«ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ 1, 2» (Πρώτες σκέψεις)

Μείωση και υδροκεφαλισμός των δήμων
Ριζικές αλλαγές στη δομή της χώρας επιφέρει το σχέδιο της κυβέρνησης για τη διοικητική αναδιάρθρωση.
Οι περιφέρειες της χώρας από δεκατρείς(13) που είναι σήμερα θα μειωθούν σε πέντε
(5), θα έχουν καθαρά επιτελικό κρατικό χαρακτήρα και θα ταυτίζονται με τα γεωγραφικά όρια των πέντε αναπτυξιακών περιφερειών, όπως ακριβώς προσδιορίζονται στο ΕΣΠΑ που ψηφίστηκε από τη Βουλή. Οι 54 νομαρχίες θα καταργηθούν και στη θέση τους θα ιδρυθούν 15 νέες αυτοδιοικητικές μονάδες «περιφερειακού» χαρακτήρα με εντελώς νέες αρμοδιότητες και υπηρεσιακή δομή. Οι 1.034 δήμοι θα συγχωνευθούν μεταξύ τους, έτσι ώστε να προκύψουν περίπου 400 νέοι δήμοι, εκ των οποίων περίπου οι 200 θα ταυτίζονται με τα όρια των πρώην επαρχιών στην ύπαιθρο και στα αστικά κέντρα. Ταυτόχρονα θα διατηρηθούν οι 160 δήμοι στα συγκροτήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ενώ θα ισχύσει και η αρχή «ένας δήμος για κάθε νησί της χώρας».
Βεβαίως από την αρχή αυτή εξαιρούνται τα μεγάλα νησιά, όπως η Κρήτη, η Εύβοια, η Ρόδος και η Κέρκυρα, στα οποία οι δήμοι θα ταυτίζονται με τις επαρχίες.

Οι διάδοχοι των 54 νομαρχιών
Με τον «Καποδίστρια 2», επέρχεται πλήρης ανατροπή στο καθεστώς των νυν νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων. Δεν θα καταργηθούν μόνο οι υφιστάμενες 54 νομαρχίες και στη θέση τους θα δημιουργηθούν 15, δεν θα αλλάξει απλώς η χωρική τους οριοθέτηση, αλλά θα επέλθουν και ριζικές αλλαγές στον τρόπο ανάδειξης των οργάνων των υπό σύσταση νέων μονάδων. Στόχος είναι κατ' αρχάς οι νέες αυτοδιοικήσεις να ταυτιστούν με τα γεωγραφικά όρια των σημερινών 13 διοικητικών περιφερειών, με εξαίρεση τη νησιωτική χώρα. Αυτό σημαίνει ότι θα συνενωθούν γεωγραφικά από δύο ως και τέσσερις νομαρχίες.
(Οι πληροφορίες από δημοσιεύματα του τύπου)

Τι επιδιώκει η κυβέρνηση με τον «Καποδίστρια Ν° 2»;
Ο δήμαρχος Αθήνας, Νικήτας Κακλαμάνης, γνώστης των σχεδίων της κυβέρνησης, ως στέλεχος της Ν.Δ. και ως υπουργός της κυβέρνησης πριν γίνει δήμαρχος, με υπόμνημα που κατέθεσε στον πρωθυπουργό ως πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ ζητάει να δοθούν στους νέους δήμους που θα προκύψουν από τον «Καποδίστρια 2» οι εξής αρμοδιότητες:

•Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
•Πρωτοβάθμια υγεία και προληπτική ιατρική.
•Κοινωνική πρόνοια.
•Τοπικές περιβαλλοντικές παρεμβάσεις.
•Πυροσβεστική.
Αν τα παραπάνω τα εκλάβουμε σαν δεδομένο κυβερνητικών προθέσεων, τα πράγματα γίνονται πολύ σοβαρά.


Εξηγούμαι:

► Σήμερα οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται ενιαία από το κράτος, με τον τρόπο που παρέχονται. Αύριο θα διασπαστούν σε 400 κομμάτια και θα έχουμε σε κάθε δήμο ξεχωριστό καθεστώς.
Οι δήμοι, άλλοι από οικονομική αδυναμία και άλλοι από ζήλο για «αναβάθμιση» αυτών των υπηρεσιών, θα απευθύνονται στους ιδιώτες επιχειρηματίες, που είναι πρόθυμοι και πανέτοιμοι να αναλάβουν «να σώσουν την κατάσταση», φυσικά με το αζημίωτο, χαρατσώνοντας τους δημότες, προωθώντας τα δικά τους επιχειρηματικά συμφέροντα και παριστάνοντας ταυτόχρονα τους ευεργέτες.
► Με τον πρώτο «Καποδίστρια» καταργήθηκε το δικαίωμα των ανθρώπων που ζουν σε έναν τόπο, σε ένα χωριό, να έχουν αυτοί αποφασιστικό λόγο για το τι θα γίνει στον τόπο τους, καταργήθηκε δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση στη βαθύτερη ουσία της.
Με τον δεύτερο «Καποδίστρια» που έρχεται, οι δημοτικές αρχές θα απομακρυνθούν ακόμα περισσότερο από το λαό. Σε δήμους με 20, 30 και παραπάνω πρώην κοινότητες ο καθένας, θα μπορούν να κάνουν συνδυασμούς μόνο τα κόμματα και μάλιστα μόνο τα μεγάλα κόμματα (στο δήμο της Λευκάδας με 7 κοινότητες, ένας συνδυασμός χρειάζεται περίπου 60 υποψηφίους!) Για ποια δημοκρατία μιλάμε;
► Οι δημοτικές αρχές που θα αναδειχθούν, ενώ θα είναι τελείως ξέμακρες από το λαϊκό έλεγχο, θα είναι απόλυτα εξαρτημένες από τα «κυβερνητικά» κόμματα, που ακολουθώντας νεοφιλελεύθερες κατά το πλείστον πολιτικές, προωθούν και ανοίγουν το δρόμο για να μπει το κεφάλαιο να διαχειριστεί τις, όποιες προκύψουν, αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Η «ανάπτυξη» όμως δε γίνεται με διοικητικές αλλαγές. Το θέμα είναι ποιος ελέγχει την αναπτυξιακή διαδικασία, ποιο είναι το αποτέλεσμά της και ποιος ωφελείται. Η ανάπτυξη προς όφελος του λαού δεν είναι θέμα Διοικητικής Δομής αλλά διαφορετικής πολιτικής κατεύθυνσης.

Η συζήτηση
Η συζήτηση που θα προκύψει, μόλις η κυβέρνηση φέρει το σχέδιό της στη δημοσιότητα, δεν πρέπει να πάρει την μορφή ποιος Δήμος θα συνενωθεί με ποιόν, ούτε με ποιους όρους. Πρώτα και κύρια πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είδους παιδεία, τι είδους υγεία και γενικά τι είδους υπηρεσίες θα έχουμε όταν σε καθέναν από τους 400 δήμους θα έχουμε ξεχωριστό καθεστώς γι' αυτές τις υπηρεσίες. Αν μείνουμε μόνο στο τοπικό, γεωγραφικό ζήτημα, στο ποιος καταργείται και ποιος μένει και γιγαντώνεται, τότε οι αντιδράσεις θα είναι μικρές και υποτονικές και κάποιες τουφεκιές θα ριχτούν μόνο για την τιμή των όπλων. Η υπόθεση του «Καποδίστρια» οφείλει και πρέπει να γίνει υπόθεση όλου του λαού. Θεωρώ ότι ένα δημοψήφισμα με το οποίο θα κριθεί συνολικά και ο «Καποδίστριας 1» και ο «Καποδίστριας 2» είναι επιβεβλημένο.

Κατά την προσωπική μου εκτίμηση η συζήτηση για τον βέλτιστο αριθμό των δήμων είναι μια συζήτηση ανούσια και αποπροσανατολιστική ενώ γεννά και πολλά ερωτηματικά για τους πραγματικούς στόχους της προωθούμενης «μεταρρύθμισης»:
Ας δούμε μερικά:

● Ποιος θα ορίσει και με ποια κριτήρια ποιοι δήμοι θα αποτελέσουν μητροπόλεις και ποιοι θα συνενωθούν μαζί τους; Γιατί η ΝΔ που τότε ορκιζόταν ότι θα καταργήσει τον νόμο 2539 του 97, ετοιμάζεται να φέρει νέο Καποδίστρια με ακόμη μικρότερο αριθμό δήμων;
● Γιατί είναι πολλοί οι 1034 σημερινοί δήμοι όταν πριν από τον 1ο Καποδίστρια υπήρχαν πάνω από 6000 δήμοι και κοινότητες;
● Πότε είναι ευκολότερος ο δημοκρατικός έλεγχος και η αποφασιστική παρέμβαση των κατοίκων; Σε δήμους περιορισμένης έκτασης και πληθυσμού ή σε τεράστιες ενότητες που αντικειμενικά τείνουν να ευνοούν την τάση της αντιπροσώπευσης σε σχέση με την τάση της αυτοοργάνωσης των πολιτών; Νομίζω ότι το ζήτημα του μεγέθους είναι καθοριστικό και όχι απλώς τεχνικό στοιχείο, τουλάχιστον για τους οπαδούς της άμεσης δημοκρατίας.
● Γιατί στην συζήτηση, που ήδη με ευθύνη της ΚΕΔΚΕ άνοιξε, ο απολογισμός για τον Καποδίστρια που εφαρμόστηκε με τις αναγκαστικές συνενώσεις δεν υπάρχει πουθενά; ♦
Μήπως έγιναν αποτελεσματικότεροι οι δήμοι στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολιτών από τότε μέχρι σήμερα;
Στα μικρότερα χωριά περιορίστηκαν, μέχρις εξαφανίσεως, τα τελευταία ψήγματα τοπικής κοινωνικής συνοχής. Οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν είναι προσβάσιμες από τον μειονεκτούντα – και συνήθως υπερήλικα – πληθυσμό.
♦ Μήπως απετράπη η εγκατάλειψη της υπαίθρου ή αναιρέθηκαν οι περιφερειακές οικονομικές ανισότητες;
Μια σειρά χωριά εξαφανίστηκαν και πραγματικά από τον χάρτη από το 1998 όταν εξαφανίστηκε η διοικητική αυτοτέλεια τους.
♦ Έχουμε ή όχι σήμερα, μια απολύτως αναβαθμισμένη περιφέρεια που ελέγχει απόλυτα και ασφυκτικά τους δήμους ώστε κανείς να μην μπορεί να ξεφύγει από τις εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές;
♦ Έχουμε ή όχι σήμερα, μια συνεχή μεταφορά αρμοδιοτήτων που μέχρι τότε ήταν αποκλειστικές αρμοδιότητες του κράτους, μεταφορά που ουδέποτε συνοδεύτηκε από την, επιβαλλόμενη από το 102 άρθρο του συντάγματος, μεταφορά πόρων; Μήπως αυτή η συνεχής μεταφορά αρμοδιοτήτων (παιδεία , υγεία , κοινωνική πολιτική) συμβάλλει με καθοριστικό τρόπο στον κατακερματισμό και την εμπορευματοποίησή τους;
Οι τοπικές κοινωνίες θαρρώ δεν υπάρχουν μόνο για να εκλέγουν ένα «δικτατορίσκο» (λόγω δημαρχοκεντρικού συστήματος) κάθε τέσσερα χρόνια. Δεν υπάρχουν για να κυβερνώνται από «μειοψηφίες». Οι διαμαρτυρίες για το αντιδημοκρατικό 42% εκλογής δημάρχων από την πρώτη Κυριακή είτε σταμάτησαν είτε υποβαθμίστηκαν.
Αν πραγματικά θέλουμε «ισχυρή ΤΑ» οφείλουμε να απαιτήσουμε ισχυρή χρηματοδότηση, απόδοση όλων των παρακρατημένων φόρων, αλλά και κατάργηση όλων των διατάξεων που βάζουν εμπόδια στον σχεδιασμό και υλοποίηση έργων σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες του κάθε τόπου.

Υπάρχει μέλλον;
Με αυτή την προϊστορία είναι βέβαιο ότι και ο νέος Καποδίστριας θα σημάνει περαιτέρω περιορισμό δαπανών για τους δήμους από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ θα εξωθήσει τις νέες μεγαλύτερες αυτοδιοικητικές μονάδες σε αναζήτηση πόρων, με κυρίαρχο κριτήριο την ανταποδοτικότητα και την εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών.
Είναι από τα παραπάνω φανερό, ότι με τον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων και την κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, η μεταρρύθμιση στο χώρο της αυτοδιοίκησης θα υπηρετεί, ή θα έχει σαν αποτέλεσμα, την μείωση του κοινωνικού κράτους.
Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι οι νέες «μεταρρυθμίσεις» που προωθούνται θα συμβάλουν στην αύξηση της κερδοφορίας των ιδιωτών.

Δια ταύτα

Βασική αρχή για τη λειτουργία των αποκεντρωμένων θεσμών Αυτοδιοίκησης με διαφάνεια και κοινωνικό έλεγχο είναι:
◘ Η θεσμοθέτηση μορφών συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών (πχ συμμετοχικός προϋπολογισμός) στα κέντρα λήψης των αποφάσεων
◘ Η ουσιαστική πολιτική λειτουργία και αναβάθμιση του ρόλου των Συμβουλίων (Τοπικών, Δημοτικών, Νομαρχιακών, Περιφερειακών) ως κυρίαρχων αντιπροσωπευτικών οργάνων, που βουλεύονται και διευθύνουν τις τοπικές υποθέσεις.
◘ Η ανάδειξή των παραπάνω με απλή αναλογική, για δημοκρατικότερη εκπροσώπηση των κοινωνικών δυνάμεων και ενθάρρυνση συμμετοχής των πολιτών στα όργανα λήψης των αποφάσεων. Η απλή αναλογική θα διευκόλυνε τις αναγκαίες διεργασίες κοινωνικής συναίνεσης, την ανάληψη πολιτικής ευθύνης από διαφορετικές δυνάμεις με τη συμμετοχή τους στα αιρετά όργανα.

Πολύ σύντομα θα πρέπει να αποφασίσουμε εγκαίρως με ποιόν θα πάμε και ποιόν θα αφήσουμε.
Σε ότι με αφορά έχω, από γεννήσεως του «Καποδίστρια 1», ταχθεί με το μέρος των «Μαυρομιχάληδων»…*28/4/2008


* Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης (1800 - 1831) ήταν Φιλικός, αγωνιστής του ΄21 και ένας από τους δολοφόνους του Ιωάννη Καποδίστρια. Γεννήθηκε στη Μάνη και ήταν τριτότοκος γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 μαζί με τον θείο του Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και με την ανοχή των αστυνομικών που τον επιτηρούσαν δολοφόνησε τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο. Αμέσως συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 9 Οκτωβρίου στο Ιτς-Καλέ παρουσία του πατέρα του, Πετρόμπεη, που ήταν εκεί φυλακισμένος.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης που ήταν αδερφός του Πετρόμπεη, τραυματίστηκε από τον Κοζώνη, συνοδό του Καποδίστρια, ενώ παράλληλα το εξοργισμένο πλήθος του όρμισε. Αποτελειώθηκε από τον στρατηγό Φωτομαρά που πυροβόλησε από γειτονική κατοικία.