Το Ορθόδοξοι Βυζαντινό εκκλησιαστικό έτος εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου με την αρχή της Ινδίκτου. Τότε αρχίζει το ακίνητο εορτολόγιο της Εκκλησίας, γιατί το κινητό εορτολόγιο διαμορφώνεται κάθε χρόνο διαφορετικά, με αφετηρία το Πάσχα, που πέφτει σε διαφορετική ημερομηνία κάθε φορά.
Η Πρώτη 1η Ιανουαρίου
Κατά το πρώτο ρωμαϊκό ημερολόγιο, η δική μας 1η Ιανουαρίου ήταν η 1η Μαρτίου. Στην ουσία δεν υπήρχε καν Ιανουάριος. Το ημερολόγιο είχε 10 μήνες, ξεκινούσε από το Μάρτιο και τέλειωνε στο Δεκέμβριο. Έτσι ο Σεπτέμβριος που για εμάς είναι ο 9ος μήνας για αυτούς ήταν ο 7ος. Σημειώνεται ότι στα Λατινικά «septem» σημαίνει εφτά, «octo» οκτώ, «novem» εννιά και «decem» δέκα.
Γύρω στο 700 π.Χ., ο δεύτερος βασιλιάς της Ρώμης, Νούμα Ποντίλιους, πρόσθεσε τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο. Οι νέοι μήνες προστέθηκαν στο τέλος του ημερολογίου και η πρώτη μέρα του χρόνου παρέμεινε η 1η Μαρτίου.
Το 45 π.Χ., γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην παγκόσμια Ιστορία η 1η Ιανουαρίου, σαν η πρώτη ημέρα του νέου έτους, καθώς το Ιουλιανό ημερολόγιο άρχισε να εφαρμόζεται.
Ο Ιούλιος Καίσαρας ήταν αυτός που αποφάσισε ότι το παραδοσιακό ρωμαϊκό ημερολόγιο χρειαζόταν άμεσα ριζικές αλλαγές. Εισαγμένο γύρω στον έβδομο αιώνα π.Χ., το ρωμαϊκό ημερολόγιο προσπαθούσε να ακολουθήσει το σεληνιακό κύκλο, αλλά δεν τα κατάφερνε και τόσο καλά. Αφήστε που όσοι ήταν υπεύθυνοι για την τήρηση του ημερολογίου, του έκαναν … κοπτοραπτική, στα μέτρα τους και στα συμφέροντά τους…
Στο σχεδιασμό του νέου ημερολογίου, ο Καίσαρας ζήτησε την ενίσχυση ενός Αστρονόμου από την Αλεξάνδρεια, του Sosigenes.
Αυτός τον συμβούλεψε να απομακρυνθεί εξ ολοκλήρου από την ιδέα της παρακολούθησης του σεληνιακού κύκλου και να ακολουθήσει το ηλιακό έτος, όπως οι Αιγύπτιοι. Μ' αυτό τον τρόπο, το έτος υπολογίστηκε ότι αποτελείται από 365 και 1/4 ημέρες. Από την πλευρά του, ο Καίσαρας πρόσθεσε 67 ημέρες στο 45 π.Χ., κάνοντας έτσι το 46 π.Χ. να αρχίσει την 1η Ιανουαρίου και όχι το Μάρτιο. Επίσης, καθιέρωσε την επιπλέον μέρα στο τέλος του Φεβρουαρίου κάθε τέσσερα χρόνια, κρατώντας έτσι θεωρητικά το ημερολόγιό του από να πέσει έξω. Λίγο πριν η δολοφονία του το 44 π.Χ., άλλαξε το όνομα του μήνα Quintilis σε Julius (Ιούλιος) από το όνομά του. Αργότερα, ο μήνας Sextilis μετονομάστηκε Augustus (Αύγουστος) από το όνομα του διαδόχου του.
Το Γρηγοριανό Ημερολόγιο
Ο Καίσαρας και ο Sosigenes απέτυχαν να υπολογίσουν σωστά το ηλιακό έτος ως 365,242199 ημέρες. Το αποτέλεσμα ήταν να προστίθενται 11 λεπτά σε κάθε έτος, ποσό που συγκεντρωμένο το έτος 1000 μ.Χ. έφτασε τις 7 μέρες και μέχρι το Μεσαίωνα είχε αγγίξει τις 10 (15ος αιώνας). Η ρωμαϊκή εκκλησία ενημερώθηκε για αυτό το πρόβλημα, και το 1570 ο πάπας Γρηγόριος ΧΙΙΙ ανάθεσε στον Ιησουΐτη αστρονόμο Christopher Clavius να κατασκευάσει ένα νέο ημερολόγιο. Το 1582, το Γρηγοριανό ημερολόγιο εφαρμόστηκε, παραλείποντας 10 ημέρες για εκείνο το έτος. Από τότε, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν επιλέξει την 1η Ιανουαρίου για να γιορτάσουν την ακριβή άφιξη του νέου έτους.
Πρωτοχρονιές αλλού
Λυσίππου "Ο Καιρός ή η Ευκαιρία"
Στην αρχαία Αίγυπτο
Στην Αίγυπτο των αρχαίων χρόνων, η πρωτοχρονιά γιορταζόταν όταν «γέμιζε» ο Νείλος ποταμός, δηλαδή περίπου στα τέλη Σεπτεμβρίου. Η υπερχείλιση του Νείλου ήταν ζωτικής σημασίας, γιατί, χωρίς αυτήν οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να καλλιεργήσουν τις σοδειές τους.
Στη Βαβυλωνία...
Η Πρωτοχρονιά των Βαβυλώνιων ήταν την άνοιξη και σήμαινε για τους πολίτες την απόλυτη ελευθερία ως και ασυδοσία. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, ο βασιλιάς γυμνωνόταν από τα ρούχα του και έφευγε μακριά από τη χώρα, για μερικές μέρες, με αποτέλεσμα οι υπήκοοι να μπορούν να κάνουν ό,τι επιθυμούν, χωρίς κανέναν έλεγχο. Η χαρά των κατεργαρέων όμως δεν κρατούσε πολύ, αφού σύντομα ο Βασιλιάς επέστρεφε εν μέσω περίλαμπρης τελετής και φορώντας τα καλύτερα και πιο ακριβά φορέματά του, για να διαψεύσει τις περί του αντιθέτου προσδοκίες. Και έτσι, όλοι επέστρεφαν στις δουλειές τους και... στους πάγκους τους. Όλη αυτή η ιστορία, σήμαινε για τους Βαβυλώνιους ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους.
Οι Κέλτες...
Zούσαν σε μια περιοχή της Γαλλίας, που λεγόταν Γκολ, αλλά και σε μερικά μέρη της Βρετανίας, πριν την άφιξη των Ρωμαίων. Οι πρωτοχρονιάτικες γιορτές τους ονομάζονταν Samhain και διεξάγονταν το τέλος Οκτωβρίου, αφού η λέξη σημαίνει «το τέλος του καλοκαιριού». Οι Κέλτες λοιπόν, μαζεύονταν όλοι μαζί για να κρατήσουν μακριά τα φαντάσματα των νεκρών, που επέστρεφαν για να κυνηγήσουν τους ζωντανούς.
Οι Εβραίοι... Τ
ο εβραϊκό νέο έτος ονομάζεται Ρος Χαναά. Πρόκειται για την ιερή στιγμή
κατά την οποία οι άνθρωποι αναλογίζονται τα λάθη του παρελθόντος και
υπόσχονται να μην τα επαναλάβουν στο μέλλον. Ειδικές τελετές γίνονται στις
Συναγωγές με τα παιδιά ντυμένα σε ειδικά ρούχα. Οι γυναίκες ψήνουν το
πρωτοχρονιάτικο ψωμί, ενώ άφθονη είναι η κατανάλωση φρούτων, ώστε οι
άνθρωποι να μην ξεχνάνε την περίοδο της σοδειάς.
Οι Μουσουλμάνοι...
Το μουσουλμανικό ημερολόγιο βασίζεται στις φάσεις της Σελήνης, με
αποτέλεσμα η πρώτη του έτους να προκύπτει 11 μέρες νωρίτερα κάθε χρόνο.
Στο Ιράν, την πρώην Περσία, η πρωτοχρονιά γιορτάζεται στις 21 Μαρτίου και
λίγες μέρες πριν, οι άνθρωποι βάζουν λίγους σπόρους σιταριού σε ένα
πιατάκι για να μεγαλώσουν. Μέχρι την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, οι σπόροι
δίνουν καρπούς, ώστε να θυμίζουν την Άνοιξη και το ξεκίνημα μια νέας ζωής.
Οι Ινδουιστές...
Οι περισσότεροι ινδουιστές ζουν στην Ινδία, αλλά δεν γιορτάζουν όλοι την
Πρωτοχρονιά κατά τον ίδιο τρόπο, ούτε καν την ίδια περίοδο.
Στη Δυτική Βεγγάλη, φοράνε λουλούδια την πρωτοχρονιά, δείχνοντας προτίμηση σε εκείνα που έχουν χρώμα ροζ, κόκκινο, μωβ ή άσπρο. Οι γυναίκες πάντως προτιμούν τα άνθη σε χρώμα κίτρινο, που είναι και το χρώμα της άνοιξης.
Στην Κεράλα, στη Νότια Ινδία, οι μαμάδες βάζουν φαγητό, λουλούδια και
μικρά δώρα σε ένα δίσκο. Την ημέρα της πρωτοχρονιάς, τα πιτσιρίκια κρατάνε
τα μάτια τους κλειστά μέχρι να οδηγηθούν μπροστά στο... δίσκο με τα δώρα
και η συνέχεια είναι αυτονόητη.
Στην Κεντρική Ινδία, την ημέρα της Πρωτοχρονιάς τοποθετούνται στο
εξωτερικό των κτιρίων πορτοκαλί σημαίες.
Γενικά, οι ινδουιστές σκέφτονται κατά την πρωτοχρονιά, κυρίως τη θεά της
υγείας, Λαξμί... και καλά κάνουν.
Οι Ιάπωνες...
Στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, ο νέος χρόνος γιορτάζεται την πρώτη
Ιανουαρίου, ωστόσο οι Ιάπωνες κρατάνε ακόμα μερικές πεποιθήσεις από τη
μακραίωνη θρησκεία τους, που ονομάζεται Σίντο. Για να κρατήσουν μακριά τα κακά πνεύματα, κρεμάνε ένα σκοινί από άχυρο στις πόρτες των σπιτιών τους,
συμβολίζοντας την ευτυχία και την καλή τύχη. Για να είναι μάλιστα σίγουροι
οι Γιαπωνέζοι, ότι ο νέος χρόνος θα τους φέρει τύχη, φροντίζουν να...
σκάνε στα γέλια, την ώρα που μπαίνει το νέο έτος.
Οι Κινέζοι...
Ο κινεζική πρωτοχρονιά γιορτάζεται κάπου ανάμεσα στις 17 Ιανουαρίου και
τις 19 Φεβρουαρίου, όταν έχει Νέα Σελήνη και ακούει στο όνομα Γουάν Ταν.
Σε όποιο σημείο του πλανήτη και αν βρίσκονται οι Κινέζοι, γιορτάζουν αυτή
τη μέρα, με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και πολλά... φανάρια. Χιλιάδες φανάρια
«σηκώνονται» για να φωτίσουν το δρόμο, ώστε ο Νέος χρόνος να μην σκοντάψει καθώς θα μπαίνει!
Τα κάλαντα
Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα. Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).
Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του θεού Διόνυσου. Άλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές. Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων.
Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:
«Στο σπίτι ετούτο πού ‘ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ν’ ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».
Περίεργα … κάλαντα
Η ιστορία μας διαδραματίζεται στον Μεσαίωνα.
Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών "τάξεων" άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.
Ήταν λοιπόν ένας φτωχός νέος που είχε ερωτευθεί μια όμορφη αριστοκράτισσα. Σκαρφίστηκε το εξής ώστε να εκφράσει τον έρωτά του με τρόπο που να μην γίνει αντιληπτός όμως από τον κόσμο. Έφτιαξε ένα δικό του ποίημα με στίχους από τα Κάλαντα, που ουσιαστικά θα απευθυνόταν στο αντικείμενο του πόθου του. Θα της το απήγγειλε την Πρωτοχρονιά μαζί με τις ευχές του για το Νέο Έτος και έτσι δε τον καταλάβαιναν οι υπόλοιποι.
Με αυτό τον σκοπό πρόσθεσε τους ενδιάμεσους στίχους.
Έτσι λοιπόν ένας έρωτας έγινε τραγούδι και για αιώνες εμείς το τραγουδάμε, χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς εννοούν οι στίχοι του.
Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά (θρησκευτικός στίχος)
Ψηλή μου δέντρο λιβανιά ( εσύ δηλαδή που είσαι ψηλή σαν δέντρο)
Και αρχή καλός μας χρόνος (θρησκευτικός ευχετικός στίχος)
Εκκλησιά με το άγιο θόλος (εσύ που είσαι όμορφη σαν εκκλησιά με τον τρούλο της)
Αρχή που βγήκε ο Χριστός, Άγιος και πνευματικός (θρησκευτικός στίχος)
Στη γη να περπατήσεις και να μας καλοκαρδίσεις (βγές έξω από το παλάτι να περπατήσεις για να ευφρανθούμε όταν σε δούμε)
Άγιος Βασίλης έρχεται (θρησκευτικός στίχος)
Και δεν μας καταδέχεται (δεν καταδέχεται να του μιλήσει η κοπέλα)
Από την Καισαρεία (θρησκευτικός στίχος)
Συ είσαι αρχόντισσα κυρία (εσύ ανήκεις στην αυτοκρατορική οικογένεια)
Βαστάει εικόνα και χαρτί (θρησκευτικός στίχος)
Ζαχαροκάντιο ζυμωτή (είναι γλυκιά σαν κάποιο παραδοσιακό γλύκισμα)
Χαρτί και καλαμάρι (αναφέρεται στο Μ. Βασίλειο και την ενασχόλησή του με τα γράμματα)
Δες και με το παλικάρι (δεσποινίδα ρίξε μια ματιά σε μένα το παλικάρι)
Το περίεργο είναι πως δέχεται τέτοια κάλαντα η Εκκλησία μας. Θα μου πείτε κάθε δόγμα, θρησκευτικό ή πολιτικό, όταν δεν μπορεί να αποτρέψει κάτι, προσπαθεί να το ενσωματώσει και να του δώσει την ερμηνεία που το… βολεύει. Είναι εκατοντάδες τα παραδείγματα μα … δεν είδα τίποτα, δεν ξέρω τίποτα και γράμματα γνωρίζω… Στο κάτω της γραφής δεν είναι και προς θάνατο όλα αυτά…
27/12/2008
ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου