ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

«Ανακυκλώνω» μια παλιά σειρά άρθρων μου για το θέμα, Πάντα χρήσιμα θαρρώ, πάντα επίκαιρα, μια αναγκαιότητα είναι η ανακύκλωση, μια υποχρέωσή μας κυρίως στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές.

Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Η

Φίλες και φίλοι από τούτη τη στήλη ξεκινώ μια σειρά άρθρων με θέμα την Ανακύκλωση των απορριμμάτων. Θεωρώ ότι καλό είναι, νόμους που έτσι και αλλιώς είμαστε υποχρεωμένοι σαν άτομα και σαν φορείς να ακολουθούμε, πράγματα που πρέπει για την υγεία μας να κάνουμε, να τα προσεγγίζουμε χωρίς φόβο μα με γνώση για τις θετικές τους συνέπειες.

Δεν είμαι οικολόγος, με την έννοια που έχει δοθεί δυστυχώς στη λέξη, δεν κατέχω τη γνώση όσων γράφω από σπουδές, ψάχνομαι όμως και ψάχνω. Ελπίζω αυτά που θα ακολουθήσουν να τα βρείτε ενδιαφέροντα και προπαντός οι αρμόδιοι φορείς να καταλάβουν επιτέλους ότι δεν μπορούν να παίζουν με τους θεσμούς, τους νόμους και κυρίως με την υγεία μας.

Αρχίζοντας παραθέτω σχηματικό πίνακα, στον οποίο φαίνονται τα είδη και το ποσοστό των απορριμμάτων μας. Από τον πίνακα αυτό εύκολα ο αναγνώστης μπορεί να καταλάβει πόσο χρήσιμη είναι η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ, σε ότι αφορά τουλάχιστον στον χρόνο ζωής του όποιου Χ. Υ. Τ. Α, και γιατί η έννοια Χ. Υ. Τ. Υ πρέπει να μας γίνει εμμονή (πέρα από νομική υποχρέωση).

Ανακύκλωση λοιπόν ονομάζουμε την επαναφορά των χρήσιμων υλικών στο φυσικό και οικονομικό κύκλο .

Περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που έχουν σκοπό την ανάκτηση αυτών των υλικών  και την προώθηση τους για την παραγωγή νέων προϊόντων.  Είναι μια αλυσίδα  ενεργειών που στοχεύουν.

·                     Στη επιβάρυνση το περιβάλλοντος με μικρότερες ποσότητες απορριμμάτων , εφ' όσον ένα μεγάλο μέρος του βάρος των οικιακών απορριμμάτων  αποτελεί ανακυκλώσιμα υλικά .

·                     Στην εξοικονόμηση  ενέργειας , πρώτων υλών  και συναλλάγματος . Η απαιτούμενη ενέργεια  για την παραγωγή ενός προϊόντος από πρώτη ύλη  είναι πολλαπλάσια από ότι  όταν αυτό παράγεται από παλιό υλικό. Στο γυαλί π. χ γίνεται οικονομία ενέργειας  30%  ενώ στο αλουμίνιο μπορεί να φτάσει μέχρι 95% .

 Η οικονομία αυτή γίνεται πιο σημαντική με το δεδομένο ότι οι πρώτες ύλες εισάγονται από το εξωτερικό.

Διαλογή στη πηγή:

  Όταν η διαλογή  των χρήσιμων υλικών γίνεται πριν τη συλλογή των απορριμμάτων, λέγεται διαλογή στη πηγή και έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα  της μείωσης του κόστους συλλογής και μεταφοράς.

Η διαλογή στη πηγή  μπορεί να αφορά  πολλούς τύπους υλικών όπως  χαρτιά και χαρτοκιβώτια , γυαλιά , μέταλλα , ορισμένα πλαστικά , υφάσματα.
Προϋπόθεση για την επιτυχία του συστήματος διαλογή στη πηγή  είναι η συμμετοχή των κατοίκων  που θα διαχωρίζουν τα υλικά  και θα τα αποθηκεύουν σε διαφορετικά δοχεία. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του κοινού έτσι ώστε να πειστεί για την χρησιμότητα της μεθόδου  και  να εφαρμόζει σωστά τη διαλογή. Άλλη μια προϋπόθεση για την λειτουργία του συστήματος είναι η ύπαρξη αγοράς  για τα υπό ανάκτηση υλικά που θα αποφέρει κάποια έσοδα  για να καλυφθούν οι δαπάνες.
Εκτός από τη διαλογή στη πηγή  μπορεί να γίνει και διαλογή με μηχανικά μέσα μετά από τη φάση της συλλογής μεταφοράς. Τα βασικά στάδια είναι  ο τεμαχισμός , το κοσκίνισμα , ο μαγνητικός διαχωρισμός  και ο αεροδιαχωρισμός. Έτσι ξεχωρίζονται τα μέταλλα  τα γυαλιά το χαρτί και τα πλαστικά ότι απομένει  είναι οργανική ουσία  κατάλληλο για παραγωγή ζωοτροφής και λιπάσματος.(prasino.gr)

Το μεγάλο χάσμα που υπάρχει από χώρα σε χώρα  στο θέμα της ανακύκλωσης των σκουπιδιών καταδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησε το BBC. Σε ότι αφορά τη χώρα μας, φαίνεται ότι η ανακύκλωση σχεδόν παραμένει μια άγνωστη έννοια.
Ελβετία: Η Ελβετία είναι δικαιολογημένα περήφανη για τις επιδόσεις της. Ο μέσος Ελβετός δεν πετάει ποτέ γυαλί ή χαρτί. Υπάρχουν κάδοι για μεταχειρισμένα μπουκάλια σε κάθε σούπερ μάρκετ στα οποία παραδίδονται και οι μεταχειρισμένες άχρηστες μπαταρίες. Όσοι έχουν κήπους μπορούν να αφήνουν στο πεζοδρόμιο, όχι πεταμένα φυσικά, κλαδιά ή ξερά φύλλα τα οποία οι δημοτικές αρχές μαζεύουν δύο φορές το μήνα. Τα πλαστικά μπουκάλια που χρησιμοποιούνται στην Ελβετία προέρχονται κατά 80% από ανακύκλωση, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το μέσο όρο στην Ευρώπη που είναι 20 ως 40%.

Ελλάδα: Αντίθετη η εικόνα στην Ελλάδα όπου κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια του νερού, ένα δισεκατομμύριο μπουκάλια αναψυκτικών και ένα δισεκατομμύριο μπουκάλια που περιείχαν υγρά καθαρισμού, πετιούνται στα σκουπίδια. Σχεδόν το ένα πέμπτο των σκουπιδιών στην Ελλάδα είναι φτιαγμένο από πλαστικό αλλά μονάχα το 1% ανακυκλώνεται. Η Ελλάδα παραδέχεται ότι είναι 15 χρόνια πίσω από την υπόλοιπη Ευρώπη σε όλους τους τρόπους ανακύκλωσης και είναι πολύ απίθανο να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι σακούλες των σκουπιδιών περιέχουν χαρτιά, πλαστικά, μέταλλα και γυαλιά, υλικά που ενώ θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν καταλήγουν στις χωματερές που φυσικά είναι γεμάτες.
Το πιο περίεργο είναι ότι η Αθήνα διαθέτει μια από τις πιο σύγχρονες μονάδες ανακύκλωσης της Ευρώπης η οποία υπολογίζεται ότι κόστισε 75 εκατομμύρια ευρώ και η οποία δεν λειτούργησε για αρκετό καιρό και δεν είναι βέβαιο ότι λειτουργεί. Και ο λόγος που πιθανόν να μη λειτουργεί είναι οι ζημιές που υπέστη από ένα βουνό λυμματολάσπη  που έπεσε πάνω της…

                                                            

ΧΑΡΤΙ

Η κατανάλωση χαρτιού στις αρχές του αιώνα (1915) ήταν μόλις 5.000.000 τόνους για ολόκληρο τον πλανήτη. Σήμερα η ετήσια κατανάλωση είναι 40 φορές μεγαλύτερη, ξεπερνώντας τους 200.000.000 τόνους το χρόνο.

Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι μια πολύ παλαιά υπόθεση. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι γυρολόγοι μάζευαν ήδη συστηματικά τα χρησιμοποιημένα χαρτιά για ανακύκλωση στην τότε χαρτοβιομηχανία. Οι ανακυκλωτές της εποχής φόρτωναν στην πλάτη τους ή το πολύ πολύ σε ένα κάρο τις παλιές εφημερίδες και τις πουλούσαν ως υλικό συσκευασίας σε μπακάλικα, μανάβικα κι άλλα μαγαζιά. Τα χαρτιά περιτυλίγματος και τα χαρτιά πολυτελείας ήταν ελάχιστα ή ανύπαρκτα την περίοδο αυτή.

Η κατανάλωση χαρτιού ήταν, όμως, πολύ μικρή, μερικές χιλιάδες τόνοι το χρόνο. Την εποχή εκείνη, oι χρησιμοποιημένες εφημερίδες –έτσι κι αλλιώς ελάχιστες σε αριθμό και σε ελάχιστα αντίτυπα- ήταν το κύριο υλικό συσκευασίας. Oι εφημερίδες αφού διαβάζονταν δεν κατέληγαν αμέσως για ανακύκλωση, αλλά μετατρέπονταν σε υλικά συσκευασίας για το περιτύλιγμα των προϊόντων στο μπακάλικο, των ψαριών στο ιχθυοπωλείο. Οι ψαράδες, αν δεν χρησιμοποιούσαν βούρλα για να «κρεμάσουν» τα ψάρια, θα έφτιαχναν με μια παλιά εφημερίδα ένα χωνί για να βάλουν εκεί μέσα τα ψάρια που αγόραζε ο πελάτης. Οι μπακάληδες θα τύλιγαν τα αυγά με τις παλιές εφημερίδες. Το ίδιο έκαναν και οι μανάβηδες για τα περιορισμένα φρούτα και μαρούλια που πουλούσαν.

Οι πιο οργανωμένες χαρτοβιομηχανίες και οι βιομηχανίες γραφικών τεχνών έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στη χώρα μας τις αρχές του αιώνα που διανύομε: το φακελάδικο, το 1918, ο Λαδόπουλος στην Πάτρα, η μεγαλύτερη την εποχή εκείνη χαρτοποιία των Βαλκανίων, η Αίγλη, η Χαρτοποιία Αιγίου, το 1932, ο Σαραντόπουλος στην Αθήνα, η χαρτοποιία του Κεφάλα, η Αθηναϊκή, το 1938. Η βιομηχανία γραφικών τεχνών ΕΛ.ΚΑ. θα μεταφερθεί στην Αθήνα. Η δεκαετία πριν τον πόλεμο είναι σημαντική για την άνθηση της χαρτοβιομηχανίας και των γραφικών τεχνών στην Ελλάδα, όπως και η δεκαετία του ’60.
Μετά τον πόλεμο καινούργιοι άνθρωποι μπαίνουν στο χώρο του χαρτιού και της ανακύκλωσης. Ο Κολιόπουλος, μετέπειτα χαρτοποιία ΠΑΚΟ, θα ανοίξει τη δική του αποθήκη, συγκεντρώνοντας 8-10 τόνους χαρτί τη μέρα, όταν οι χαρτοβιομηχανίες σήμερα συγκεντρώνουν πάνω από 200 τόνους χρησιμοποιημένου χαρτιού τη μέρα.

Τα κύρια προϊόντα ανακύκλωσης χαρτιού ήταν τα χασαπόχαρτα και τα στρατσόχαρτα.. 

Τα περιβαλλοντικά οφέλη

Η προστασία των δασών, αλλά και η μείωση της χρήσης φυσικών πρώτων υλών και τοξικών ενώσεων, επιβάλλει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί στη χρήση του χαρτιού

Το χαρτί είναι ένα φυσικό προϊόν. Όμως η παραγωγή και υπερκατανάλωσή του κοστίζει στο περιβάλλον. Πολλές είναι οι δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον σε όλη τη διάρκεια ζωής του χαρτιού (Κύκλος Ζωής του Χαρτιού), από τη στιγμή δηλαδή που φυτεύεται μια καλλιέργεια ή κόβεται ένα δάσος μέχρι να μετατραπεί σε χαρτί, να φτάσει στα χέρια του καταναλωτή και να αχρηστευθεί.

Για την παραγωγή 1 τόνου χαρτιού απαιτούνται περίπου 17 ενήλικα δέντρα ή αλλιώς 40-50 στρέμματα δάσους, 300 περίπου κυβικά μέτρα νερού (το οποίο συνήθως είναι πόσιμο, άρα και πολύτιμο) και 5.000 περίπου κιλοβατώρες (Kwh) ενέργειας ή περίπου 230 κιλά ισοδύναμου πετρελαίου. Tο κόστος, δηλαδή, παραγωγής του χαρτιού είναι πολύ υψηλό και ιδιαίτερα επιβαρυντικό για το περιβάλλον.

Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι μια διεργασία, που αν γίνεται σωστά, μπορεί να είναι οικονομικά συμφέρουσα, φιλική προς το περιβάλλον και να δίνει καλής ποιότητας ανακυκλωμένο χαρτί.
Η παραγωγή ενός τόνου χαρτιού από παλιό, χρησιμοποιημένο χαρτί:
☻ Εξοικονομεί 17 δέντρα
☻ Χρειάζεται το 50% της ενέργειας και της κατανάλωσης νερού
☻ Έχει ως αποτέλεσμα 74% λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση και 35% λιγότερη ρύπανση του αέρα
☻ Μειώνει τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές
☻ Δημιουργεί 5 - πλασιες θέσεις εργασίας
Χαρτιά κουζίνας και τουαλέτας, χαρτιά συσκευασίας, χαρτόνια και χαρτοκιβώτια παράγονται σήμερα στη χώρα μας από τη συλλογή χρησιμοποιημένου χαρτιού για ανακύκλωση. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική για προώθηση της ανακύκλωσης: νομοθετικές ρυθμίσεις, οικονομικά εργαλεία, ενημέρωση, επενδύσεις.
Η ανακύκλωση χαρτιού στη χώρα μας δεν έχει φτάσει, ακόμη, τα υψηλά ποσοστά που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η χαρτοποιία δεν μπορεί ακόμη να ικανοποιήσει τις ποσοτικές και ποιοτικές απαιτήσεις μίας σύγχρονης πολιτικής για την προώθηση της ανακύκλωσης και των ανακυκλωμένων προϊόντων. Οι πολίτες στη χώρα μας δεν γνωρίζουν ακόμη, γιατί προφανώς κάποιοι δεν φρόντισαν να μάθει, τα ανακυκλωμένα προϊόντα που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά και πολύ περισσότερο δεν έχει δημιουργηθεί η αναγκαία ζήτηση ανακυκλωμένων προϊόντων, που θα οδηγήσει σε ένα νέο ποιοτικό άλμα την υπόθεση της ανακύκλωσης στη χώρα μας.
(Αν θέλετε να φτιάξετε χαρτί μόνοι σας ψάξτε στο WWW. go-recykle.gr)

Γυαλί

Γενικά

Το γυαλί έχει μπει στη ζωή μας εδώ και 3.500 χρόνια. Η αρχαιολογική έρευνα τοποθετεί την εφεύρεσή του γυαλιού στην τρίτη χιλιετία, Π.Χ. στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Βρέθηκε μια συνταγή μίγματος υλικών (σε σφηνοειδή γραφή) που τηκόμενα δίδουν υαλόμαζα.
Η πρώτη σημαντική ανακάλυψη για τη μορφοποίηση της υαλόμαζας, ο υαλουργικός αυλός, συνέβη στην εποχή του Χριστού, και με αυτόν παράγονται τα υαλουργικά φυσητά αντικείμενα

Χρησιμοποιήθηκε από παλιά ως υλικό συσκευασίας, στις κατασκευές, σε πολυάριθμες καθημερινές χρήσεις. Τα τζάμια στο Μεσαίωνα αποτελούσαν σύμβολα πλούτου και δύναμης, αφού υπήρχαν μόνο στα σπίτια των πλουσίων.

Το γυαλί φτιάχνεται από μια ειδική άμμο που την εισάγουμε από το Βέλγιο, από σόδα και μαρμαρόσκονη. Όλα αυτά ανακατεύονται σε μεγάλα σιλό και πηγαίνουν στον κλίβανο τήξης και γίνονται υαλόμαζα (γυαλί σε υγρή κατάσταση) σε θερμοκρασία 5.000 - 6.000 βαθμούς Κελσίου. Η υαλόμαζα πηγαίνει σε ειδικές μηχανές και μπαίνει σε καλούπια που δίνουν το σχήμα των δοχείων. Μια άλλη μηχανή φυσάει για να δημιουργήσει τον ωφέλιμο χώρο των δοχείων και το γυαλί ψύχεται. Έτσι παίρνουμε τα διάφορα γυάλινα δοχεία.

Η γυάλινη συσκευασία, αγαπημένη των περισσοτέρων βιομηχανιών τροφίμων και ποτών παγκοσμίως, δεν θεωρείται σήμερα μόνο ως ο πιο υγιεινός τρόπος συσκευασίας, αλλά έχει ταυτιστεί απόλυτα και με την έννοια της αισθητικής. Το γυαλί είναι, αναμφισβήτητα, ξεχωριστό για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όπως είναι η μεγάλη χημική αδράνειά του που προστατεύει τα προϊόντα διατηρώντας τη γεύση τους και τη φρεσκάδα τους ή η διαφάνειά του που επιτρέπει σε κάποιον να δει τι βρίσκεται στο εσωτερικό της συσκευασίας.

επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση

Αξίζει λοιπόν κανείς να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην οικολογική «συνείδηση» που έχει ο συγκεκριμένος τρόπος συσκευασίας και που οφείλεται στο γεγονός ότι είναι μια συσκευασία 100% ανακυκλώσιμη. (Δυστυχώς, η ποσότητα του γυαλιού που καταλήγει στις ελληνικές χωματερές θα πρέπει να ξεπερνά τους 100.000 τόνους το χρόνο.)  Σήμερα, όπως γνωρίζουμε, Περιβάλλον και Ανακύκλωση είναι έννοιες απόλυτα ταυτόσημες. 

Το γυαλί έχει τη μοναδική διπλή ιδιότητα, εξαιρετικά χρήσιμη στην προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα μείωσης των απορριμμάτων. Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Μπορεί  δηλαδή να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για τη συσκευασία ενός προϊόντος και να ανακυκλωθεί –αν φθαρεί ή σπάσει- απεριόριστες φορές. Ουσιαστικά θα μπορούσαμε να μηδενίσουμε τα απορρίμματα συσκευασίας από γυαλί γενικεύοντας την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των γυάλινων μπουκαλιών και βάζων.

Η ανακύκλωση του γυαλιού είναι μια απλή διαδικασία. Το γυαλί που συλλέγεται θραύεται σε μέγεθος φουντουκιού, καθαρίζεται από ξένες ουσίες που πιθανόν να έχουν βρεθεί τυχαίως μέσα του. Τα μαγνητιζόμενα υλικά, κυρίως καπάκια  που χρησιμοποιούνται για την πωμάτωση των φιαλών, απομακρύνονται με ισχυρούς μαγνήτες. Τα ελαφρά αντικείμενα π.χ. χαρτιά, ορισμένα ελαστικά προϊόντα απομακρύνονται με αέρα που φυσάει στην επιφάνεια της μεταφορικής ταινίας που μεταφέρει το υαλόθραυσμα. Η απομάκρυνση άλλων υλικών π.χ. καπάκια αλουμινίου, πορσελάνες, χαλίκια και άλλα στερεά υλικά γίνεται με χειροδιαλογή. Εν συνεχεία το γυαλί πλένεται με νερό για να απομακρυνθούν οργανικές ενώσεις, κυρίως σάκχαρα. Είναι δυνατόν να στεγνωθεί το γυαλί και εν συνεχεία να χωρισθεί στα διάφορα χρώματά του.
Δεν ανακυκλώνονται οι καθρέπτες, οι κεραμικές γλάστρες, τα κρύσταλλα, οι κεραμικές κούπες, οι λαμπτήρες, τα γυάλινα σκεύη τύπου pyrex, οι οθόνες τηλεόρασης, οι χρωματιστές κούπες του καφέ κ.λπ.

Στις χώρες με μεγάλα ποσοστά ανακύκλωσης γυαλιού, υπάρχουν κάδοι ανακύκλωσης γυαλιού σε κάθε νοικοκυριό. Στη χώρα μας ανακυκλώνονται περίπου 45.000 τόνοι υαλοθραύσματος ετησίως τη στιγμή που οι  συνολικές μας ανάγκες είναι της τάξεως των 170.000 και πλέον τόνων ετησίως. Επομένως το ποσοστό της ανακύκλωσης της γυάλινης συσκευασίας προς το παρόν είναι αρκετά χαμηλό και γίνεται ακόμη περισσότερο απογοητευτικό, αν αναλογισθεί κανείς ότι από τους 45.000 τόνους της ετήσιας ανακύκλωσης οι 40.000 τόνοι προέρχονται από τους μεγάλους εμφιαλωτές τροφίμων και ποτών.
Στη ζωή μας σύντομα θα υιοθετηθεί η φιάλη μιας χρήσεως οπότε η κατά κεφαλή κατανάλωση γυάλινων φιαλών από 50 σήμερα θα ξεπεράσει τις 100, όταν στις χώρες τις Ευρώπης ευρίσκεται τώρα πλέον στις 200. Μια φιάλη πολλαπλής χρήσεως συνήθως το χρόνο γεμίζει 6 φορές και η μέση διάρκεια αυτών των φιαλών είναι περίπου 5 χρόνια.

Αυτό θα μας αναγκάσει να υιοθετήσουμε την ανακύκλωση και να προσπαθήσουμε να πολλαπλασιάσουμε τα ποσοστά μας σε αυτήν.