Λεβάντα (Lavandula Angustifolia ή Officinalis)

Η Λεβαντα (Lavandula Angustifolia - παλαιότερα γνωστή ως Lanandula Officinalis) είναι ένας πολυετές θάμνος της οικογένειας Lamiaceae.Το όνομά της προέρχεται από το λατινικό ρήμα lavare, που σημαίνει «πλένω».

Το γνωστότερο γένος είναι η λαβαντούλα, που περιλαμβάνει γύρω στα 25 είδη. Είναι ιθαγενές των παραμεσόγειων περιοχών. Επίσης, απαντάται στα Κανάρια Νησιά, στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες.

Το αιθέριο έλαιο που περιέχουν τα φύλλα της χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και για τη θεραπεία νευρασθενειών. Έχει επίσης αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην επούλωση τραυμάτων. Σε μεγάλες δόσεις η λεβάντα δρα ως υπνωτικό και ναρκωτικό.

Η Λεβαντα (γνωστή στην Ελλάδα και ως Λαμπρη ή Χαμολιβανο) ήταν γνωστή στην αρχαία Αίγυπτο και χρησιμοποιήθηκε στην αρωματοποιεία της εποχής. Στην αρχαία Ελλάδα, ο Θεόφραστος αναφέρθηκε στις θεραπευτικές ιδιότητες του αρώματος της. Ο Διοσκουρίδης στο διάσημο του σύγραμμα De Materia Medica αναφέρει πως η κατανάλωση Λεβάντας βοηθάει στην ανακούφιση από τη δυσπεψία, τους πονοκεφάλους και τον ερεθισμό του λαιμού. Ταυτόχρονα ο Διοσκουρίδης τη θεωρούσε κατάλληλη (εξωτερική χρήση) για την περιποίηση πληγών και δερματικών παθήσεων. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες έπαιρναν Λεβαντα στις εκστρατείες για να περιποιούνται τραύματα και την άπλωναν σε δωμάτια ασθενών για να «καθαρίζουν» τον αέρα. Η Λεβαντα «ξεχάστηκε» κατά τις αρχές του Μεσαίωνα, αλλά τα Μοναστήρια φύλαξαν τη γνώση για τις ιδιότητες της. Η χρήση της Λεβάντας «αναβίωσε» την εποχή της Βασιλείας του Ερρίκου του 8ου και από τότε έγινε σταδιακά ένα από τα πιο αγαπημένα βότανα στην Ευρώπη. Σήμερα τη βρίσκουμε σε πάρα πολλούς κήπους και έχει αμέτρητες χρήσεις.
Το κοινό όνομα λεβάντα αναφέρεται κυρίως στο άλλο αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο είδος Λεβάντα η στενόφυλλος (Lavandula angustifolia).

Στον Ελληνικό χώρο καλλιεργείται πιο πολύ το είδος Λεβάντα η στοιχάς (Lavandula stoechas). Αυτή είναι γνωστή και με τα ονόματα:

Αγριολεβάντα, Λαμπρή, Λαβαντή, Χαμολίβανο, Μυροφόρα, Καραμπάσι

Αβαγιανός

Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και στη φαρμακευτική ως τονωτικό και αντικαταρροϊκό. Κύριο συστατικό του είναι η χημική ένωση οξικό λιναλύλιο. Εκτός αυτού, περιέχει αλκοόλες.

Είναι χρήσιμη για κάθε πόνο, ακόμα και της καρδιάς, για ημικρανίες, πονοκεφάλους, κακή χώνεψη και λιποθυμία. Επουλώνει πληγές, εγκαύματα, ακμή, ψώρα. Κατεβάζει την υπέρταση, λιγοστεύει την ταχυπαλμία. Χρησιμοποιείται ακόμη για το σκώρο στα ρούχα.

Η λεβάντα, εκτός από "σκωροαπωθητικό", έχει πολλές άλλες ωφέλιμες για τον άνθρωπο ιδιότητες, τις οποίες καταγράφει ο στο βιβλίο του Κώστας Μπαζαίος,  «100 βότανα, 2.000 θεραπείες». Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αναλγητική (το αφέψημά της σταματάει πονοκεφάλους και πονόδοντους), ηρεμιστική (σε ευερεθιστικότητα, μελαγχολία, ναυτία, νευρώσεις), σπασμολυτική (για σπασμούς, αϋπνίες, αναπνευστικά, κοκίτη, άσθμα, βρογχίτιδα, γρίπη, φυματίωση, τόσο με τη μυρωδιά της όσο και με εντριβή), αντισηπτική και βακτηριοκτόνα (με εξωτερική χρήση επουλώνει πληγές, χρόνια εκζέματα, συρίγγια, εγκαύματα, ακμή, δερματίτιδες, ψώρα, αλλά και αλωπεκία), βακτηριοκτόνα σε κυστίτιδες, εμμηναγωγή (σε δυσμηνόρροια), υποτασική (ρίχνει την υψηλή πίεση), αντιφυσητική (διώχνει τα αέρια του εντέρου), αποχρεμπτική, τονωτική, καρδιοτονωτική, ανθελμινθική (σκοτώνει τα παράσιτα των εντέρων).

Επιπλέον, αποτελεί βοηθητικό αντίδοτο σε δηλητηριάσεις, δαγκώματα ζώων ή φιδιών, τσιμπήματα εντόμων. («Οι κυνηγοί στις Άλπεις, όταν δαγκώσει φίδι το σκυλί τους, τρίβουν την πληγή με λεβάντα και εξουδετερώνουν το δηλητήριο».)

Ακόμη, ο Κώστας Μπαζαίος προτείνει:

«Με λεβάντα μαζί με άλλα βότανα και φύλλα ευκαλύπτου κάνουμε αναζωογονητικό ατμόλουτρο στο πρόσωπο» και

«Όσοι έχουν πιτυρίδα ας δοκιμάσουν να λουστούν μερικές φορές με νερό στο οποίο έχουν βράσει λεβάντα. Συνήθως είναι πολύ αποτελεσματικό.»

Όμως χρησιμοποιώντας ένα τόσο ισχυρό βότανο, πρέπει να λαμβάνουμε και τις προφυλάξεις μας, και έτσι μας προειδοποιεί:

«Σε μεγάλες (τοξικές) δόσεις είναι ερεθιστική. Ειδικά απαγορεύεται να κάνουν οποιαδήποτε εσωτερική χρήση λεβάντας, όποιοι έχουν στομαχικά προβλήματα. Επίσης το αιθέριο λάδι της σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό, που μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Γι' αυτό είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται μόνο εξωτερικά. Τέλος, δεν πρέπει να πίνουμε πολύ συχνά έγχυμα λεβάντας γιατί μπορεί να προκαλέσει κολικό.»

 

ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΒΑΝΤΑ

Για τη διάθεση

Για να ανεβάσετε γρήγορα τη διάθεσή σας ή για στιγμιαία ανακούφιση απ' το στρες, τρίψτε στα δάκτυλά σας μερικά άνθη και εισπνεύσατε τη μυρωδιά, αργά και βαθιά. Ο συνδυασμός της βαθιάς εισπνοής και εισπνοής της μυρωδιάς της λεβάντας θα σας ηρεμήσει από τη νευρική ένταση, την ανησυχία και τα συναισθήματα πανικού, εντός λίγων λεπτών.

Για τα νεύρα

Αν νιώθετε τα νεύρα σας τεντωμένα, καλό θα ήταν να κάνετε μια θεραπεία λεβάντας για να σας περάσει.

Φτιάξτε ένα ελαφρύ έγχυμα αφήνοντας για 5 λεπτά 50 γραμμάρια αποξηραμένα άνθη του φυτού σε ένα λίτρο κρύο νερό.

Πίνοντας 3-4 φλιτζάνια από το έγχυμα μέσα στη μέρα, το ένα οπωσδήποτε λίγο πριν από την ώρα του ύπνου, θα σας ηρεμήσει και θα πάψετε να είστε ευερέθιστοι.

Για χαλάρωση

Ένα χαλαρωτικό, κατευναστικό τσάι μπορεί να γίνει από τα λουλούδια. Απλά βάλτε ένα κουτάλι σούπας φρέσκων ή ξηρών λουλουδιών σε μία τσαγιέρα και χύστε βρασμένο νερό μέσα. Εμποτίστε για περίπου δέκα λεπτά. Αυτό το τσάι ηρεμεί τα νεύρα, καταπραΰνει το στομάχι και τη νευρική υπερένταση και υποβοηθά τον ύπνο.

Μετά από μια μέρα γεμάτη στρες, ένα μπάνιο με λεβάντα είναι ό,τι καλύτερο.

Ανακατέψτε 1 κουταλιά της σούπας μέλι και 1 κουταλιά λάδι τζοτζόμπα με 10 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας και ρίξτε το μείγμα μέσα στην μπανιέρα σας.

Προσθέστε μερικές σταγόνες ελαίου λεβάντας στο λουτρό σας ή στο σφουγγάρι για το ντους για έναν κατευναστικό καθαρισμό.

Για ιγμορίτιδα

Μπορεί να μην την θεραπεύει άλλα αποτελεί ένα ευχάριστο τρόπο αντιμετώπισης που προσφέρει παράλληλα σημαντική ανακούφιση από τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνοδεύουν μια κρίση ιγμορίτιδας.

Βράστε δύο φλιτζάνια νερό, προσθέστε το χυμό δύο λεμονιών, πιπέρι, ένα κουταλάκι θαλασσινό αλάτι και μια χούφτα φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα λεβάντας.

Στη συνέχεια, πριν κρυώσει το μείγμα, σκύτε πάνω από τη γαβάθα, σκεπάστε το κεφάλι σας με μια πετσέτα και κάντε για αρκετή ώρα εισπνοές.

Για λαρυγγίτιδα

Για να ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα μιας λαρυγγίτιδας, ρίξτε 50γρ. λουλούδια λεβάντας σε 1 λίτρο βραστό νερό και αφήστε τα 15 λεπτά.

Όταν υποφέρετε από λαρυγγίτιδα, πίνετε 3 φλιτζάνια τη μέρα από αυτό το αφέψημα με όσο μέλι θέλετε.

Το αποτέλεσμα θα είναι ακόμα καλύτερο αν το πίνετε όσο πιο ζεστό μπορείτε

Για τον πονόδοντο

Α ν σας πιάσει πονόδοντος ή νευραλγία των δοντιών μέσα στη νύχτα και ψάχνετε κάτι που θα σας ανακουφίσει, θυμηθείτε τις καταπραϋντικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της λεβάντας.

Μπορείτε να κάνετε στοματικές πλύσεις με αφέψημα (20 γραμμάρια αποξηραμένα λουλούδια ή 40-50 νωπά που θα βράσετε για 15-20' σε 1/2 λίτρο νερό) ή κομπρέσες, που θα εφαρμόσετε πάνω στη πονεμένη περιοχή ή εξωτερικά στο σαγόνι ή στο μάγουλο .

Για να ανακουφιστείτε από τους πονοκεφάλους

 Κάντε μασάζ με λίγες σταγόνες λεβάντας στους κροτάφους, τον αυχένα και στην περιοχή του μετώπου ανάμεσα στα φρύδια (μεσόφρυο).

Για τις αρρυθμίες

Μία σταγόνα αιθέριου ελαίου λεβάντας 2-3 φορές την ημέρα στην περιοχή της καρδιάς και στην εσωτερική μεριά του αριστερού καρπού μπορεί να βοηθήσει.

Για το ξηρό έκζεμα

Η λεβάντα χρησιμοποιείται ευρύτατα στη δερματολογία ήδη από την αρχαιότητα, επειδή το δραστικό συστατικό της, ένα αιθέριο έλαιο που λόγω της σύστασής του έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, εμποδίζει την επιμόλυνση των πληγών.

Αν θέλετε να σβήσουν γρήγορα οι πληγές από έρπη, μπορείτε να φτιάξετε μία απλή λοσιόν από άνθη λεβάντας.

Ρίξτε μία χούφτα άνθη (φρέσκα ή ξερά) σε 1 λίτρο ελαιόλαδο και αφήστε το βάζο στον ήλιο για 3 μέρες.

Επαναλάβετε τη διαδικασία μέχρις ότου το ελαιόλαδο αποκτήσει έντονη μυρωδιά λεβάντας και κάνετε με αυτό τακτικές επαλείψεις στα σημεία όπου είχε εμφανιστεί ο έρπης.

Για τα εγκαύματα

Βάλτε μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο από πλατύφυλλο λεβάντα αδιάλυτο, κατευθείαν πάνω στην πληγή. Επαναλάβετε μέχρι και 2-3 φορές την ημέρα μέχρι να εξαφανιστεί η πληγή.

Το ίδιο ισχύει και για τα τσιμπήματα.

Για να ανακουφίσετε ένα ηλιακό έγκαυμα, προσθέστε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου σε νερό, μέσα σε ένα μπουκάλι ψεκασμού, και ψεκάστε το ηλιοκαμένο δέρμα.

Για τσιμπήματα εντόμων, κοψίματα και γδαρσίματα

Εφαρμόστε σταγόνες αιθέριου ελαίου πάνω στα τσιμπήματα εντόμων, τα κοψίματα και γδαρσίματα. Η λεβάντα είναι πολύ αντισηπτική και καταστρέφει τα μικρόβια που μπορούν να προκαλέσουν μολύνσεις.

Για την πυτιρίδα

Εμποτίστε φρέσκα ή ξηρά λουλούδια σαν για να κάνετε ένα τσάι. Αλλά αντί να το πιείτε, τον αφήνετε να δροσίσει και το χρησιμοποιείτε ως ξέβγαλμα των μαλλιών, για να μειώσει την πιτυρίδα.

Εξισορροπητική μάσκα προσώπου

Η λεβάντα έχει καταπληκτικά αποτελέσματα στην περίπτωση της ακμής (ιδιαίτερα η πλατύφυλλος).

Μπορείτε να βάλετε 1 σταγόνα απευθείας πάνω σε κάποιο σπυράκι.

Μπορείτε, επίσης, να κάνετε μια μάσκα από λεβάντα και άργιλο. Χρησιμοποιήστε μια κουταλιά σκόνη αργίλου, ανθόνερο λεβάντας ή κάποιο έλαιο βάσης (π.χ. αμυγδαλέλαιο, τζοτζόμπα) και 2-3 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας.

Αφήστε το λίγα λεπτά μέχρι να στεγνώσει και ξεβγάλτε με νερό.

Επαναλάβετε 2-3 φορές την εβδομάδα.

Για την αϋπνία

Ψεκάστε τα σεντόνια σας ή τις μαξιλαροθήκες με ανθόνερο λεβάντας ή ρίξτε λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο κάτω από το μαξιλάρι. Μπορείτε, επίσης, να βάλετε 1-2 σταγόνες στο ηλιακό πλέγμα (θωρακική περιοχή) και στην περιοχή της καρδιάς λίγο πριν κοιμηθείτε.

Μια άλλη επιλογή είναι να τυλίξετε μια χούφτα ξηρών λουλουδιών σε ένα πάνινο σακούλι, να το δέσετε και να ρίξετε στη μαξιλαροθήκη σας.

Για τα παιδιά που γκρινιάζουν (από 2 ετών και άνω)

Μπορείτε να ψεκάσετε τα σεντόνια και το χώρο τους με ανθόνερο λεβάντας.

Αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε αιθέριο έλαιο στο μπάνιο τους, διαλύστε το σε μέλι ή σε κάποιο έλαιο βάσης και ρίξτε το στο νερό.

Μετά το μπάνιο τους, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λίγες σταγόνες λεβάντας με κάποιο έλαιο βάσης για μασάζ στο σώμα τους (π.χ. 10ml αμυγδαλέλαιο και 5-8 σταγόνες αιθέριο έλαιο αληθινής λεβάντας).

Για τα ρούχα

Τυλίξτε μια χούφτα λουλουδιών λεβάντας σε ένα τετράγωνο πανί και δέστε με κορδόνι. Μπορείτε επίσης να στάξετε μερικές σταγόνες αιθέριου ελαίου πάνω στο σακούλι. Ρίξτε το σακούλι στο στεγνωτήριό σας για να δώσετε στα ρούχα σας μία απίστευτη μυρωδιά. Αυτό θα φρεσκάρει μέχρι και 25 γεμίσματα του στεγνωτηρίου!

Για άρωμα

Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας, εφαρμόζεται όπως ένα άρωμα στα μαλλιά, το λαιμό, τα αυτιά ή άλλα μέρη σωμάτων. Μυρίζει περίφημα!

Για τη μαγειρική

Τα κονιορτοποιημένα λουλούδια μπορούν να προσθέσουν μια μοναδική και ευχάριστη γεύση σε σαλάτες, κρέμες, μαρμελάδες, ζελέ και μπισκότα. Είναι ένα μαγειρικό, συστατικό συγγενές με τη μέντα, τη φασκομηλιά, τη μαντζουράνα και το θυμάρι και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον ίδιο τρόπο με αυτά τα βότανα. Η λεβάντα είναι τόσο ευπροσάρμοστη στην κουζίνα, που ουσιαστικά οποιοσδήποτε πειραματισμός με αυτήν, θα παραγάγει πολύ καλά αποτελέσματα.

Για τα παράσιτα

1 - 2 σταγόνες στο κολάρο του κατοικίδιου ζώου μας το προφυλάσσει από τα παράσιτα.

Προσοχή

Σε όλα τα είδη λεβάντας χρησιμοποιείται μόνο το άνθος της. Καταλληλότερη εποχή συγκομιδής θεωρείται το στάδιο της τελικής ανάπτυξης του ανθοφόρου στελέχους και έναρξης της ανθοφορίας. 

Φροντίστε, όμως, να τηρείτε τη σωστή δοσολογία, γιατί η λεβάντα, λόγω της επίδρασης της στο νευρικό σύστημα, με τα αιθέρια έλαια που περιέχει λειτουργεί κατευναστικά και ηρεμιστικά.

Η πλατύφυλλος λεβάντα, λόγω της περιεκτικότητάς της σε κετόνες, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται από εγκύους και μικρά παιδιά παρά μόνο εξωτερικά σε εγκαύματα.

7/12/2013