Μπόλιασμα δένδρων

 Από τα σημαντικότερα βήματα που έκανε ο άνθρωπος από την εμφάνισή του πάνω στη γη και καθόρισαν την πορεία του, βελτιώνοντας θεαματικά τη ζωή του, είναι η εξημέρωση των «άγριων». Και ζώων και δέντρων!
Σε ότι αφορά στον εμβολιασμό των φυτών, είναι μια τέχνη που δεν την κατέχουν και πολλοί στους καιρούς μας. Η απομάκρυνση των ανθρώπων από τη φύση και τις αληθινές λειτουργίες της, μας «φτώχυνε» σε γνώσεις.

Θα σας μεταφέρω από το «Γεωπονικόν»  του Αγάπιου μοναχού του Κρητός τρόπους κεντρωμάτων και άλλες συμβουλές για το θέμα. Δεν άλλαξα τίποτα πέρα από τον χωρισμό ενωμένων λέξεων και κάποιες υπογραμμίσεις που έκανα..

Δια τας ελαίας πως και πότε κεντρώνονται

Όσα κλαρία έχουσι την φλούδα χοντρήν και ζουμερήν, αυτά κεντρώνονται εις την φλούδα και όσα την έχουσι λεπτήν και άνυδρον, αυτά εις το ξύλον μόνον κεντρώνονται. Από τας κβ΄ του Μαρτίου, έως όλον τον Απρίλιον και απάνω εις αυτά τα κεντρώματα του ξύλου χύνε νερό πολλάκις, να μη ξηρανθούν

Περί κεντρισμών πως και πότε να γίνονται,

ερμηνεία ωφέλιμος

Τρεις τρόποι είναι οπού κεντρίζονται όλα τα δέντρα και ημερώνονται. Ο πρώτος καθολικά λέγεται εγκεντρισμός, ο δεύτερος εμφλοισμός και ο τρίτος ενοφθαλμισμός.

Όσα δένδρα λοιπόν έχουσι την φλούδα παχέα και ζουμερήν, ωσάν η συκία, η κερασία και μερικαίς ελαίαις, αυτά εις την φλούδα κεντρώνονται. Αμή θέλουν επιδέξια ήγουν πρότερα έχε ένα ξύλον πελεκημένον ωσάν παλούκι μικρόν από δυνατόν ξύλον και αυτό βάνε εις την φλούδα από ολίγον εις ολίγον με πολλήν επιμέλειαν να μη σχιστή. Έπειτα έχεις το κεντρί έτοιμον και ως βγάλεις το γύλον, βάνεις το κέντρι και ούτος ο τρόπος λέγεται εμφλοισμός. Τα δε δένδρα οπού δεν έχουν εις την φλούδα υγρότητα αλλά είναι λεπτή και άνυδρος, ωσαν η κυτρία, το κλήμα και άλλα όμοια, αυτά σχίζε εις το ξύλον και βάλε το φυτόν. Αυτός ο τρόπος λέγεται εγκεντρισμός το δε φυτόν ήγουν το κέντρι όπου θέλεις να βάλης έπερνε από δένδρον καλόν και πολύκαρπον και κόπτε το ίσον από το βόρειον μέρος του δένδρου, να έχει απαλά ομμάτια και τρείς κορυφάς, ή δύο το ολιγώτερον και ας είναι χοντρόν ως το μικρό σου δάκτυλον και δίχρονον. Ότι εάν είναι μονόχρονον, γίνεται ογλήγορα αμή δεν καρπίζει και έχε το καλά πελεκημένον, με κοπτερόν μαχαίριον εις το κάτω μέρος από την μίαν μερέαν λεπτά, ως την κάλαμον όπου γράφομεν και φυλάγου να μη βλαβή η ψύχα και βάλε το ίσια την φλούδα προς την φλούδα και το ξύλον προς το ξύλον και ας είναι το κόψιμον του φυτού ίσα με το σχίσμα ήγουν όσον να είναι δύο δάκτυλα και αφού το κεντρώσεις, μη κόψης πλέον από το δένδρον τίποτας, μόνον σκέπασέ το καλά εις το κόψιμον με άσπρον πηλόν να μη σκάση. Ου μόνον δε τα άγρια και μεγάλα δένδρα κεντρώνουσιν αλλά και εις τα ήμερα φυτά και γίνονται χονδρότερα και καλλίτερα. Γίνωσκε δε ακριβώς και τούτο, ως πάντων αναγκαιώτερον ότι δεν προκόπτουσι τα κέντρια να τα βάλης την ώραν οπού τα κόψης από το δένδρον αλλά πρότερον ημέρας δέκα τα κόψαι εις τας δεκάξη του φεγγαρίου και ας είναι σφαλισμένα των φυτών τα ομμάτια δια να βλαστήσουν ογλήγορα. Και όταν τα κόψης από το δένδρον βάλετα εις ένα σταμνί ή άλλον αγγείον πήλινον, να μην έχει νερόν, μόνο σκέπασέ το καλά, να μην ξεθυμαίνουν και εις τας κστ΄ ή κζ΄ του φεγγαρίου τότε τα κέντρισε να γένουν περίσσα τα δένδρα κάρπιμα. Ότι οι πατέρες του Αγίου Όρους με την πολλήν τους πράξιν αυτό εκατάλαβαν και με εβεβαίωσαν ότι όσα δένδρα φυτευτούσιν ή κεντρισθούσιν εις τας κζ΄ της σελήνης γίνουνται καταπολλά κάρπιμα η δε αιτία οπού είπαμεν να μη κεντρισθούν ευθύς όπου τα κόψεις από το δένδρον είναι αυτή. Αφού σχίσης την φλούδα ή το ξύλον και βάλης το κέντρι στεγνώνει καμπόσον όταν είναι έγκαιρον. Και γίνεται ολίγη αραίωσις και κούφωμα ανάμεσον στις δύο και εισερχόμενος ο αέρας εις τον άδειον τόπον, δεν τα αφήνει να σμίξουν εύκολα. Αμή όταν είναι τα φυτά κομμένα προτήτερα ως άνωθεν είπομεν στεγνώνουσι καμπόσον όσον έμελλε να πάθουν με το κέντρισμα και τότε δεν βλάπτονται, αλλά προκόπτουν αναμφιβόλως και ασφαλέστατα. Αμη όταν είναι βορέας μη κεντρώσεις αλλά όταν φυσά ο νόνος. Εις μεν το κέντρωμα τα ξύλα ωφελά η βροχή αμη εις την φλούδαν κάμνει ζημίαν. Ο δε καιρός του κεντρισμού είναι από τας Ιε΄του Μαρτίου εως τας Ιε΄ Ιουνίου και πάλιν όχι ίσια εις όλους τους χρόνους και τόπους αλλά κατά τον καιρόν και την χώραν οπού ευρίσκεσαι. Ότι άλλον χρόνον είναι ο καιρός πρώιμος και άλλον όψιμος, και εις άλλας χώρας είναι καύσις πολλή και πρέπει να κεντρίσης προτήτερα όταν δακρύζη το κλήμα και τα άλλα φυτά και εις άλλους τόπους πάλιν ψυχρούς εάν αργίσεις δε βλάπτει τίποτας. Εάν δε τύχη και θέλεις να φέρης τα φυτά από μακριώ τόπον, βάλετα εις αγγείον εμπηγμένα εις τον πηλόν και χρίσαιτο από πάνω καλά να μη ξεθυμάνουσιν.

Ποια ήμερα δέντρα κεντρώνονται με άλλα

στην φλούδα και στο ξύλο τους
Η συκία κεντρώνεται εις την συκαμινίαν και εις τον πλάτανον.

Η συκαμινία εις καστανίαν και βελανιδίαν.
Η απιδία εις ρογδίαν, εις συκαμινίαν, εις αμυγδαλίαν, και κουκορεβυθίαν. Και όταν κεντρώσεις την απιδίαν  εις το συκάμινον γίνονται τα απίδια κόκκινα.

Η μηλία κεντρώνεται εις κυδωνίαν και γίνονται τα μήλα πολλά καλά, εκείνα όπου λέγονται εις τας Αθήνας μελίμηλα.

Ακόμη και εισέ δαμασκηνίαν και η δαμασκηνία εις απιδίαν και εις πλάτανον εις τον οποόιον επίσης γίνονται τα μήλα κόκκινα.

Η καρέα και η λεπτοκαρέα κεντρώνονται εις κουμαρέαν, η τριανταφυλλία εις ετέαν.
Η ροδακινία εις την φλούδαν της δαμασκηνίας και της αμυγδαλέας, η δαμασκηνία εις μηλίαν και κυδωνίαν,  η κερασέα εις κουκορεβυθίαν.
Η ροδακινία οπού κάμνει τα κλειστά ροδάκινα εις την κερασίαν, η η κυτρία εις άλλην κυτρίαν και εις μηλίαν και κάμνει κυτρόμηλα και εις συκάμινον και κάμνει κύτρα κόκκνα  και εις ρογδίαν.
Η κυδωνία και αγριοσυκία κάθε δέντρον δέχονται και κέντρωνε εις αυτάς είτι θέλεις και γίνεται.

Η μοσχοαπιδία κεντρώνεται εις μηλίαν.
Το δε κλήμα κεντρώνεται εις την κερασίαν και κάμνει τα σταφύλια τον Μάιον, όταν είναι και τα κεράσια

Πότε και πώς να κεντρώνεις εις το ομμάτι

Τον Μάιο μήνα είναι καλά να κεντρώνεις εις το ομμάτι. Εγώ δε και τον Μάρτιον εκέντρισα και επέτυχα. Κάμνει χρεία ήγουν να καθαρίσεις καλά το δέντρον εκείνο όπου κεντρώνεις εις το ομμάτι, να κόψεις όλα τα κολόριζα να μην εμποδίζουν, ομοίως και όσα βλαστάρια βγάλει από το θυλίασμα και επάνω να τα κόψεις. Το δε κεντρί ας είναι από βλαστάρι χρονιάρικον από καλήν γενεάν και εύκαρπον και από αυτό έβγαλε το ομμάτι ολόγυραόλην την φλούδα και από το άγριον ομοίως ξάμοσαι και κόψε τόσην φλούδα όση είναι η ήμερη οπου θέλεις να βάλεις. Αμη πρόσεχε να την ξεκολλήσεις πιδέξια να μη πληγώσεις το ξύλον και να πιάσει το ήμερον ομμάτι απάνω εις το άγριον ότι τούτο είναι πολλά χρειαζόμενον διατί τότε πιάνει άσφαλτα. Και ας είναι και οι δύο φλούδες ίσια εις το πάχος και όμοιες. Και όταν πιάσει το κέντρωμα εύγαλε τα δέματα και κόπτε όσα άλλα βλαστάρια φυτρώσουν από το άγριον το οποίον κόψε με πριόνι πιδέξια από πάνω του κεντρίσματος να σπαταλήση το ήμερον.

Πως να κεντρώνεις τα κλήματα

Όταν θέλεις να μπολιάσεις, διάλεγε τα κλήματα καθώς είπομεν άνωθεν και έπαιρνέ τα από το μέρος της ανατολής της κουρμούλας να είναι ολίγωσις και να είναι πυκνά τα ομμάτια τους. Οτι εκείνα όπου έχουσιν αρέα όμματα δεν προκόπτουσι και πάλιν εκείνα τα προκομμένα όπου πάρεις έως το έβδομον ομμάτι μόνον έχουσι καρπόν αμή από εκεί εώς την κορυφήν είναι άκαρπα. Εκείνο δε το κλήμα όπου θέλεις να μπολιάσεις κόψε το τρεις ημέρες προτήτερα ή τέσσαρες, όσο μπορείς χαμηλά, διά να εύγη καμπόση από την πολλήν του υγρότητα, να μη πνίξει το μπόλι με το άμετρον δάκρυον.

Έπειτα το σχίσε πιδέξια όσον μπόλι βάνεις και ας είναι δύο τα κέντρια και έχε τα πελεκημένα από το έσωθεν μέρος λεπτότερα. Και όταν τα βάλεις φλούδα με φλούδα, έχε κρέδα, ήγουν παχύ χώμα λάσπην να σκεπάζεις ταις κομάδες καλά, να μη βραχούσι και τύλιξε σφιχτά και δέσε τα με λινάρι ή σπάγον ή άλλο όπου να δένει πιδέξια.

Έτερος τρόπος κεντρίσματος να κάμεις παρδαλά σταφύλια

Σχίσε εις την μέσην δύο κλήματα με τρόπον όπου να μη βλάψεις τα ομμάτια αλλά να μείνουσιν ολόγερα και σμίξον αντάμα αυτά τα δυο σχισμένα κλήματα να γένουν ένα και δέσε τα καλά από τα ομμάτια και κάτω να μην εγγίξει εις αυτά ο σπάγος να τα τυφλώσει. Και ας είναι μακρά τα κλήματα να τα χώσεις έως εκεί όπου τα έχεις εσμιγμένα. Και όταν γίνουν δυο χρονών να ριζώσουν κόψε τα κλήματα όπου κάμουν φύτευσέτα να κάμουσι παρδαλά σταφύλια άσπρον και μαύρον κατά ταις μάναις όπου εφύτευσες πρότερον.

Πηγή: Γεωπονικόν - Αγάπιου μοναχού του Κρητός

11/3/2013