλλοτε θαυμασμός και άλλοτε έντονη κριτική διάθεση.
Με την πάροδο του χρόνου η λέξη Γραικός άρχισε να σημαίνει τον επιπόλαιο και τον τυχοδιώκτη, ενώ στον Μεσαίωνα πήρε την σημασία του ελληνοορθοδόξου ή ακόμα και του αιρετικού. Παρόλα αυτά υιοθετήθηκε από τους προεπαναστατικούς ως ονομασία των υποδούλων, επειδή όπως τόνιζε ο Α. Κοραής έτσι μας ονόμαζαν «τα φωτισμένα έθνη της Ευρώπης», τα οποία αναγνωρίζοντας ένα ελληνικό κρατίδιο, το οποίο περιελάμβανε την Πελοπόννησο, την Στερεά και τις Κυκλάδες προσπάθησαν να ψαλιδίσουν τα όνειρα του Ρήγα και όλων των επαναστατών για ανασύσταση της Ανατολικής Ρωμιοσύνης.
Από την σύντομη αυτή ανασκόπηση προκύπτει ότι έστω και αν η ονομασία μας ποικίλλει στο διάβα των αιώνων, εντούτοις η αυτοσυνειδησία μας ως Ελλήνων μένει σταθερά προσηλωμένη από τότε που δημιουργήθηκε με τους πρώτους ίσως Ολυμπιακούς Αγώνες τον 7ο αι. π.Χ. μέχρι σήμερα που ζούμε την ενοποίηση της Ευρώπης σε δύο σταθερές συνιστώσες. Στην κοινή γλώσσα και στην κοινή πίστη.
Οι Έλληνες, όπως είπε και ο Ελύτης στην απονομή του Νομπέλ, συνεχίζουν επί 40 αιώνες να λένε τη θάλαττα θάλασσα και τον ουρανό ουρανό.
«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε στην ίδια γλώσσα» (Γ.Σεφέρης).
Μέχρι σήμερα η ευρεία χρήση ελληνικών όρων στις ευρωπαϊκές γλώσσες προδίδει πολιτισμό, οικειότητα με την επιστήμη και την τέχνη. Αυτή η θαυμαστή διατήρηση της γλώσσας και της εθνικής συνείδησης μέσα στο διάβα των αιώνων συνδέθηκε άρρηκτα από την αρχαιότητα με την διατήρηση της κοινής πίστης.
Ορθοδοξία
Μέσα από την Ορθοδοξία, η οποία έδωσε απαντήσεις διά των μεγάλων Πατέρων (Βασιλείου, Γρηγορίου) στα πανάρχαια ερωτήματα της ελληνικής φιλοσοφίας και πρόσφερε ικανοποίηση στην υπαρξιακή δίψα της ανθρώπινης οντότητας, ο Ελληνισμός μεγαλούργησε.
Είναι εκπληκτικό ότι όπου χάθηκε η ορθόδοξη πίστη, προοδευτικά χάθηκε και η ελληνική συνείδηση, έστω κι αν διατηρήθηκε η ελληνική γλώσσα, ενώ δεν συνέβη και το αντίστροφο. Π.χ οι Βαλαάδες της Δυτ. Μακεδονίας, διατηρώντας την ελληνική γλώσσα, εξισλαμίσθηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε πήραν τα όπλα εναντίον του ελληνικού στρατού το 1912, ενώ οι Καππαδόκες «Καραμανλήδες» δέχθηκαν να μιλήσουν ξένη (την τουρκική) γλώσσα και να μεταγράψουν μάλιστα σε αυτήν το Ευαγγέλιο, αλλά χάρις στην πίστη τους διατήρησαν ακλόνητη την εθνική τους ταυτότητα, κάτι το οποίο τηρουμένων των αναλογιών, συμβαίνει αυτήν την στιγμή και με τον αγγλόφωνο Ελληνισμό της Αμερικής. Αυτό και μόνον δικαιώνει τον διεθνούς ακτινοβολία γλωσσολόγο καθηγητή κ. Μπαμπινιώτη ο οποίος έγραψε στο ΒΗΜΑ της 19.4.1988:
«Όποιος μιλάει για Ορθοδοξία ερήμην του Ελληνισμού, νομίζω ότι ματαιοπονεί. Όποιος μιλάει για Ελληνισμό ερήμην της Ορθοδοξίας κάνει κάτι χειρότερο. Ασχημονεί».  

Παρασκευή 5 Απριλίου 2013

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΟΥΣΑΝΕ …



Δεν γίνεται να το αφήσω ασχολίαστο. Πρόκειται για μνημείο λαϊκισμού και μάλιστα κάκιστης ποιότητας. Είναι ένα κείμενο που κρύβει μέσα του την αντίληψη της δημοτικής μας αρχής για τη λειτουργία του δήμου. Ένα κείμενο που προσπαθεί με «περίεργο» τρόπο να κάνει το μαύρο, άσπρο!
Αναφέρομαι στην απάντηση του δήμου Λευκάδας στην ανακοίνωση της δημοτικής κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ» που αφορά στα δημοτικά τέλη καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού, ύδρευσης και αποχέτευσης!
Η ανακοίνωση της δημοτικής κίνησης ενημέρωνε τους κατοίκους του νησιού για τις αυξήσεις σε ότι αφορά στα τέλη ύδρευσης – αποχέτευσης ( έχασε την προσφυγή ο δήμος και ακυρώθηκε η απόφαση για αυξήσεις) και καθαριότητας – ηλεκτροφωτισμού (κέρδισε την προσφυγή ο δήμος και θα ισχύσουν οι αυξήσεις από 1/1/13. Οι αυξήσεις θα κυμαίνονται στα σπίτια από 20% - 105% και στις επιχειρήσεις από 15% - 160%!)
Η ανακοίνωση
Παραθέτω αποσπάσματα της ανακοίνωσης της δημοτικής κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ»
« … 1. Σε ότι αφορά τα τέλη ύδρευσης - αποχέτευσης απορρίφθηκε η προσφυγή της Δημοτικής Αρχής. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να γίνει καμία αύξηση στα συγκεκριμένα τέλη και ως γεγονός αποτελεί μια (δεύτερη) μεγάλη νίκη, μετά την αποτροπή της ιδιωτικοποίησης του νερού μέσω της ΕΥΔΑΠ που επιχειρήθηκε από τη Δημοτική Αρχή.
2.  Σε ότι αφορά τα τέλη καθαριότητας - ηλεκτροφωτισμού έγινε δεκτή η προσφυγή της Δημοτικής Αρχής που στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ισχύουν, από 1/1/2013, οι αυξήσεις που αποφάσισε η πλειοψηφία. Ήδη αυτό φαίνεται, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ του α΄ διμήνου, που στάλθηκαν σε αρκετούς δημότες…
 … Επειδή οι αυξήσεις στα τέλη καθαριότητας - ηλεκτροφωτισμού πληρώνονται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται διάφορα τέλη και χαράτσια, καλούμε τους συμπολίτες μας, αφού επιβεβαιώσουν τις νέες αυξήσεις, να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.   
Η Κίνησή μας θεωρεί ότι στις σημερινές συνθήκες που βιώνει η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι, το λιγότερο, απαράδεκτο να τους προσθέτει ο Δήμος και νέα βάρη.
Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να εξορθολογιστεί σταδιακά το σύστημα, όλων των τελών, να μειωθούν οι διαφόρων τύπων «κλοπές» και να εισπράξει περισσότερα χρήματα ο Δήμος. Τις προτάσεις αυτές έχουμε καταθέσει δημόσια στο Δ.Σ., αλλά και μέσω των ανακοινώσεών μας. Δυστυχώς σε ώτα μη ακουόντων.
Προειδοποιούμε ότι ο κατήφορος της ρίψης και νέων βαρών, μέσω της Αυτοδιοίκησης, στις πλάτες των εργαζομένων και των ανέργων, μόλις τώρα αρχίζει.
 Οι πολίτες ας κρίνουν και κυρίως, ΑΣ ΠΡΑΞΟΥΝ.»

Η απάντηση
Καμαρώστε απάντηση της δημοτικής αρχής! Την παραθέτω ολόκληρη!
«Στην ανακοίνωση της δημοτικής κίνησης "Όλοι για τη Λευκάδα" αναφέρεται η απόρριψη της προσφυγής του Δήμου, από την Δευτεροβάθμια Επιτροπή, κατά της απόφασης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που ακύρωσε την απόφαση του Δ.Σ για τα νέα τέλη ύδρευσης - αποχέτευσης. Θα είχε βέβαια ιδιαίτερη σημασία αν η ανακοίνωση ανέφερε και το λόγο της ακύρωσης.
Η αναφορά στην ανακοίνωση καταγράφεται με θριαμβολογία ως δεύτερη μεγάλη νίκη μετά την αποτροπή ιδιωτικοποίησης του νερού μέσω ΕΥΔΑΠ.
Αυτόματα βέβαια γεννιέται το ερώτημα:
Άραγε ποιος νίκησε και ποιος έχασε;
Νίκησε ο Δήμος;
Νίκησε η μεγάλη πλειοψηφία των Δημοτών που είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους;
Νίκησαν οι εκ συστήματος κακοπληρωτές και οι παράνομα συνδεδεμένοι με το δίκτυο;
Νίκησαν οι κοινότητες που πληρώνουν το νερό κάτω απ` το κόστος προμήθειάς του;
Τι απαντάμε στους Δημότες της Δ.Ε Λευκάδας που επιβαρύνεται ιδιαίτερα με τον ανορθόδοξο υπολογισμό των τελών αποχέτευσης;
Πόσο έχασε ο Δήμος;
Και πως θα αναπληρωθεί η απώλεια εσόδων και νομιμότητας;
Ως γνωστόν με τα ισχύοντα τιμολόγια δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η ανταποδοτικότητα του συστήματος ύδρευσης αποχέτευσης όπως ορίζει ο νόμος.
Από κάπου πρέπει να αναζητηθούν πόροι. Από που;
Τα ερωτήματα παραμένουν αμείλικτα και οι απαντήσεις αναζητούνται. Ίσως βέβαια να ειπωθεί ότι μετά την απόρριψη της προσφυγής η Δημοτική Αρχή έχασε πολιτικά και η δημοτική κίνηση "Όλοι για τη Λευκάδα", που προσέφυγε κατά της απόφασης του Δ.Σ, να ελπίζει να ωφεληθεί μελλοντικά.
Οποιεσδήποτε βέβαια προσεγγίσεις και από οποιαδήποτε οπτική και αν βλέπει κανείς τα προβλήματα και τη λύση τους ένα έχει σημασία. Πως στηρίζεται αποτελεσματικά ο Δήμος; Πως ενισχύεται η θεσμική του λειτουργία;
Ο Δήμος αποτελεί τη συλλογική έκφραση της τοπικής κοινωνίας.
Η επιλεκτική υποστήριξη ομάδων δημοτών υπακούει σε άλλη λογική. Δεν ενδιαφέρεται για το πρόβλημα, αξιοποιεί το πρόβλημα. Η Δημοτική Αρχή οφείλει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα και να διασφαλίζει τα ίσα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των Δημοτών.
Φαίνεται ότι η κίνηση "Όλοι για τη Λευκάδα" αγνοεί αυτή την αρχή και ενδιαφέρεται περισσότερο για Δημότες "πελάτες". Σ` αυτή τη λογική μπορεί να χωρέσει ο κάθε παραπονούμενος αλλά όχι ο Δήμος.»
Σχόλια
Η ανακοίνωση της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ», στόχο είχε να ενημερώσεις τους πολίτες για τις αυξήσεις στα τέλη καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού, επειδή, λόγω ΔΕΗ και χαρατσιών, δεν ήταν εύκολο να τις εντοπίσουν.
Η δημοτική αρχή, πέταξε την μπάλα στην εξέδρα! Περί άλλων … τυρβάζει και είναι προφανείς οι λόγοι!
Ας δούμε και ας σχολιάσουμε τι απαντά!
«Νίκησε η μεγάλη πλειοψηφία των Δημοτών που είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους;»
Φυσικά και νίκησε! Οι συνεπείς πληρώνουν το νερό. Δεν θα πληρώνουν και τις αυξήσεις, για τους κλέφτες και τους μπαταχτσήδες!
  «Νίκησαν οι εκ συστήματος κακοπληρωτές και οι παράνομα συνδεδεμένοι με το δίκτυο;»
Γιατί, αν ίσχυαν οι αυξήσεις, θα πλήρωναν; Με ποιο τρόπο αλήθεια; Με ποιες ενέργειες της δημοτικής αρχής;
Σε κάθε περίπτωση λοιπόν θα νικούσαν! Έχουν ασυλία διαχρονικά, ίσως όχι λόγω ανικανότητας των δημοτικών αρχών…!
Τι απαντάμε στους Δημότες της Δ.Ε Λευκάδας που επιβαρύνεται ιδιαίτερα με τον ανορθόδοξο υπολογισμό των τελών αποχέτευσης;
Ποιος εμπόδισε τη δημοτική αρχή να εξορθολογήσει το σύστημα; Γιατί θα πρέπει «ο ορθόδοξος υπολογισμός» των τελών αποχέτευσης να συνδεθεί με αυξήσεις στην ύδρευση;
  «Ως γνωστόν με τα ισχύοντα τιμολόγια δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η ανταποδοτικότητα του συστήματος ύδρευσης αποχέτευσης όπως ορίζει ο νόμος.
Από κάπου πρέπει να αναζητηθούν πόροι. Από που;»

Από τον Αη Γιώργη παίρνουμε πάνω από 6.000.000 κυβικά νερό. Τιμολογούνται μόλις τα 1.500.000 κυβικά! Ακόμη και αν δεχτούμε ότι τα μισά χάνονται στο δρόμο από βλάβες του δικτύου, τα υπόλοιπα ΚΛΕΒΟΝΤΑΙ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο!
Αν τιμολογούνταν έστω η μισή ποσότητα νερού, δεν θα χρειαζόταν καμιά αύξηση!
Από την άλλη ο δήμος έκανε καιρό να στείλει λογαριασμούς!
Γιατί δεν εισπράττει όμως; Γιατί δεν μετράει χρόνια το νερό; Γιατί δίνει άφεση στους μεγαλοοφειλέτες; Γιατί δεν αποκαλύπτει, με επιστημονικό τρόπο, τις παράνομες συνδέσεις; Γιατί ακόμη τα ρολόγια δεν είναι ασφαλείας; Γιατί ο κάθε υδραυλικός μπορεί να τοποθετεί ρολόγια του δήμου χωρίς στοιχειώδη έλεγχο;
Δεν φταίει κανείς ή θα τα ρίξουμε όλα στη … θειά μου την Παγώνα που ποτίζει μια γλάστρα όλη κι όλη;
Ποιες προσπάθειες έκανε η δημοτική αρχή για να πιάσει τους κλέφτες; Πόσες τεκμηριωμένες προτάσεις της αντιπολίτευσης σε αυτή την κατεύθυνση  δέχτηκε;                                                              
Γιατί οι συνεπείς πολίτες θα πρέπει να καλύψουν την απώλεια εσόδων λόγω της ανικανότητας, ή της συνειδητής «αμέλειας», της δημοτικής αρχής να βρει τους κλέφτες;
Η απάντηση στο «από πού» λοιπόν, είναι μία και μοναδική! ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΛΕΦΤΕΣ!
  Ο Δήμος αποτελεί τη συλλογική έκφραση της τοπικής κοινωνίας.
 «Η επιλεκτική υποστήριξη ομάδων δημοτών υπακούει σε άλλη λογική. Δεν ενδιαφέρεται για το πρόβλημα, αξιοποιεί το πρόβλημα. Η Δημοτική Αρχή οφείλει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα και να διασφαλίζει τα ίσα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των Δημοτών.»
Συμφωνώ απόλυτα! Σοφόν το σαφές! Να το μαγνητοφωνήσουν και να το παίζουν από τα μεγάφωνα του δήμου όλη την ημέρα! Όσο «κουφοί» και να είναι κάποιοι, κάποτε θα το ακούσουν! Μόνο έτσι δεν θα παραμείνει μια ατάκα για λαϊκή κατανάλωση!
  «Φαίνεται ότι η κίνηση "Όλοι για τη Λευκάδα" αγνοεί αυτή την αρχή και ενδιαφέρεται περισσότερο για Δημότες "πελάτες"».

Ποιοι μιλούν για πελατειακές σχέσεις! Αυτοί που κάθε τους κίνηση είναι υπολογισμένη να γέρνει προς αυτή την κατεύθυνση!
Εκεί που μας χρωστάγανε … μας φάγαν και το βόδι!

1/4/13

Δευτέρα 1 Απριλίου 2013

Τα «αστικά» τραγούδια στην Κρήτη (και όχι ταμπαχανιώτικα) ή Τι τραγουδούσε ο Κρητικός στις πόλεις; (Είντα τραγουδούσανε οι χωραΐτες;)



των Θ. Ρηγινιώτη (κυρίως) - Κ.Βασιλάκη - Κ.Καρινιωτάκη,
www.cretan-music.gr

Μουσική στις πόλεις και τα χωριά μας

Στα χωριά, στην ύπαιθρο, ξέρουμε πάνω κάτω τι έπαιζαν, τι τραγουδούσαν και τι χόρευαν οι Κρητικοί. Έπαιζαν λύρα, βιολί, μαντολίνο και λαούτο κατά περιοχές, μπαντούρες, χαμπιόλια και ασκομαντουρες και, στα λασηθιώτικα, τα νταουλάκια τους. Χόρευαν τους διάφορους κρητικούς χορούς (τους τοπικούς και εκείνους που ήδη από τις αρχές τους εικοστού αιώνα, και δεν ξέρουμε πόσο πιο πριν, είχαν φύγει από τα όρια της περιοχής τους και σήμερα θεωρούνται «παγκρήτιοι»), καλαμαθιανό, καθώς και μερικά «ευρωπαϊκά» (πόλκα, ταγκώ, βαλς, γιάγκα, μπόσα νόβα) και τραγουδούσαν τις υπέροχες, αμέτρητες και πολυποίκιλες μαντινάδες τους, τον Ερωτόκριτο, ιστορικές και σατιρικές ρίμες, διάφορα αφηγηματικά τραγούδια που έλκουν τις ρίζες τους στα βυζαντινά χρόνια: του άη Γιώργη, το μοιρολόι τση Παναγίας, την Καμάρα (παραλλαγή του τραγουδιού για το γεφύρι της Άρτας), τον Κωσταντή (του νεκρού αδελφού) κ.τ.λ. –ακριτικά και παραλογές δηλαδή– καθώς και τα απαραίτητα ναναρίσματα, ταχταρίσματα, τραγούδια του γάμου, μοιρολόγια κ.τ.λ. Κατά περιοχές, φυσικά, και τα ριζίτικα.
Στις πολιτείες όμως; Μέσες άκρες έχει σχηματιστεί η εικόνα «τση χωραΐτικης μουσικής». Για να τη δούμε:
Στα «αριστοκρατικά σαλόνια» ακουγόταν κλασική μουσική, καθώς και ελαφριά και έντεχνη ελληνική μουσικής της εποχής. Τα παιδιά σπούδαζαν στα ωδεία και μάθαιναν πιάνο, βιολί και μαντολίνο, με τα οποία διασκέδαζαν. Έπαιζαν τη μουσική δωματίου τους και άκουγαν σε βεγγέρες και συναυλίες τα ανάλογα, όσο βέβαια επέτρεπαν οι συνθήκες της επαρχίας…
Η μουσική αυτή, για να είμαστε ειλικρινείς, δε μας ενδιαφέρει πολύ σ’ αυτή τη συνάφεια. Μας ενδιαφέρει αυτό που παίζανε, ακούγανε, τραγουδούσανε και χορεύανε οι πιο «λαϊκοί τύποι» των πόλεων, οι μερακλήδες που κρατούσαν μέσα τους κάτι το χωριάτικο, με την καλή έννοια, οι δυνατοί παρεάρχοι και χαροκόποι που σμίγανε και κάνανε τα μεράκια τους συναναστροφή, με κρασί, μεζέ και μουσική γεμάτη από το πηγαίο και χειμαρρώδες κέφι ή το ντέρτι τους. Παρέες στις ταβέρνες, στα καφενεία, στα μικρομάγαζα (ακόμη και εμπορικά, όπου ο άλλος έπαιζε ευκαιριακά το μπουλγαρί του) και φυσικά στα σπίθια. Και, για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, θα αναφερθούμε στον τόπο του Φουσταλιέρη και τόπο μας, το Ρέθεμνος. Τι γινότανε στα υπόλοιπα αστικά κέντρα, ιδίως της ανατολικής Κρήτης, ας το γράψουν εκείνοι που πρέπει (βλ. ωστόσο για το Ηράκλειο τη μελέτη του καθηγητή Γιάννη Ζαϊμάκη Καταγώγια ακμάζοντα – Παρέκκλιση και πολιτισμική δημιουργία στο Λάκκο Ηρακλείου, 1900-1940, εκδ. Πλέθρον 1999).
Η εξαίρετη Ρεθεμνιώτισσα συγγραφέας κα Μαρία Τσιριμωνάκη (η ίδια θα με μαλώσει αν δει πως την αναφέρω ως συγγραφέα, αλλά έχει τρία βιβλία για το παλιό Ρέθεμνος στο ενεργητικό της) μού ’χε πει πως στην Αρναουτιά (λαϊκή συνοικία του Ρεθέμνους) δε διασκεδάζανε με πιάνα και μαντολίνα σαν τα παιδιά του «καλού κόσμου», αλλά του δίνανε και καταλάβαινε με λύρες, τόσο διονυσιακά, που, τσι Μεγάλες Αποκρές, εκλείνανε με χαρτόνια τα παραθύρια, για… να καθυστερήσουνε το ξημέρωμα και να συνεχίσουνε να γλεντούνε!
Σερτά, πεντοζάλης (σιγανός και πηδηχτός), μαλεβιζώτης και σούστα σίγουρα ήταν στην ημερησία διάταξη, όταν ήτανε να χορέψει, ή και να τραγουδήξει, η παρέα. Ιδίως τα σερτά κι οι κοντυλιές του σιγανού εβοηθούσανε και για το τραγούδι, χωρίς χορό.
Οι ηχογραφήσεις των Ρεθεμνιωτών μουσικών της πρώτης γενιάς του 20ού αιώνα, όπως του Καρεκλά, του Φουσταλιέρη, του Λαγού και φυσικά του Ροδινού, επιβεβαιώνονται από τις μαρτυρίες άλλων μουσικών και γλεντιστάδων που φτάξανε εκείνη την εποχή, όπως ο αξέχαστος Μανώλης Σταγάκης, και διασώζουν μνήμες για το γέρο Πίσκοπο, το Νικήστρατο κι άλλους μουσικούς που δεν αφήσανε δίσκους και που παίζανε κι εκείνοι τα ίδια πράγματα. Άλλωστε ο Καρεκλάς ήταν ο μεγάλος μάστορας της σούστας, και επιπλέον όλοι αυτοί δεν παίζανε μόνο στο Ρέθεμνος και τα Περβόλια, τ’ Αδελοπήγια ή τα Μικρά Ανώγεια ή τα Μετόχια και το Ατσιπόπουλο, την Αργυρούπολη κ.τ.λ. (ήδη έχω ξεμακρύνει αρκετά απ’ το Ρέθεμνος), αλλά πηγαίνανε και στο Μυλοπόταμο και τον Άη Βασίλη και στον Αποκόρωνα (Αποκόρωνας και χωριά του δυτικού Ρεθέμνους εμοιράζουντανε την παράδοση του σερτού άγνωστο από πόσο παλιά) και παίζανε και με μουσικούς απ’ όλη αυτή την περιοχή. Ψύλλος, Κουρκουλός, Γιουλούντας, Ξηραδογιώργης, Τερζιδογιάννης, Μαρκογιώργης, Παντελής Ξαμωνάκης κι ένα ολόκληρο πλήθος ακόμη συνθέτουν το μωσαϊκό στο οποίο συμμετείχαν ο Μπαξεβάνης, ο Χαρίλαος (εν Ελλάδι), ο Κουφιανός, ο Καντέρης κι ένα σωρό άλλοι, που βγάνανε το μερακλίκι στα ύψη.
Έχουμε λοιπόν μια μεγάλη γκάμα μουσικών ακουσμάτων κοινών με τα χωριά. Εκτός απ’ αυτά όμως, κι εδώ είναι η ιδιαιτερότητα του πράγματος, έχουμε κι ένα ολόκληρο είδος τραγουδιών που, αφενός, δε χορεύονται αλλά προσφέρονται για τραγούδι, και, αφετέρου, παίζονταν στις πόλεις και τα περίχωρα και όχι στην κρητική «ενδοχώρα». Αυτά τα τραγούδια είναι τα «αστικά» μας, που δεν είναι ρίμες ούτε ριζίτικα ούτε αφηγηματικά τραγούδια, αλλά συγκροτούν για την Κρήτη ένα μουσικό είδος αντίστοιχο με το σμυρναίικο και το ρεμπέτικο, με τα οποία σίγουρα επικοινώνησαν δημιουργικά. Αυτά τα τραγούδια τα παίζανε και τα τραγουδούσαν οι μερακλήδες του Ρεθέμνους και των γύρω χωριών (πάρα πολύ μάλιστα στα Περβόλια), και μάλιστα με διάφορες μαντινάδες κατά περίσταση κι όχι πάντα με τις παγιωμένες και καθιερωμένες πλέον λόγω των ηχογραφήσεων. Ήταν σκοποί, πάνω στους οποίους τραγουδούσαν όποια μαντινάδες τους εξέφραζε κάθε στιγμή και φυσικά στο τραγούδι συμμετείχαν όλοι όσοι διέθεταν τις ανάλογες δυνατότητες στις φωνητικές χορδές, που ήταν αληθινά πάρα πολλοί και βγάνανε την ευαισθησία, την καλαισθησία και τη λεπτότητα του γούστου και των προτιμήσεων στα ύψη.
Επειδή δε ζήσαμε τις παλιές ρεθεμνιώτικες παρέες στο φόρτε τους, είναι λίγο δύσκολο να περιγράψουμε το τι γινόταν ή να απαριθμήσουμε τα τραγούδια μέχρι το τελευταίο. Για να δούμε τι έχουμε μάθει ή καταλάβει για όλ’ αυτά τα πράγματα.



Ροδινός - Μπαξεβάνης
 Φουσταλιέρης

Τα αστικά τραγούδια

Από τα παλιά σωζόμενα αστικά κρητικά τραγούδια περίφημα ήταν και είναι ο βαρύς ρεθεμνιώτικος, ο βαρύς πισκοπιανός (προφανώς από την Επισκοπή Ρεθύμνου), ο χαλεπιανός μανές κι ο σταφιδιανός.
Το βαρύ ρεθεμνιώτικο τον ηχογράφησαν το 1938 οι Μανώλης Λαγουδάκης (Λαγός) και Μπαξεβάνης και, τη δεκαετία του 1970, οι Λεων. Κλάδος - Μαν. Κακλής και Ν. Ξυλούρης (στο δίσκο «Τα που θυμούμαι τραγουδώ» με τους Κουτσουρέληδες και τίτλο «Δακρύζω με παράπονο»), το βαρύ πισκοπιανό οι Θαν. Σκορδαλός και Μπαξεβάνης το 1949, το νενέ μου ο Γιώργος Κουτσουρέλης, στα Χανιά, αργότερα και με το Ν. Ξυλούρη («Τα που θυμούμαι τραγουδώ») κ.ά., ενώ στο είδος συγκαταλέγονται και τα τραγούδια Πάρε καρότσα κι έλα, Καναρίνι μου γλυκό, Φιλεντέμ και πολλά άλλα, καθώς και τα τραγούδια που ηχογράφησε το 1939 ο γνωστός ρεμπέτης συνθέτης Παναγιώτης Τούντας με το Γιάννη Μπαξεβάνη: Θα σε κάνω μενεξέ, Ώχ μικρό μελαχρινό, Άσπρο περιστέρι μου και Αμάν Μαριώ.
Από αυτά, το Πάρε καρότσα κι έλα διασκευάστηκε από τον Κ. Μουντάκη με τίτλο Πύργος τσ’ αγάπης, η Πονεμένη καρδιά και το Καναρίνι από το Βαγγέλη Μαρκογιαννάκη (Μαρκοβαγγέλη), με τίτλους Αμέτε με στην εκκλησιά και Νυχτοπούλι κάθ’ αργά (τραγουδεί ο Ν. Μανιάς), ενώ ο Ν. Μανιάς ηχογράφησε το Άσπρο περιστέρι μου με τίτλο Όσα ψαράκια βόσκουνται, και άλλοι άλλα.
Μετά τη μικρασιατική καταστροφή και το κύμα Μικρασιατών προσφύγων που ήρθε στην Κρήτη, και συγκεκριμένα στο Ρέθεμνος, ήρθε και το μικρασιάτικο τραγούδι που σίγουρα τραγουδήθηκε και επηρέασε τους ντόπιους μερακλήδες. Άλλωστε οι Μικρασιάτες μερακλήδες σύντομα έγιναν κι αυτοί ντόπιοι. Έτσι, βρίσκούμε μουσικούς όπως ο Γιάννης ο Αρμένης με το ούτι του κι ο Μιχαλάκης Αραμπατζόγλου με το σαντούρι να συνοδεύουν το Φουσταλιέρη και τον Καρεκλά. Πολλά απ’ αυτά τα τραγούδια ανθολογήθηκαν στον ψηφιακό δίσκο «Μνήμες Ρεθυμνίων Μικρασιατών», από τον ομώνυμο σύλλογο, το 2000, ανάμεσα στα οποία ο Τσακιτζής, το Ράτα ράτα, που τραγουδιόταν στο Ξηρό Χωριό, λίγο έξω απ’ το Ρέθεμνος, κι ο μανές Πάθος (αναφέρω τρία από τα μεγαλοπρεπέστερα), που τον έλεγε ο γέρο Τσομπανάκης, άνθρωπος που ξεψύχησε τραγουδώντας στην κλίνη ντου ένα μανέ. Οι μουσικές ενώθηκαν, οι άνθρωποι ενώθηκαν, οι ανοιχτόκαρδοι κι ανοιχτόμυαλοι μερακλήδες ξεπέρασαν τις προκαταλήψεις των δύσκολων και τραυματικών εκείνων καιρών και βγάλανε την αγία αθρωπιά στα ύψη!
Ο Φουσταλιέρης, ιδίως τα τέλη της δεκαετίας του 1930, μετά και τη συνεργασία του με τους ρεμπέτες του Πειραιά (1933-37), αναδείχθηκε στον κυριότερο εκπρόσωπο του αστικού κρητικού τραγουδιού, τουλάχιστον για το Ρέθεμνος. Τότε ηχογραφήθηκαν πολλά από τα γνωστά και σήμερα τραγούδια, κυρίως με τη ρωμαλέα φωνή του Μπαξεβάνη, αλλά και τη χαϊδεμένη φωνή του Γιώργη Τζαγκαράκη (Τζιμάκη), του επίσης μεγάλου τραγουδιστή της εποχής, που έφυγε το Φλεβάρη του 2005.
Τότε ηχογραφήθηκαν, μεταξύ άλλων, ο χαλεπιανός μανές (πιο γνωστό με τον τίτλο Τα βάσανά μου χαίρομαι, ηχογραφημένο στη συνέχεια και από το Θανάση Σκορδαλό με τον τίτλο Ούλοι μου λένε γιάειντα κλαις, και ανάλογους στίχους), Πονεμένη καρδιά (πιο γνωστό με τον τίτλο Σαν είχες άλλο στην καρδιά), Όσο βαρούν τα σίδερα (και από Θ. Σκορδαλό, με άλλους στίχους υπό τον τίτλο Αμανές, αλλά και από το Ν. Ξυλούρη), το Μερακλίδικο πουλί (και από Θ. Σκορδαλό), Όσο σιμώνει ο καιρός (διασκευάστηκε αργότερα από τον Κ. Μουντάκη με τίτλο Οι πέντε μερακλήδες), Στ’ αραχνιασμένο μνήμα μου, Σαν δεις αγάπης δάκρυα κ.λ.π.
Τα τραγούδια αυτά φυσικά, εκτός από τους μουσικούς για τους οποίους ήδη μιλήσαμε, ηχογραφήθηκαν πολλές φορές και από άλλους, σύγχρονους ή μεταγενέστερους, περισσότερο ή λιγότερο διασκευασμένα.

Ίχνη για τις ρίζες μερικών τραγουδιών

Από μουσικής απόψεως τα αστικά κρητικά τραγούδια διαθέτουν μελωδίες άλλες πρωτότυπες και άλλες βασισμένες σε επεξεργασμένα μικρασιατικά, νησιώτικα ή και ανατολίτικα πρότυπα, οι οποίες, όλες (το ίδιο το είδος ως όλον), ανήκουν στην οικογένεια της βυζαντινής μουσικής, όπως και η κρητική και γενικότερα η ελληνική παραδοσιακή μουσική στο σύνολό της. Ο χαλεπιανός μανές, για παράδειγμα, είναι μια μελωδία διαδεδομένη στην ανατολική Μεσόγειο και ίσως η ονομασία του δε σχετίζεται με κάποια Χαλέπα (των Χανίων π.χ.) αλλά με το Χαλέπι της Συρίας, στην οποία επίσης θεωρείται παραδοσιακό, ενώ σχετίζεται με τη μουσική του το τραγούδι Η Κρητικιά, που ηχογραφήθηκε στη Σμύρνη το 1908. Αυτό βέβαια δείχνει ότι το τραγούδι εκεί το θεωρούσαν κρητικό. Άλλωστε, για να θυμηθούμε τον εμβριθή ερευνητή του ελληνικού τραγουδιού Παναγιώτη Κουνάδη, «είναι βέβαιο ότι η πρόωρη ανάπτυξη του Ηρακλείου, των Χανίων, και του Ρεθύμνου σε σχέση με αυτή της Σμύρνης, του κυριώτερου χώρου παραγωγής ελληνικού πολιτισμού, και η εγκατάσταση πληθυσμών κρητικής προελεύσως κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα εκεί, πρέπει να μετέφερε και τις πολιτισμικές λειτουργίες, που με το πέρασμα των χρόνων ενσωματώθηκαν στο σμυρνέικο τραγούδι σαν κρητικό ιδίωμα» (Παναγιώτης Κουνάδης, εισαγωγή στη συναυλία του Μάνου Μουντάκη «Κρήτη-Μικρά Ασία, Μουσικοί Διάλογοι», Ρέθυμνο 26.8.98).
Το Όσο βαρούν τα σίδερα πιθανότατα είναι σύνθεση του Φουσταλιέρη, αλλά η πρώτη μαντινάδα του είναι γνωστή και από τη Μικρά Ασία (Βαρύτερα απ’ τα σίδερα βαρούν τα μαύρα ρούχα…) και από άλλες ελληνικές περιοχές. Η μελωδία της Πονεμένης καρδιάς εντοπίζεται στη Μικρά Ασία, στις Οινούσσες, στην Πόλη και αλλού και ηχογραφήθηκε από τον Κώστα Καρίπη (με τη φωνή της Ρόζας Εσκενάζυ) το 1936 και από το Φουσταλιέρη το 1940, σε δίσκο όπου έπαιζε κιθάρα ο Καρίπης.
Το πασίγνωστο (λόγω κυρίως του Ν. Ξυλούρη) Φιλεντέμ ήταν παλαιότερα τόσο γνωστό, που ο Βρετανός πράκτορας στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής Πάτρικ Λη Φέρμορ είχε λάβει από τους Κρητικούς το παρατσούκλι «ο Φιλεντέμ», από την αγάπη του σ’ αυτό το τραγούδι, ενώ και μια αμερικανική κινηματογραφική ταινία (ελληνικός τίτλος «Συνάντηση τα μεσάνυχτα») με θέμα την απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, στην οποία απαγωγή πρωταγωνίστησε ο Λη Φέρμορ, είχε μουσικό σήμα το Φιλεντέμ, διασκευασμένο. Για το Φιλεντέμ λοιπόν ο Στέλιος Φουσταλιέρης είχε δηλώσει ότι το είχε μάθει ο ίδιος από το πλήρωμα ενός τουρκικού φορτηγού πλοίου που είχε δέσει στο λιμάνι του Ρεθέμνους. Το τραγούδι αναφερόταν στον αιμοσταγή Εντέμ πασά, τον οποίο προσφωνούσε «φίλε Εντέμ» (= «φιλεντέμ») και τον καλούσε να μετριάσει τις σφαγές του κατά των χριστιανών, τουλάχιστον όσο διαρκούσε το ραμαζάνι (η μεγάλη νηστεία των μουσουλμάνων). Ο Φουσταλιέρης άλλαξε τους στίχους, αλλά θεωρούσε το τραγούδι ιδιαίτερα σοβαρό και δραματικό, ενώ το 1947 το ηχογράφησε ο Θαν. Σκορδαλός με τίτλο «Φιλεντέμ – Μια τουρκοπούλα στο τζαμί» και κατόπιν, με τους γνωστούς πλέον στίχους, ο Νίκος Ξυλούρης. Γεγονός είναι ότι σώζεται ιδιωτική ηχογράφηση του Φουσταλιέρη που τραγουδάει το «Φιλεντέμ» στα τούρκικα.
Ο σταφιδιανός σκοπός αποδίδεται στον πλούσιο Χανιώτη Τουρκοκρητικό σταφιδέμπορο Μεχμέτ Σταφιδάκη, που πέθανε το Μάη του 1908 σε ηλικία σαράντα χρονών (βλ. λεπτομέρειες για την περίπτωσή του και το θρύλο που τον συνοδεύει στο βιβλίο του Γιάννη Τσίβη Χανιά 1252-1940, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1993, σελ. 113-114). Κατά τη σχετική παράδοση ο Σταφιδάκης ήταν μαντιναδολόγος και δεξιοτέχνης στο μπουλγαρί, μερακλής και αισθηματίας. Πέθανε από φυματίωση, τραγουδώντας το σταφιδιανό, λόγω της παθολογικής μελαγχολίας που του είχε προκαλέσει η είδηση πως η αγαπημένη του σύζυγος τον απατούσε.
Πιθανότατα η ιστορία είναι αληθινή. Οι Φουσταλιέρης και Μπαξεβάνης ηχογράφησαν το σταφιδιανό το 1938 με τον τίτλο Χανιώτικος σταφιδιανός (άλλωστε και στα Χανιά γίνονταν μεγάλες παρέες με αστικά ακούσματα). Όμως υπάρχουν δυο αντίθετες ενδείξεις: όπως θα δούμε παρακάτω, οι Τουρκοκρητικοί δεν τον γνώριζαν, ενώ, από την άλλη, ο σταφιδιανός τραγουδιόταν μετά μανίας στο Ρέθεμνος και τα Περβόλια και η βασική του μαντινάδα, με την οποία τον ηχογράφησαν οι Φουσταλιέρης και Μπαξεβάνης, ήταν:

Μα ο σταφιδιανός σκοπός παλιώνει μα δε λιώνει
κι απού ’χει αγάπη στα κρυφά, αυτός τη φανερώνει.

Η μαντινάδα αυτή υπονοεί ότι το τραγούδι είναι πολύ παλιό, όχι δημιούργημα ενός μουσικού που πέθανε το 1908 και που «οι γονέοι μας τόνε θυμούνται». Άρα, ίσως ο Σταφιδάκης να ήταν απλώς μάστορας στο παίξιμο του σταφιδιανού αλλά όχι δημιουργός του, και το όνομα του σκοπού να είναι απλή σύμπτωση. Όπως και να το κάνουμε, δε μπορούμε να ξέρουμε την αλήθεια.
Ο σταφιδιανός ηχογραφήθηκε σε δίσκους γραμμοφώνου (78 στροφών) από τα σπουδαία ρεθεμνιώτικα δίδυμα Καρεκλά – Φουσταλιέρη το 1937 και Φουσταλιέρη – Μπαξεβάνη το 1938. Και οι δύο ηχογραφήσεις, αλλά ξεχωριστά η πρώτη, αποδίδουν με αξεπέραστη αυθεντικότητα το ύφος της ρεθεμνιώτικης παρέας του καιρού τους, δηλαδή (τόσο απλά και τόσο σπουδαία) το ύφος των μουσικών που τις πραγματοποίησαν. Αργότερα ηχογραφήθηκε με άλλους στίχους και από τον Κώστα Μουντάκη (δίσκος «Έτσι τραγουδάει η Κρήτη νο1») και από άλλους Κρητικούς μουσικούς.

Η συμβολή των Τουρκοκρητικών

Γενικά είναι σχεδόν αδύνατο να εξακριβώσουμε κατά πόσον οι Τουρκοκρητικοί συνέβαλαν στη διαμόρφωση του αστικού τραγουδιού στην Κρήτη. Υπήρχαν βέβαια οι Μεβλεβήδες στα Χανιά (οι «στροβιλιζόμενοι δερβίσηδες»), αλλά η μουσική τους επηρέασε τους «Κρητικούς Τούρκους»; Σημειωτέον ότι ο μουσουλμανικός πληθυσμός της τουρκοκρατούμενης Κρήτης, εκτός από στρατιωτικούς και διοικητικούς υπαλλήλους και από κάποια δερβισικά τάγματα, αποτελούνταν στη συντριπτική του πλειοψηφία από εξισλαμισμένους Κρητικούς. Συχνά εξισλαμισμένους φαινομενικά –τουλάχιστον στην πρώτη γενιά– αν και αργότερα πολλοί κατέληξαν φανατικοί και αδίστακτοι μουσουλμάνοι. Άλλοι όμως παρέμειναν κρυπτοχριστιανοί και κάποιοι απ’ αυτούς εκδηλώθηκαν σε καιρούς επαναστάσεων, όπως ο Μιχάλης Κουρμούλης και οι άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου. Όλοι αυτοί, αν και ασπάστηκαν την ισλαμική θρησκεία, λόγω των φρικτών συνθηκών ζωής των ραγιάδων, όμως δεν άλλαξαν ιδιαίτερα τη γλώσσα τους ούτε τη στάση τους απέναντι στη ζωή, γι’ αυτό και οι «γνήσιοι Τούρκοι» τους αποκαλούσαν περιφρονητικά «μπουρμάδες» (=γυρισμένους, δηλ. εξωμότες). Αυτό εξάλλου έγινε φανερό όταν το κύμα των Τουρκοκρητικών έφθασε στη Μικρά Ασία, με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών, φέροντας τα κρητικά επώνυμα (που υποχρεώθηκαν να τα αλλάξουν) και την άπταιστη κρητική διάλεκτο, τις μαντινάδες κ.τ.λ. βλ. Ι. Κονδυλάκη, Οι Τουρκοκρητικοί, Π. Πρεβελάκη, Το Χρονικό μιας Πολιτείας, Ν. Αγγελή, Τα Ενεψίζικα κ.λπ.
 Έτσι, οι Τουρκοκρητικοί έπαιζαν, τραγουδούσαν και χόρευαν ό,τι και οι «ρωμιοί» (=χριστιανοί) συμπατριώτες τους. Λύρα, βιολί, μπουλγαρί και μαντολίνο κελαηδούσαν στα χέρια τους (ο βιολάτορας Μουσταφά Καραγκιουλές κι ο οργανοποιός Αμπντούλ Καλημεράκης, με τα περίφημα λυράκια του, πιστοποιούν του λόγου το αληθές), ενώ χόρευαν τους κρητικούς χορούς, τραγουδούσαν Ερωτόκριτο και μαντινάδες και στιχουργούσαν ρίμες για τα δικά τους παληκάρια!
Όμως… μερικά πολύ σημαντικά στοιχεία έρχεται να δώσει η μελέτη του Chris Williams, καθηγητή του τμήματος Μοντέρνων Ελληνικών Σπουδών του King’s College στο Λονδίνο με γενικό τίτλο «The Cretan Muslims and the Music of Crete» που δημοσιεύεται στο Greece and the Balkans: Identities, Perceptions and Cultural Encounters Since the Enlightenment. Ο συγγραφέας, αφού επιβεβαιώνει για ακόμα μία φορά ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μουσουλμάνων Κρητών προερχόταν από τον τοπικό πληθυσμό (σελ.209) και φέρνει ως παράδειγμα την «επιβίωση» της μαντινάδας και του Ερωτόκριτου στον πληθυσμό των Giritli (δηλ. Κρητικών –όπως αυτοαποκαλούνται οι Τουρκοκρητικοί), εξάγει μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
1. Παρατηρεί ότι λανθασμένα επικρατεί η άποψη ότι η μουσική των Τουρκοκρητικών είναι περισσότερο τουρκική παρά κρητική (σελ. 210).
2. Θεωρεί ότι οι Τουρκοκρητικοί έχουν στη μνήμη τους την κατάσταση της κρητικής μουσικής των αρχών του αιώνα, δηλαδή όπως καταγράφεται στις πρώτες ηχογραφήσεις. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναφέρουν τη σούστα (sousta) και τον πεντοζάλη (pentozalis). Λιγότερο αναφέρουν τον συρτό (sirtos), ενώ ιδιαίτερα έντονη είναι η παρουσία του Ερωτόκριτου στις αφηγήσεις τους. (σελ. 210)
3. Ως μουσικά όργανα αναφέρουν τη λύρα [lyra – η λέξη που χρησιμοποιήθηκε ήταν πάντα lira, ο όρος Girit lirasi μεταφράζεται ως κρητική λύρα (σ.σ. μάλλον «λυρατζή» εννοεί εδώ) ενώ ο όρος kemence (η λύρα στα τούρκικα) δε χρησιμοποιήθηκε καθόλου] και το μαντολίνο. Κανένας δεν ανέφερε το λαούτο, το βιολί και το μπουλγαρί, παρόλο που χρησιμοποιούνταν στην Κρήτη πολύ πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών (σελ. 210-211).
4. Στη σελίδα 211 αναφέρεται ότι πασίγνωστα σημερινά ακούσματα όπως τα συρτά του Ροδινού, ο σταφιδιανός και το Όσο βαρούν τα σίδερα τους είναι τελείως άγνωστα. Η προφανής άγνοια των αστικών τραγουδιών κρίνεται από το συγγραφέα ιδιαίτερα σημαντική, καθώς ανατρέπει την (σε πολλούς) επικρατούσα αντίληψη ότι τα τραγούδια αυτά αντιπροσωπεύουν τη μουσική κουλτούρα των Τουρκοκρητικών. Εδώ αναφέρεται ότι και στις δυο πλευρές του Αιγαίου οι Κρητικοί συμμετέχουν σε γάμους, γλέντια κ.λ.π. Η ιδέα της συναυλίας (concert) φαίνεται να είναι άγνωστη (σ.σ. εννοεί μάλλον τη μουσική της ταβέρνας).
Στη σελ. 211 έχει μια υποσημείωση που αφορά στο μπουλγαρί. O Charles Edwardes στο Letters from Crete, Letters written during the spring of 1886, (σ.σ. Γράμματα από την Κρήτη, Γράμματα γραμμένα την άνοιξη του 1886) Λονδίνο 1887, σελ.191 αναφέρει «τον Γεώργιο και τη μικρή λύρα του, το «μπουλγαρί» όπως ο ίδιος το αποκαλεί, το οποίο κρεμάει από ένα καρφί στον τοίχο» (σ.σ. πιθανόν ο άνθρωπος εκείνος έπαιζε μπουλγαρί, αλλά ο περιηγητής δεν το γνώριζε και το θεώρησε λύρα).
Στη σελίδα 215 αναφέρεται ότι το Τα βάσανα μου χαίρομαι (σ.σ. ο χαλεπιανός) φαίνεται να έχει «δανειστεί» μελωδίες από το παραδοσιακό τούρκικο τραγούδι «Ada Sahillerinde bekliyorum», ενώ συμπληρώνει ότι για το σταφιδιανό δεν έχει καταγράψει κάτι παρόμοιο.
Ο C. Williams θεωρεί ότι η κρητική μουσική όπως την ξέρουμε σήμερα διαμορφώθηκε κυρίως από τους Χαρίλαο, Ροδινό και Φουσταλιέρη (εξηγεί αναλυτικά), ενώ μια πολύ ωραία ιστορία βρίσκουμε στις σελ. 216-17: Ο Haldun Menemencioglu στο Study of the Klasik Kemence αναφέρει τον Giritli Ali (τον Κρητικό Αλή δηλαδή) ο οποίος μας λέει ότι γύριζε τους δρόμους της Πόλης τη δεκαετία του 1940 παίζοντας ένα tok sesli (με βαθύτερο ήχο δηλαδή) kemence (μάλλον κρητική λύρα!). Ο συγγραφέας, παρόλο που έψαξε σχετικά, καμιά αναφορά ή ηχογράφηση δεν βρήκε από τον Κρητικό Αλή. Μια πληροφορία όμως που του δόθηκε από το νησί Cunda έλεγε ότι ένας Κρητικός ονόματι Αλή εξαφανίστηκε από το σπίτι του στο Αϊβαλί στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Ο Αλή ήταν λυράρης…

Άλλα τραγούδια

Ας επιστρέψουμε στα αστικά τραγούδια…
Ίσως πρέπει να εντάξουμε στα ευρύτερα πλαίσια του είδους και τα ρεμπέτικα που ηχογράφησε από το 1920 ο κορυφαίος Αποκορωνιώτης λυράρης Χαρίλαος Πιπεράκης (1892-1981), ο οποίος βέβαια έδρασε και ηχογράφησε στις Η.Π.Α, αλλά έπαιξε πολλές φορές και στην Κρήτη, ενώ αρκετά χρόνια πριν πεθάνει επέστρεψε στο χωριό του, το Ξηροστέρνι, και συμμετείχε σε πολλές παρέες με το γνωστό του παιχνιδιάρικο ύφος και το χαρακτηριστικό ρεπερτόριο.
Επίσης, το 1951 ηχογράφησε στην Αμερική ο εξαίρετος Αλέκος Καραβίτης το τραγούδι Είντά ’χεις, γιασεμάκι μου, στα πρότυπα των αστικών τραγουδιών (παρόλο που ο ίδιος ήταν κυρίως φορέας την μουσικής παράδοσης της υπαίθρου). Δεν ξέρουμε αν η μουσική του τραγουδιού ήταν δική του σύνθεση. Στην επόμενη γενιά Κρητικών μουσικών (την «κλασική γενιά») δημιουργήθηκαν επίσης τραγούδια στα πρότυπα των παλαιότερων αστικών («τραγούδια της παρέας» ή «της ταβέρνας» ή «τραγούδια μερακλίδικα» τα ονομάζουν), με πιο γνωστό το τραγούδι του Μαρκοβαγγέλη Πες μου και γιάειντα τη χτυπάς, με τραγουδιστή το Νίκο Μανιά (δίσκος «Κρητική Λεβεντιά»), ενώ ο Μαρκοβαγγέλης είχε ηχογραφήσει και το Σ’ ένα κλαδί του μενεξέ με τον εξαίρετο λυράρη από το Σπήλι Γιώργο Καλογρίδη. Άλλα τραγούδια, το Κρητικό ακρογιάλι και το Καλύτερα στη μαύρη γη του Θαν. Σκορδαλού, διάφορα καλαματιανά και πολλά άλλα, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στην κρητική δισκογραφία μέχρι και σήμερα, αν και πλέον οι πληθυσμοί χωριών και πόλεων έχουν αναμιχθεί καταλυτικά (ολοκληρώθηκε η αστυφιλία της δεκαετίας του 1960), από χρόνια δεν υπάρχει πια ιδιαίτερο ύφος χωριού και πόλης, ενώ οι παρέες στις ταβέρνες, με την ισότιμη συμμετοχή ορχήστρας και μερακλήδων, έχουν αντικατασταθεί από τις εξελιγμένες μικροφωνικές και το πάλκο.



«Ταμπαχανιώτικα»;

Μια τελευταία παρατήρηση. Όλα αυτά τα «μερακλίδικα τραγούδια» έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια να ονομάζονται «ταμπαχανιώτικα». Ο όρος προέρχεται από την τούρκικη λέξη ταμπαχανέδες (=βυρσοδεψία) και υπήρχε ιδίως στη Σμύρνη, όπου η ανάλογη συνοικία ονομαζόταν Ταμπάχανα, ενώ καταγράφεται στη σμυρνέικη μουσική παράδοση ο Ταμπαχανιώτικος μανές, που ηχογραφήθηκε πολλές φορές και από διάφορους καλλιτέχνες. Στην Κρήτη όμως ο όρος δε φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε όταν τα τραγούδια αυτά ήταν εν χρήσει (όταν δηλαδή λειτουργούσαν στην ακμή τους οι παρέες των μερακλήδων που τραγουδούσαν στις ταβέρνες των πόλεων και των κοντινών χωριών ή στις αυλές και τα σπίθια τους) και μάλλον «πέρασε» σε μας από παρανόηση, που οφείλεται σε μια σημείωση στην τελευταία σελίδα του ένθετου βιβλίου στην κλασική πλέον αρχειακή δισκογραφική έκδοση «Οι Πρωτομάστορες». Εκεί μάλιστα αναφέρεται άστοχα ότι «ταμπαχανάδες» λέγονταν στα τούρκικα τα σανατόρια, πράγμα ανακριβές, και συνδυάζεται το υποτιθέμενο όνομα των τραγουδιών με τον πόνο των φυματικών (τροφίμων των σανατορίων), λόγω του πάθους και του ψυχικού πόνου που αναδίδουν.
Η φυματίωση θα λέγαμε συμπτωματικά πως είχε έναν ερωτικό συμβολισμό: επειδή συχνά προκαλούνταν από τον υποσιτισμό (ή τουλάχιστον εκεί αποδιδόταν, επειδή ο φυματικός ήταν χλομός, ασθενικός κ.τ.τ.), οι παλιοί Κρητικοί θεωρούσαν ότι ο έρωτας, με την ανορεξία και το γενικό «μαρασμό» που προκαλούσε λόγω της «στέρησης» του αγαπημένου ή της αγαπημένης (σκληρά τα ήθη της εποχής), ήταν μια από τις αιτίες της φυματίωσης για πολλούς νέους και νέες. Έτσι σε έντονο ψυχικό «πάθος» (δηλαδή μεγάλη αγάπη, και μάλιστα για τη λύρα) αποδίδεται από λαϊκό μύθο η φυματίωση του Ροδινού, ενώ ήδη έχουμε αναφέρει και την περίπτωση του Σταφιδάκη. Επίσης οι αδύναμες κοπέλες, εύθραυστες και ανυπεράσπιστες (επομένως ερωτικές), ήταν από τις ομάδες υψηλού κινδύνου για τη φυματίωση...
Παρόλα αυτά η σύνδεση των αστικών τραγουδιών με τη φυματίωση, τα σανατόρια κ.λ.π. και με την ονομασία ταμπαχανιώτικα δε φαίνεται να ευσταθεί καθόλου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο σπουδαίος Σπηλιανός λαγουθιέρης Γιάννης Μαρκογιαννάκης μας είπε πως άκουσε τη λέξη ταμπαχανιώτικα μόλις το 2004, που εξέδωσε τον ομώνυμο δίσκο του ο Λάμπης Ξυλούρης!