ΣΚΑΡΟΙ: ΑΣΥΔΟΣΙΑ & ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Σκάροι. Το ομηρικό Νήιον σύμφωνα με τον μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Νταίρπφελντ (Dörpfeld). Το Caro κατά τον Ενετό Κορονέλι.
Το δάσος με το μοναδικό είδος βελανιδιάς (ρουπάκι), που αυτοφυώς αναπαράγεται, εκατοντάδες χρόνια τώρα και έγινε από νωρίς αντικείμενο έρευνας ξένων επιστημόνων όπως του Γερμανού Σπρένγκερ, ο οποίος έχει καταγράψει από το 1915 τη σπάνια χλωρίδα του δάσους.

Ετυμολογία

Για το όνομά του υπάρχουν διιστάμενες απόψεις. Άλλοι λένε πως το όνομα προήλθε από ένα χορτάρι, τους κάρους, που φύτρωνε εκεί. Το όνομα Σκάροι είναι αποτέλεσμα προσθήκης ενός ( σ ) στην αρχή, λόγω εκφοράς και συνίζησης.
Άλλοι ισχυρίζονται πως το όνομα προέρχεται από το σκαρ-ί του πλοίου, γιατί οι αιωνόβιες βελανιδιές που φύονται εκεί χρησιμοποιούνταν από πολύ παλιά για να κατασκευάζονται τα σκαριά των πλοίων.
Κάποιοι συνδέουν το όνομα με το ρήμα σκαρ-ίζω, που αναφέρεται στην τακτοποίηση των ζώων. Πολλοί αναφέρονται στη λέξη σκαρ-φαλώνω, που σημαίνει ανεβαίνω κατακόρυφα και τη συνδέουν με το απόκρημνο του βουνού από τη Νικιάνα.
Στην Κρήτη, λέω εγώ, υπάρχει ένα όρνιο, μοναδικό στο είδος του στην Ευρώπη που λέγεται Σκάρα. Λέτε να είναι τυχαία η ονομασία της;



Η Σκάρα (Gyps fulvus) ή όρνιο, είναι ένα χρήσιμο αρπακτικό πουλί. Ζει σε ομάδες στα ημιορεινά και ορεινά της Κρήτης. Τα όρνια περιπλανιούνται γύρω από τα στανοτόπια και τις ερημιές, τρώγοντας όσα ψοφίμια βρουν. Είναι η υγειονομική υπηρεσία της Υπαίθρου. Δεν αγγίζουν ποτέ ζώο αν δεν βεβαιωθούν ότι είναι νεκρό, πράγμα που συμβαίνει μόνο όταν δουν να μαζεύονται γύρω άλλα πτωματοφάγα ζώα. Η Σκάρα φτάνει σε μέγεθος 1.10 μέτρα, το άνοιγμα των φτερών του είναι γύρω στα 2.70 μέτρα και το βάρος του κυμαίνεται από 5-7 κιλά. Με το φτερό της παιζόταν (και παίζεται) το λαούτο.

Καταστροφή

Είναι προφανές ότι δεν κάνω ετυμολογία, δεν είμαι ειδικός άλλωστε. Ξεκινώ απλώς μαλακά και ήπια γιατί αν βγάλω την αγανάκτησή μου από την αρχή, δεν γνωρίζω που θα καταλήξω στο τέλος.
Τούτο το σπάνιο δάσος ζει και αναπτύσσεται επί αιώνες. Έχουν περπατήσει στα μονοπάτια του χιλιάδες άνθρωποι και έχουν βοσκήσει στα χορτάρια του εκατοντάδες χιλιάδες ζώα, άγρια και ήμερα. Διατηρήθηκε αλώβητο.
Τα παλιά χρόνια, βεβαίως, οι κτηνοτρόφοι φρόντιζαν τα ζώα τους και έδιδαν πολύ προσοχή στη διατήρηση το δάσους. Βλέπεται κάτι τέτοιο αποτελούσε προϋπόθεση για την επιβίωσή τους. Τα ζώα βοσκούσαν συγκεκριμένες εποχές στο δάσος και φυσικά υπό παρακολούθηση. Δεν τα άφηναν στην τύχη τους, ανεξέλεγκτα, μόνο και μόνο για να έχουν να καταγράψουν κάποια κεφάλια για επιδοτήσεις.




Σήμερα ο δρόμος προς και από το βουνό είναι κλεισμένος, σε κάποια σημεία, με πρόχειρα αντιαισθητικά πορτόνια, σαν να πρόκειται περί ατομικής ιδιοκτησίας. Τα συρματοπλέγματα, σε πολλά σημεία του βουνού, θυμίζουν περιοχή συνόρων και καθιστούν απαγορευτική την πρόσβαση στο δάσος (οι νάρκες λείπουν…). Στην άλλοτε ιδιαίτερα όμορφη περιοχή "Μουσταφά", στην είσοδο του βουνού, αλλά και αλλού, έχουν στηθεί πρόχειρα μαντριά με κάθε λογής άχρηστα υλικά, ξύλα και τσίγκους. Γύρω από τα μαντριά και σε έκταση πολλών στρεμμάτων η περιοχή είναι "κρανίου τόπος", αφού τα διάφορα ανεξέλεγκτα ζώα (αγελάδες, γουρούνια, κατσίκια, πρόβατα) που ανήκουν σε τρεις, τέσσερις κτηνοτρόφους, κατατρώγουν τα πάντα. Ό,τι πάει να βλαστήσει τρώγεται αμέσως και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον μηδενισμό της χλωρίδας. Το έδαφος έχει στην κυριολεξία ερημοποιηθεί από τη διάβρωση. Μόνο χαλίκια και πέτρες έχουν μείνει στο έδαφος που είναι αποψιλωμένο από χαμηλά φυτά και κάθε είδους βλάστηση με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία ακόμη και των μεγάλων δέντρων.
Στην ωραιότερη περιοχή, που υπάρχουν τα ρουπάκια, τα γουρούνια τρώνε τις ρίζες των δένδρων, αφού έχουν σκάψει το έδαφος. Δεν υπάρχει πλέον βλάστηση γιατί ότι φυτρώνει αμέσως τρώγεται και οι μάζες δεν ξεπερνούν τους πέντε πόντους! Είναι αυτονόητο ότι δεν υπάρχει αναγέννηση του δρυοδάσους, το οποίο οδηγείται στην καταστροφή και στην εξαφάνιση.

Ιδιοκτησιακό καθεστώς


Στην περιοχή υπάρχουν δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις. Τρεις με τέσσερις κτηνοτρόφοι βόσκουν εκεί τα ζώα τους, με τα αποτελέσματα που παραπάνω αναφέρω, χωρίς αδειοδότηση, χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας. Ένας από τους κτηνοτρόφους μάλιστα, δημοσίως, ανέμισε, χωρίς ποτέ να το επιδώσει, ένα έγγραφο, του Υπουργείου Γεωργίας, λέγοντας ότι πρόκειται για παραχώρηση έκτασης 3.500 στρεμμάτων, για βόσκηση!
Για την προστασία του δάσους, την ευθύνη έχουν, η Δ/νση Δασών, η Διοίκηση Αγροφυλακής, η Νομαρχία μέσω των υπηρεσιών της και φυσικά ο Δήμος.

Για την αδειοδότηση των κτηνοτροφικών μονάδων, την ευθύνη έχουν, ο Δήμος (παραχώρηση δικαιώματος βοσκής), η Δ/νση Δασών, η Νομαρχία μέσω των υπηρεσιών της, που είναι η Δ/νση Υγείας, η Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης και το Τμήμα Περιβάλλοντος.
Τη νομή της δασικής περιοχής την έχει ο Δήμος και τη διαχειρίζεται ως βοσκότοπο, όπως άλλωστε γίνεται σε όλες τις δασικές περιοχές (βοσκοτόπους) της επικράτειας (άρθρο 103 του Ν.Δ. 86/69 και άρθρο 5 του Ν.1734/87).
Ο Δήμος, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, καθορίζει τις βοσκήσιμες εκτάσεις, και τις διαθέτει στους κτηνοτρόφους της περιοχής, έναντι δικαιώματος. Το δικαίωμα αυτό (δικαίωμα βοσκής), επιβάλλεται κατά κεφαλή ζώου και το ύψος του ορίζεται από το νόμο. Η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται κάθε χρόνο.
«Λογικές»
Η ευρύτερη περιοχή αλλά και το δάσος, παρά τους τόσους εμπλεκομένους φορείς, δεν προστατεύονται από καμιά συνθήκη, κανένα νόμο και καμιά απόφαση οπουδήποτε οργάνου, τοπικού, περιφερειακού, κεντρικού. Μια σπάνια περιοχή για τον νομό και τον τόπο που, όπως οι περισσότερες αφήνεται έρμαιο στις διαθέσεις των, όποιων, εκμεταλλευτών της, μικρών ή μεγάλων, σοβαρών ή αστείων, ευαίσθητων ή αναίσθητων.




Είναι η λογική που κυριαρχεί διαχρονικά σε τούτο τον τόπο και που υπαγορεύει η πελατειακή ανάγκη των κυβερνήσεων. Δεν κάνουμε δασολόγιο, δεν συντάσσουμε δασικούς χάρτες, δεν καθορίζουμε την περιουσία του δημοσίου, γιατί θέλουμε να έχουμε «άσσους» στο μανίκι μας, να παίζουμε πολιτικά παιχνίδια με «όμηρους» τους πολίτες και να αναγνωρίζουμε, άμα λάχει και άμα μας συμφέρει, τα πάσης φύσεως «χρυσόβουλα» και «φιρμάνια».

Τα αρμόδια όργανα κοιμούνται τον «ύπνο του δικαίου», και ξυπνούν μόνο αν ενοχληθεί ο προστατευόμενός τους, όχι το δημόσιο συμφέρον, δημιουργώντας προβλήματα ή διώκοντας υπαλλήλους που κάνουν σωστά τη δουλειά τους, διότι τάχα «δεν συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις»!

Είναι η λογική που κυριαρχεί στα όργανα της Τ. Α. Δεν τα βάζουμε με τους πολίτες, χάνουμε ψήφους! Έτσι παρατηρούνται φαινόμενα καταπάτησης δημόσιας περιουσίας, στα βουνά και στις παραλίες, έτσι τα συρματοπλέγματα βγάζουν πόδια και περπατάνε (νύχτα κυρίως), έτσι - και με την ανοχή (να μην πω συνενοχή) κάποιων – κάποιοι βρίσκονται με περιουσίες που δεν τους ανήκουν και το παίζουν και «μάγκες» και «άμα λάχει να πούμε», με ξένες πλάτες.


Έγγραφα

Είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικό, το με αριθ. Πρωτ.: 3067/3-10-2008 έγγραφο της Δ/νσης Δασών, σε ερώτημα της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ», το οποίο αναφέρει μεταξύ άλλων:
α) «…επειδή στην περιοχή μας δεν έχει καταρτισθεί Δασολόγιο, δεν είναι δυνατόν, τόσο στην περιοχή των Σκάρων, όσο και στην ευρύτερη περιοχή, να γνωρίζουμε, τι έκταση ανήκει στο Δημόσιο και ποιάς μορφής (δασική ή μη)...».
β) «…όσο για την παραχώρηση έκτασης 3500 στρεμμάτων από το Υπουργείο Γεωργίας σε ιδιώτη (κτηνοτρόφο), η Υπηρεσία μας δεν γνωρίζει…».

Σε ερώτηση της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ», με το αριθ. 12427/30-10-2008 έγγραφο, ο αρμόδιος υπάλληλος του δήμου Λευκάδας αναφέρει:

α) δεν έχουν καθοριστεί βοσκήσιμες εκτάσεις, στην περιοχή που αναφέρεστε.
β) δεν έχουν εκδοθεί αποφάσεις Δημοτικού Συμβουλίου, για παραχώρηση δικαιώματος βοσκής σε ιδιώτες από το Δήμο.
γ) στο Δήμο μας δεν υπάρχει έγγραφο του Υπουργείου Γεωργίας, σχετικό με παραχώρηση σε ιδιώτες ή άλλον, έκτασης 3500 στρ. για βόσκηση.
δ) δεν έχει ανατεθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο σε μελετητή, η σύνταξη μελέτης, σχετική με την προστασία και την αξιοποίηση της περιοχής των Σκάρων.
ε) ο Δήμος, στο χρονικό διάστημα από 1/1/2007 μέχρι σήμερα, δεν προχώρησε σε ενέργειες ρύθμισης του ζητήματος της βόσκησης, στην περιοχή των Σκάρων.

Στην απάντησή του, σε ερώτηση της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ», με το αριθ. 2345/23-10-2008 έγγραφο, ο αρμόδιος αντινομάρχης, ανάμεσα στα άλλα, αναφέρει:
α) «…μετά από το 3348/22-7-2008 έγγραφο της Δ/νσης Π.Χ.Π. Τμήμα Περιβάλλοντος, ενημερώθηκαν εγγράφως οι άμεσα εμπλεκόμενοι (κτηνοτρόφοι) για την έκδοση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας πτηνο-κτηνοτροφικής εγκατάστασης. (έγγραφο Δ/νσης Υγείας Πρόνοιας με αριθ. 2194 και 2387/ 15-10-2008…)».
β) «…Δεν έχουμε επιβεβαιώσει την ύπαρξη του εγγράφου που επικαλείται ο κτηνοτρόφος …» (περί παραχώρησης 3.500).
γ) «…οι υπηρεσίες της Ν.Α. Λευκάδας, δεν έχουν εκδώσει παραστατικό, από το οποίο να προκύπτει ότι το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης, έχει παραχωρήσει κάποια έκταση για βόσκηση σε κτηνοτρόφο…».

Στο Δημοτικό Συμβούλιο

Τόσες υπηρεσίες εμπλέκονται στη διαχείριση και στην προστασία της σπάνιας σε χλωρίδα και πανέμορφης αυτής περιοχής. ΚΑΜΙΑ δεν στάθηκε τόσα χρόνια στο ύψος των περιστάσεων! ΚΑΝΕΙΣ, ΑΡΜΟΔΙΟΣ, ΤΌΣΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΔΕΝ ΕΙΔΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ !
Χρειάστηκε η δραστική παρέμβαση του Πολιτιστικού Συλλόγου Νικιάνας ( μπράβο στα μέλη του) και η κινητοποίηση της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ», για να αρχίσει κάτι να κινείται. (Δεν ξεχνώ τους άλλους, γράφω για τις βασικές ενέργειες).

Στο δημοτικό Συμβούλιο του δήμου Λευκάδας, με πρωτοβουλία της δημοτικής κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ» συζητήθηκε το θέμα στις 5/11/2008. Την εισήγηση έκανε ο Κώστας Δρακονταειδής.
Ο κ, Δήμαρχος εκ μέρους της πλειοψηφίας παραδέχθηκε το πρόβλημα, αλλά δεν εξήγησε πειστικά, γιατί όλο το διάστημα που ασκεί εξουσία, δεν έκανε καμιά προσπάθεια για να δοθεί κάποια λύση.
Η παράταξη του κ. Κ. Βλάχου, επίσης παραδέχθηκε το πρόβλημα. Στο Δημοτικό Συμβούλιο όμως έδειξε μια δυσκολία στο να πάρει ξεκάθαρη θέση για την ανάγκη προστασίας της περιοχής. Τα «ναι μεν αλλά», σε ένα θέμα τόσο ξεκάθαρο, δείχνουν πίεση και φόβο, ισορροπία σε δυο βάρκες, τη μπάλα πλάγιο άουτ για καθυστέρηση… Η ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ όμως (όσο αγαθές προθέσεις και να κρύβει πίσω της) ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ !
Τελικά η εισήγηση ψηφίστηκε ομόφωνα με κάποιες προσθήκες

Δια ταύτα

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα της Δημοτικής Κίνησης «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ» (www. Oloigiatilefkada.gr) τις προτάσεις, με τις οποίες συμφωνώ ούτως ή άλλως (είναι προϊόν συλλογικής επεξεργασίας), που κατετέθησαν στο Δημοτικό Συμβούλιο.

1. Να εφαρμοσθεί αυστηρά ο νόμος, που αφορά στη βόσκηση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παρθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου, οι αντίστοιχες αποφάσεις.
2. Με πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής και σε διάστημα 10 ημερών, να συγκληθεί σύσκεψη όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών (Περιφερειακών, Νομαρχιακών, Δημοτικών). Σκοπός της σύσκεψης, θα είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών.
3. Να ληφθεί κάθε μέτρο που αφορά στην προστασία του δάσους, χωρίς «εκπτώσεις».
4. Να αποκατασταθεί με κάθε τρόπο, η ελεύθερη πρόσβαση των περιπατητών στην περιοχή.
5. Να ανατεθεί άμεσα (σε επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο), μελέτη προστασίας και αξιοποίησης της περιοχής των Σκάρων, στα πλαίσια ενός γενικότερου σχεδιασμού, που θα περιλαμβάνει και την ευρύτερη περιοχή Αλεξάνδρου - Κολυβάτων.
Στόχος της μελέτης, πρέπει να είναι η προστασία των φυσικών και ιστορικών μνημείων της περιοχής, καθώς και η αξιοποίηση της με την υποστήριξη δράσεων που θα προωθούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Το έργο αφορά ήπιες, το τονίζουμε ξανά, ΗΠΙΕΣ παρεμβάσεις.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής:
Α. Συντήρηση και ανάδειξη μονοπατιών με διαπλατύνσεις και καθαρισμούς, επίστρωση του εδάφους με πέτρα, και κατασκευή ξύλινων σκαλοπατιών σε δύσβατα σημεία.
Β. Αποκατάσταση ξερολιθιών και συντήρηση των αναβαθμίδων.
Γ. Καθορισμός περιπατητικών διαδρομών και μονοπατιών.
Δ. Τοποθέτηση ξύλινων ενημερωτικών πινακίδων και κατασκευή έργων πυρόσβεσης.
Ε. Κατασκευή θέσεων ανάπαυσης, τοποθέτηση τραπεζόπαγκων, ξύλινων κιγκλιδωμάτων και κατασκευή πέτρινων βρυσών.
Στ. Φύτευση νέων δενδρυλλίων και λιθοδομών για την προστασία των δένδρων από τη διάβρωση.
12/11/2008

Υ.Γ. Πολλά στοιχεία για τους Σκάρους θα βρείτε στη διεύθυνση http://nikiana.wordpress.com