Οι επιστολογράφοι διαμαρτύρονται για την προχειρότητα της αναπαλαίωσης, που έχει σαν αποτέλεσμα την μερική αλλοίωση της φυσιογνωμίας του κτιρίου. Διαμαρτύρονται επίσης για τη μελλοντική του χρήση, ύστερα από την εκμίσθωσή του (ντισκο-μπαρ) και, κυρίως, για την διαφαινόμενη κάλυψη της πρόσοψης του κτιρίου με τη γνωστή αντιαισθητική πέργκολα (σιδηροκατασκευή και υαλοπίνακες), που υπάρχει και στα άλλα καταστήματα του ίδιου δρόμου (προσωρινή τάχα, μόνιμη όμως…).
Σε ότι αφορά στη χρήση του κτιρίου, ιδιωτικό είναι, μια πηγή εσόδων για τον ή τους ιδιοκτήτες αποτελεί άρα αναφαίρετο δικαίωμά τους είναι να το χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν. Ευχολόγια μόνο μπορεί να αναπτύξει κάποιος, για μια χρήση που ταιριάζει σε παραδοσιακά κτίρια. Τίποτα άλλο.
Σε ότι αφορά στη μορφή του όμως και, κατ’ επέκταση στη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, υπάρχουν κανόνες και νόμοι που διέπουν κτίρια χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα.
Είναι φανερό πως χρέος της πολιτείας (με την όποια έκφραση της) είναι να συμβάλλει στην προστασία τους. Δυστυχώς στον τόπο μας πάντα βρίσκονται (για λίγους) ανοιχτά παράθυρα (οι νόμοι βοηθούν σε αυτό) και πρόθυμοι αρμόδιοι, να καταπατούνται οι νόμοι, με το όποιο κόστος για τους πολίτες…
Νομικό πλαίσιο
Είναι προφανές ότι δεν είμαι ο καταλληλότερος να αναφερθεί στο νομικό πλαίσιο σε ότι αφορά στα παραδοσιακά κτίρια. Έτσι κι αλλιώς υπάρχει ο ΓΟΚ που τα ρυθμίζει αυτά και αρμοδιότεροι από εμένα να τοποθετηθούν.
Έψαξα στο διαδίκτυο όμως και βρήκα μια ενδιαφέρουσα απόφαση του ΣτΕ που αναφέρεται στο θέμα (οι υπογραμμίσεις δικές μου)
ΣτΕ 3178/2009
[Ανακατασκευή κατεδαφισθέντος κτιρίου εντός παραδοσιακού οικισμού]
… Επειδή στο άρθρο 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος ορίζονται τα εξής:
«1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του στο το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας αυτού ...
6. Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπον και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών».
Με τις διατάξεις αυτές του Συντάγματος καθιερώνεται αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών στοιχείων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν την ιστορική, καλλιτεχνική και εν γένει πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας. Η προστασία της κληρονομιάς αυτής που συνίσταται στη διατήρηση στο διηνεκές αναλλοίωτων τόσο των παραπάνω μνημείων όσο και του χώρου που τα περιβάλλει, προϋποθέτει τη δυνατότητα να επιβάλλονται τόσο τα αναγκαία μέτρα και περιορισμοί της ιδιοκτησίας, όσο και η υποχρέωση των ιδιοκτητών και νομέων των μνημείων και λοιπών στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, να προβαίνουν στις αναγκαίες ενέργειες ώστε να διατηρούντα τα στοιχεία αυτά αναλλοίωτα, αλλά και να τα αποκαθιστούν στην αρχική τους μορφή, σε περίπτωση φθοράς τους από το χρόνο, ή από ανθρώπινες επεμβάσεις ή από οποιαδήποτε άλλα περιστατικά. Χωρίς τη δυνατότητα αυτή η κρατική προστασία των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, δεν θα ήταν πλήρης και αποτελεσματική, αφού η ενδεχομένη αδράνεια ή η αμέλεια του ιδιοκτήτη θα είχε σαν αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζεται έγκαιρα η φθορά των χαρακτηριστικών τους στοιχείων με συνέπεια την καταστροφή τους (βλ. ΣτΕ 1413/2003 και ΣτΕ 1097 και 1099/1987 Ολ.). Εξάλλου με τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 32 του Ν. 1337/1983 για την "επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη κ.λπ." (Α΄33), οι οποίες αποδίδονται με το άρθρο 269 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (Κ.Β.Π.Ν.) που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του από 14/27.7.1999 π. δ/τος (Δ΄580), ορίζεται ότι οι ιδιοκτήτες ή νομείς των κτιρίων που έχουν χαρακτηρισθεί ως διατηρητέα «οφείλουν να διατηρούν τα αρχιτεκτονικά, καλλιτεχνικά και στατικά στοιχεία αυτών και σε οποιαδήποτε περίπτωση καταστροφής τους να τα ανακατασκευάζουν σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμόδιας Επιτροπής Ενάσκησης Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, έστω και αν η καταστροφή οφείλεται σε ανώτερη βία. Αν οι ιδιοκτήτες ή νομείς παραλείπουν την υποχρέωσή τους αυτή μπορεί να επεμβαίνει το δημόσιο ή ο οικείος Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να εκτελεί τις εργασίες καταλογίζοντας τη σχετική δαπάνη σε βάρος των υπόχρεων. Αυτοί που με όποιο τρόπο κατέχουν τα ακίνητα έχουν την υποχρέωση να δέχονται τις πιο πάνω παρεμβάσεις. Μπορεί το σύνολο ή μέρος της δαπάνης επισκευών ή ανακατασκευών να αναληφθεί από το Δημόσιο ή τον οικείο Ο.Τ.Α., αν οι υπόχρεοι βρίσκονται σε αδυναμία να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες αυτές σε σχέση με την απόδοση από την εκμετάλλευση του κτιρίου και αν ταυτόχρονα, η βλάβη δεν έγινε από σκόπιμη ενέργειά τους, σύμφωνα με όσα ορίζονται με Π. Δ/γμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος. Με όμοια Π. Διατάγματα μπορεί να ρυθμιστούν οι διαδικασίες για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής, τα αρμόδια για κάθε περίπτωση όργανα, οι διοικητικές κυρώσεις για πράξεις ή παραλείψεις που αντιβαίνουν στις πιο πάνω διατάξεις και κάθε σχετική ή συμπληρωματική λεπτομέρεια».
5. Επειδή, σε εκτέλεση των ως άνω διατάξεων του Συντάγματος και του ν. 1337/1983 εκδόθηκε το από 15/28.4.1988 Π. Δ/γμα για την "διατήρηση, επισκευή ή ανακατασκευή αρχιτεκτονικών, καλλιτεχνικών και στατικών στοιχείων διατηρητέων κτιρίων" (ΦΕΚ Δ' 317), του οποίου οι διατάξεις αποδίδονται στο άρθρο 270 του ΚΒΠΝ. Στο ως άνω άρθρο προβλέπονται τα εξής: «1. Σε περίπτωση καταστροφής ή αλλοίωσης των αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών στοιχείων διατηρητέων κτιρίων της παραγρ. 2 του άρθρου 4 του ν. 1577/1985 καθώς και των κτιρίων που βρίσκονται σε παραδοσιακούς οικισμούς κατά την παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου, η αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία ή ο δήμος ή η κοινότητα, εφόσον τα παραπάνω κτίρια δεν ανήκουν κατά πλήρη κυριότητα στο δημόσιο ή σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, τάσσει εύλογη προθεσμία στον υπόχρεο για την έναρξη και λήξη των εργασιών για την ανακατασκευή τους. Σε περίπτωση καταστροφής των στατικών στοιχείων των παραπάνω κτιρίων, τα αρμόδια, σύμφωνα με τις διατάξεις περί επικινδύνων οικοδομών, όργανα τάσσουν εύλογη επίσης προθεσμία για την έναρξη και λήξη εργασιών υποστήλωσης και αντιστήριξης των κτιρίων ώστε να αρθεί ο κίνδυνος. 2. Κάθε εργασία για την ανακατασκευή των στοιχείων της προηγούμενης παραγράφου, γίνεται σύμφωνα με τις υποδείξεις της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.), η οποία σε περίπτωση επικινδύνων οικοδομών αποφαίνεται μέσα σε πέντε εργάσιμες ημέρες. 3... 4 … 10. Οι κύριοι, νομείς ή επικαρπωτές των κτιρίων της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου επωμίζονται τις δα¬πάνες για την επισκευή ή ανακατασκευή των στατικών, αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών στοιχείων τους και οφείλουν με ίδια μέσα, ύστερα από έγκριση της αρμόδιας αρχής μετά από γνώμη της ΕΠΑΕ εκδιδόμενης κατά τη νόμιμη διαδικασία, να προβαίνουν στις αναγκαίες επισκευές. 11. Αν οι πιο πάνω υπόχρεοι αδρανούν, κωλυσιεργούν, καθυστερούν ή αδυνατούν να προβούν στις σχετικές εργασίες, τις εργασίες αυτές μπορεί να τις εκτελέσει το Δη¬μόσιο ή ο οικείος ΟΤΑ υπό τις προϋποθέσεις των παρα¬γράφων 1 έως και 4 του παρόντος άρθρου, καταλογίζο¬ντας κατ' αρχήν τις σχετικές δαπάνες σε βάρος των υπόχρεων. 12….. 19. Σε περίπτωση που κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου κατεδαφίζεται κτίριο από τα αναφερόμενα στην παρ. 1, επιβάλλονται στους υπόχρεους ε¬κτός των κυρώσεων της προηγουμένης παρ. 18 και η ολική ανακατασκευή του κτιρίου σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμόδιας ΕΠΑΕ και μετά από άδεια της οικείας πολεοδομικής υπηρεσίας. 20. Σε περίπτωση που χαρακτηρίζεται κτίριο ως διατηρητέο στο οποίο έχει γίνει επέμβαση (κατεδάφιση αλλοίωση κ.λπ.) σύμφωνα με νόμιμη άδεια η αποκατάστασή του γίνεται με δαπάνη του Δημοσίου, δήμου ή κοινότητας χωρίς να επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από το άρθρο αυτό κυρώσεις στους υπόχρεους. 21. Τα πρόστιμα του παρόντος άρθρου βεβαιώνονται στο Δημόσιο Ταμείο, εισπράττονται ως δημόσιο έσοδο και αποδίδονται ολόκληρα στο ΕΤΕΡΠΣ…»…
Ανάσα
Το περιβάλλον μιας πόλης δεν χαρακτηρίζεται μόνο από τους ελεύθερους χώρους αλλά και από την ποιότητα των κτιρίων της, την ιστορία που «κουβαλούν». Δυστυχώς στον τόπο μας, με την ίδια αμετροέπεια που καταπατούμε τα δάση, καταστρέφουμε και τον αρχιτεκτονικό μας πλούτο. Συχνά, για να μην πω τις περισσότερες φορές, μάλιστα με την άδεια των αρμοδίων υπηρεσιών!
Tα παλιά κτίρια, τα νεοκλασικά και τα νεότερα αξιόλογα κτίρια δεν αποτελούν μόνο καταφύγια ενός άλλου πολιτισμού, που σέβεται το περιβάλλον και το πέρασμα του ανθρώπου από τούτο τον τόπο. Είναι και «ανάσες» στην μονοτονία του τσιμεντένιου τοπίου, αντιστάσεις στην ισοπέδωση, μακρόχρονη επιμονή στη δυνατότητα να ζήσουμε και αλλιώς, πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα και στο περιβάλλον.
Σε χώρες με μακρόχρονη ανθρώπινη παρουσία όπως η Ελλάδα, το φυσικό περιβάλλον είναι στενά δεμένο με το αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι τόσο στο ελληνικό Σύνταγμα, όσο και στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, οι έννοιες του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος αντιμετωπίζονται από κοινού.
Kι όμως. Στην Ελλάδα αντιμετωπίσαμε και το φυσικό και το αστικό περιβάλλον ως καύσιμη ύλη μιας ανάπτυξης χωρίς μέλλον (και χωρίς παρελθόν). Mε τον ίδιο τρόπο που προχωρούσαν οι καταπατήσεις δασικών εκτάσεων και παραλιών, αναπτυσσόταν και η καταστροφή μέσα στις πόλεις.
Ανεκτίμητη αξία
H αξία αυτής της κληρονομιάς είναι ανεκτίμητη, ακόμα κι αν δεν είναι όλα έργα τέχνης. Kατ' αρχήν, στα παλαιότερα κτίρια υπάρχουν τα ίχνη της Ιστορίας, το αποτύπωμα της πολιτιστικής δημιουργίας. Δείχνουν τη συνέχεια, την εξέλιξη. Σε κάνουν να νιώθεις μια ιδιαίτερη συγκίνηση, όταν κυκλοφορείς μέσα σε χώρους που έχουν την σφραγίδα του χρόνου. Kι αυτό είναι ποιότητα ζωής!
Oι παραδοσιακές κατασκευές, επιπλέον, έχουν μικρότερους όγκους, διαθέτουν συνήθως αυλές και ελεύθερους χώρους. H κατεδάφισή τους σημαίνει περισσότερο τσιμέντο. Tα παλιά κτίρια φέρουν υλικά φιλικότερα προς το περιβάλλον, ενώ είναι συχνά πιο ανθρώπινα. Τέλος, και οικονομικά, τα διατηρητέα κτίρια λειτουργούν ελκυστικά για τον τουρισμό, ενώ η αξία τους είναι πολλαπλάσια για τον ιδιοκτήτη.
Kι όμως η καταστροφή συνεχίζεται, είτε γιατί ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στη συντήρηση, είτε γιατί δελεάζεται από την αντιπαροχή. Επιπλέον, τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, αξιοποιώντας και τα ειδικά παραθυράκια του νόμου, επιδιώκουν να αξιοποιήσουν νεοκλασικά και άλλα ιστορικά κτίρια... καταστρέφοντας τα με διάφορα κόλπα.
Χρέος μας ως πολιτών είναι θαρρώ να προσπαθήσουμε να σώσουμε ότι μπορεί ακόμη να σωθεί. Τίποτα άλλο…
Χρέος της πολιτείας είναι να εφαρμόζει τους νόμους και τους κανόνες που η ίδια θέσπισε!
3/3/2010
Υ.Γ. Ηθελημένα δεν αναφέρομαι στο συγκεκριμένο ακίνητο. Έτσι ή αλλιώς το θέμα είναι γενικότερο. Έτσι κι αλλιώς είναι τόσα τα παραδοσιακά κτίρια στην πόλη που έχουν αφεθεί ή αφήνονται να καταστραφούν, που η ιστορία είναι για γέλια ή για κλάματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου