Ρ α τ σ ι σ μ ό ς

Ξενοφοβία - Ρατσισμός
Ο όρος «ξενοφοβία» είναι σύνθετος και ουσιαστικά σημαίνει το φόβο προς το ξένο, το καινούργιο, το άγνωστο. Με τον όρο ξενοφοβία ουσιαστικά αναφερόμαστε στην «μη αποδοχή του καινούργιου» σε σχέση με ότι θεωρούμε ως «κοινωνικό σωστό» αλλά με παθητική δραστηριότητα.

 Ο ρατσισμός είναι το δόγμα που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα, όπως π.χ. εθνικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά κ.λπ., προκειμένου να αναγάγει μια ομάδα αντίστοιχα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική), ως υπέρτερη άλλων. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην λέξη (εκ της ιταλικής («ράτσα») razza = φυλή), είναι ο φυλετικός ρατσισμός.

Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποιους ανθρώπους ως κατώτερους ή ακόμη και άξιους περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής.

Σημαίνει καχυποψία ακόμα και περιφρόνηση απέναντι στα άτομα που έχουν διαφορετικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά από ότι οι άλλοι άνθρωποι.

Με αυτή την έννοια ρατσισμός είναι το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο ένα άτομο, ομάδα ή κοινωνικό σύνολο εμφανίζει όχι μόνο φαινόμενα ξενοφοβίας αλλά παράλληλα έχει και ενεργητική δραστηριότητα απέναντι στους φορείς που τα εκφράζουν (ακόμα και αν έχει τη μορφή της σιωπηλής συναίνεσης). Με άλλα λόγια, ο ρατσισμός αποτελεί την έκφραση (ενεργητική δράση) όλων των ξενοφοβικών σκέψεων, απόψεων, τάσεων που έχει ένα άτομο, ομάδα ή ένα κοινωνικό σύνολο.

Παράλληλα με όλα τα παραπάνω, ο ρατσισμός έχει άμεση αναφορά στο φαινόμενο της συλλογικής ευθύνης. Με άλλα λόγια ένα άτομο που εκφράζεται ρατσιστικά δεν θα αναφέρει μόνο ότι π.χ. τον έκλεψε ο τάδε αλλά παράλληλα θα κάνει αναφορά και στην ομάδα στην οποία ανήκει (οι Αλβανοί είναι κλέφτες κλπ).

Ρασιαλισμός

Παλαιότερα συγγραφείς και κοινωνιολόγοι αντί του σύγχρονου όρου χρησιμοποιούσαν, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, τον όρο ρασιαλισμός (racialism), που όλοι όμως συμφωνούν ότι πρόκειται για όρο δόγματος φυλετικής υπεροχής. Σημαντικότερος συγγραφέας που έκανε χρήση του όρου «ρασιαλισμός» ήταν ο L. L. Snyder στο έργο του «Ράτσα: Μια Ιστορία των Σύγχρονων Εθνικών θεωριών», («Race: A History of Modern Ethnic Theories» - Νέα Υόρκη: Alliance 1939).
Ο νεότερος όμως όρος (εκ της ιταλικής) επικράτησε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, περισσότερο για λόγους προπαγάνδας. Συγκεκριμένα η Ρ. Μπένεντικτ (R. Benedict) ορίζει τον ρατσισμό ως: «το δόγμα όπου μία εθνική ομάδα (ethnic group) έχει καταδικαστεί από τη Φύση σε κληρονομική κατωτερότητα (hereditary interiority) ενώ μια άλλη σε κληρονομική ανωτερότητα (hereditary superiority)»

Από τα «άγρια» παραδείγματα ρατσιστικής αντίληψης και συμπεριφοράς αποτελεί η περίπτωση του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος κατάφερε με τις ρατσιστικές του αντιλήψεις (φυλετικά προσδιορισμένες) να αιματοκυλίσει σχεδόν όλο τον κόσμο. Αν και επιστημονικά, ανθρωπολογικά αλλά και ηθικά οι αντιλήψεις των ρατσιστών αποδεικνύονται εσφαλμένες ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που τις ασπάζονται και θαυμάζουν. Το «αυγό» του ρατσισμού είναι ακόμα επικίνδυνο.

Αίτια γέννησης του ρατσισμού
Οι λόγοι γέννησης του φαινομένου του ρατσισμού είναι πολλοί. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε:
● Οικονομικοί λόγοι (π.χ. Εκμετάλλευση αλλοδαπών, που αποτελούν φθηνά εργατικά χέρια)
● Έλλειψη παιδείας( οι απαίδευτοι γίνονται εύκολα θύματα προπαγάνδας. Δεν μπορούν να κρίνουν. Οι επιτήδειοι μπορούν να καλλιεργήσουν στους ανθρώπους αισθήματα κατωτερότητας ή να τους φανατίσουν εναντίον άλλων ομάδων.
● Οικονομικά και πολιτικά προβλήματα μιας κοινωνίας. Η βία , η εγκληματικότητα, η ανεργία δημιουργούν ένταση η οποία εκτονώνεται πάνω στους ξένους που γίνονται τα εξιλαστήρια θύματα.
● Επιθυμία ατόμων και λαών για απόκτηση δύναμης και εξουσίας. Συμφέροντα οικονομικά, εδαφικά, κοινωνικά, πολιτικά
● Βαθμός επιρροής των θρησκευτικών δοξασιών.
● Ηθική εξαχρείωση. Οι άνθρωποι υιοθετούν ρατσιστικές αντιλήψεις προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον συνάνθρωπό τους.
● Κοινωνική διαστρωμάτωση. Ανισότητα στην παροχή ευκαιριών. Η κοινωνική ισότητα είναι περισσότερο θεωρία παρά πρακτική.
● Προκαταλήψεις που δημιουργούνται από την οικογένεια, την παράδοση, από το περιεχόμενο των σπουδών του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
●  Εθνικιστικά αίτια Οι μικροί λαοί φοβούνται την αφομοίωσή τους από τους μεγάλους και ισχυρούς και χρησιμοποιούν τον εθνικισμό ως ασπίδα διασφάλισης της ταυτότητάς τους.

Συνέπειες
■  Οικονομική εκμετάλλευση ατόμων και λαών.
■ Πνευματική ανελευθερία. Το άτομο αποδέχεται σκοταδιστικές αντιλήψεις με αποτέλεσμα την παρακώλυση της κριτικής σκέψης.

■ Υπονομεύεται η δημοκρατική λειτουργία των θεσμών από την κυριαρχία της αδικίας, αναξιοκρατίας, την περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
■ Περιθωριοποιούνται άτομα κα ομάδες. Παρεμποδίζεται η δημιουργική τους συμμετοχή στην κοινωνία και η εξέλιξή τόσο των ίδιων όσο και της κοινωνίας.
■ Στερεί από τους λαούς θύματα του ρατσισμού την ευκαιρία να αναπτύξουν πολιτισμό.
■ Κυριαρχεί ο φόβος ανάμεσα στους ανθρώπους, δημιουργείται κοινωνική δυσλειτουργία. Τα άτομα δε συνεργάζονται αρμονικά.
■ Συχνό είναι το φαινόμενο των εκδηλώσεων βίας από τους ρατσιστές.
■  Ο εθνικισμός μπορεί να οδηγήσει σε πολεμικές συγκρούσεις.

Στην Ελλάδα

Η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει σήμερα στα όρια των αντοχών της.

Πολλά από τα θύματα  της κρίσης έλκονται από τη ρατσιστική βία, που ασκούν τα κατάλοιπα του ντόπιου ναζισμού, συχνά υπό την προστασία τμημάτων των κρατικών μηχανισμών.

Η ξενοφοβία ανάγει τη «λαθρομετανάστευση» σε πρόβλημα μεγαλύτερο από την ίδια την κρίση, αποδίδει την αύξηση της εγκληματικότητας και τελικά όλα τα δεινά αποκλειστικά στους μετανάστες και στους πρόσφυγες, στοχοποιεί ειδικές κατηγορίες πληθυσμού, ποινικοποιώντας έτσι την ίδια τη φτώχια, εντείνει την καταστολή απέναντι στους μετανάστες και στους πρόσφυγες.

Αυτά συνιστούν μια μελετημένη πολιτική που αποσκοπεί στη διαίρεση των αδυνάτων μέσω της ανάδειξης του αποδιοπομπαίου τράγου, στο πάγωμα κάθε κοινωνικής αντίστασης και την περιστολή της δημοκρατίας.

Την ίδια ώρα προωθείται από τους διαπλεκόμενους, τους μνημονιακούς και τους υπερασπιστές τους, η «θεωρία των δύο άκρων», που εξομοιώνει την Αριστερά με τη ναζιστική ακροδεξιά.

Στόχος η συκοφάντηση της Αριστεράς και η κατ’ αποκλειστικότητα οικειοποίηση από τη μεριά των «γνήσιων δημοκρατικών δυνάμεων» ολόκληρου του «νόμιμου» πολιτικού χώρου.

Ετσι η ίδια «θεωρία», μαζί με τη ρητορεία και τις πρακτικές που τη συνοδεύουν, πριμοδοτεί στην πράξη τη ναζιστική ακροδεξιά γιατί την εμφανίζει, τουλάχιστον έμμεσα, ως τον συνεπέστερο εκφραστή της εν λόγω πολιτικής και τη νομιμοποιεί έμπρακτα ως βραχίονα των δυνάμεων καταστολής, ήδη σημαντικά διαβρωμένων από εκείνη.

Τρόποι αντιμετώπισης - Λύσεις
► Παιδεία του λαού .Να κρίνει , να μην πέφτει θύμα προπαγάνδας. Η παιδεία πρέπει να είναι ανθρωπιστική.
► Πολιτική ηγεσία. Να μην ενθαρρύνει ρατσιστικές εκδηλώσεις. Παράλληλα πρέπει να ασκεί υπεύθυνη πολιτική για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, για τους αλλοεθνείς, για τις μειονότητες.
►  Η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης πρέπει να γίνεται στη σωστή της διάσταση. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι πολιτισμοί αλληλοσυμπληρώνονται κα δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα τους.
► Τα Μ.Μ.Ε. πρέπει να μην καλλιεργούν ρατσιστικές αντιλήψεις. Να προβάλλουν τα μηνύματα και των πνευματικών ανθρώπων.
► Οι πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών και η επαφή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους είναι ένα μέσον καταπολέμησης του ρατσισμού.
►  Ο κάθε πολίτης πρέπει να διαθέτει κοινωνική συνείδηση. Να μπορεί να θέτει το συλλογικό καλό πάνω από το ατομικό.
►  Η οικογένεια πρέπει να μην περνάει απαρχαιωμένες ιδέες και προκαταλήψεις στα νεαρά μέλη της.
►  Οι Διεθνείς Οργανισμοί από τη μεριά τους μπορούν να επιβάλλουν κυρώσεις , οικονομικές ή διπλωματικές, σε όλους όσους καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν σέβονται την ανθρώπινη υπόσταση του κάθε ατόμου.

Επίλογος
Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία θεωρούνται ως θεμελιώδεις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα άτομα που υφίστανται τις συνέπειες του ρατσισμού ουσιαστικά δέχονται πλήγματα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και καθημερινότητας.

Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε  με σοβαρότητα την αυξανόμενη επιρροή των ναζιστικών ιδεών και προτύπων συμπεριφοράς, το ρατσισμό, τη βία που ασκούν οι αντίστοιχοι «ηγέτες», τις εγκληματικές τους πρακτικές και τη θεσμική ανοχή, αν όχι προστασία, που απολαμβάνουν οι πράξεις τους.

Οφείλουμε να οικοδομήσουμε ένα πλατύ αντιφασιστικό και δημοκρατικό κίνημα που θα αρθρώνεται στο σχολείο και στη γειτονιά, στις πόλεις και στα χωριά, στους τόπους δουλειάς και στα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά.

Το κίνημα αυτό οφείλει να κινητοποιεί θεσμούς και οργανώσεις, να εμφορείται από τις αξίες του ανθρωπισμού και να διδάσκει ιστορία.

Η ύπαρξη μιας δημοκρατικής κοινωνίας και η ενότητα του λαού μας απαιτεί να εξαλειφθούν πλήρως οι ναζιστικές ιδέες και οι ναζιστικές πρακτικές.

http://el.wikipedia.org/

http://www.imlarisis.gr/

http://www.exandasdocumentaries.com/