κι
έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο,
τώρα
χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και
τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο
Από το τραγούδι
του Μάνου Χατζιδάκι «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» (1976) σε στίχους Νίκου
Γκάτσου.
Άλλες
ονομασίες
Μέντα
η πουλέγιος, Βληχόνι,
Γληφόνι, Γληχούνι, Πριντζίολλος.
Το συναντούμε με τις ονομασίες Φλισκούνι (παντού), Φλεσκούνι
(Κέρκυρα), Φλουσκούνι, Αγιασμός (Κεφαλονιά), Γληφόνι ή Βληχόνι, Βρωμοδυόσμος, Γλεχούνι, Γληχούνι (Σίφνος), Γλυφωνάκι.
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENTHA aquatica (Μέντα η
υδροχαρής). Λατινικά συνώνυμα είναι τα MENTHA palegium, PULEGIUM,
MENTHA podagraria
Οι Άγγλοι την αποκαλούν Μέντα πιπεράτη.
Περιγραφή
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών.
Το Φλισκούνι
(Mentha aquatica) γνωστό και ως άγρια μέντα, είναι πολυετές
αρωματικό φυτό, γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
Φυτό πολυετές, αυτοφυές (φυτρώνει εκεί που δεν τη
σπέρνουν), φθάνει σε ύψος μέχρι 60 cm, με όρθιους βλαστούς, λογχοειδή,
αντικριστά, πριονωτά, χνουδωτά φύλλα και ανθούς σε μικρά στάχυα από ροζ, μωβ
και άσπρα λουλούδια. Το βρίσκουμε σε εύκρατα κλίματα, σε φτωχά εδάφη, ηλιόλουστα
σημεία και κοντά σε ρεματιές.
Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο
Συστατικά
της Άγριας μέντας
Περιέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες μενθόλης απ’ όλα τα είδη μέντας, μενθόνη, ταννίνες,
τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, χολίνη, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία
και μέταλλα.
Μυθολογία
Κατά τη μυθολογία, το φλησκούνι ήταν το βοτάνι του Πλούτωνα (θεός
του Άδη). Η ιστορία λέει πως χόρευε η νύμφη Μίνθη ξένοιαστα με τις αδελφές της, την είδε ο Πλούτωνας και
μαγεύτηκε. Έμαθε τα νέα η απατημένη σύζυγος του Άδη κι εκείνος μεταμόρφωσε την
αγαπημένη του σε λουλούδι.
Ιστορικά
στοιχεία
Πρόκειται για το Γλήχων
ή Βλήχρον του Διοσκουρίδη.
Οι γιατροί της αρχαιότητας θεωρούσαν ότι το βότανο είχε
εμμηναγωγικές ιδιότητες. Οι παλιοί γιατροί χρησιμοποιούσαν το άγριο
φλισκούνι για κοκίτη και γενικότερα για παθήσεις των αναπνευστικών
οργάνων. Θεωρούσαν το βότανο σπουδαίο αντιαρθριτικό φάρμακο και για
τον λόγο αυτό το ονόμαζαν και «μέντα
ποδαγκράρια».
Ο Κέλσος (2ος αιώνας
μ.Χ.) συνιστούσε τον ατμό του φυτού κατά
των πόνων των δοντιών.
Στη λαϊκή ιατρική πίστευαν ότι τονώνει το νευρικό σύστημα καθώς και την καρδιά, σε
οινοπνευματούχα παρασκευάσματα (λικέρ). Το συνιστούσαν ως αποχρεμπτικό κατά των
βρογχικών κατάρρων και χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα από τον λαό κατά του άσθματος, κυρίως των
γέρων, που τους «ανοίγει» τα αναπνευστικά όργανα, όπως το έρπυλο, η φασκομηλιά
και ο τραγορίγανος.
Το αφέψημα του φυτού σε κρασί το χρησιμοποιούσαν ως
μαλακτικό και διαλυτικό, σε πλύσεις και κομπρέσες. Με καταπλάσματα επίσης στους
μαστούς των λεχώνων σταματούσαν την γαλακτόρροια.
Ο Γκίλιμπερ
συνιστούσε το αιθέριο έλαιο της μέντας σε επαλείψεις κατά της γαλακτικής
εμφράξεως των μαστών.
Στην Κύπρο το λένε «Πριντζίολο» και λένε ότι σε υψηλές
δόσεις είναι αφροδισιακό. Σε ένα παλιό Ιατροσοφικόν μάλιστα δίνουν την ακόλουθη
συνταγή «χόχλασε νερόν 50 δρ.βάλε
μέσα 5 κλωνιά γλυφόνι, σκέπασέ το έως να γενή χλιαρόν και πίετο και είναι
ωφέλιμον».
Στην Κρήτη ήταν βότανο γνωστό στη λαϊκή ιατρική. Το χρησιμοποιούσαν σαν
βραστάρι θερμαντικό, κατά της διάρροιας και των εντερικών παρασίτων. Το
χρησιμοποιούσαν ακόμη ως αντίδοτο για
τις ξινίλες. Στα παιδιά το έδιναν αν είχαν κοκίτη με μέλι ή
ζάχαρη. Στην Αγιά Ρουμέλη Σφακίων το χρησιμοποιούσαν κατά της διόγκωσης της σπλήνας. Το έβαζαν και κοπανισμένο ως
κατάπλασμα σε ερεθισμούς δέρματος. Στο Ηράκλειο το έλεγαν μέντα και θεωρούσαν
ότι διέγειρε τις «επαναστάσεις της σαρκός»! Έτσι δεν έκανε να το πίνουν τα καλά
κορίτσια! Φύτρωνε άφθονο έξω από τα τείχη «έξω απ’ τω Χανιώ, την Πόρτα» στα
χεντέκια. Οι χωρικές το έβαζαν στις σταφίδες τις σπιτικές για μυρωδιά και κατά
των ζουζουνιών. Αποκαλούσαν δε «Φλισκούνη», τον καχεκτικό άνθρωπο (προφανώς
λόγω του λεπτού σχήματος του φυτού).
Η τεκμηριωμένη χρήση του χρονολογείται από την αρχαία
ελληνική, ρωμαϊκή και μεσαιωνική κουλτούρα. Το όνομά του συνδέεται με το
λατινικό pulex (ψύλλος),
επειδή χρησιμοποιήθηκε για την απώθηση των ψύλλων από το σώμα. Το φλησκούνι
ενσωματώθηκε ως βότανο μαγειρικής από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, σε
συνδυασμό με ρίγανη και
κόλιανδρο. Σταδιακά όμως, η χρήση του μειώθηκε ως γαστρονομικό βότανο.
Σε αρχαία κινέζικα γραπτά, το φυτό αναφέρεται ως
αποχρεμπτικό και τονωτικό, ενώ ο Σαίξπηρ
το αναφέρει ως αφροδισιακό. Έχει περιγραφεί από τον Πλίνιο, τον Γαληνό
και τον Διοσκουρίδη, όμως οι
απόψεις διίστανται για τις καταπραϋντικές του ιδιότητες. Σε πολλά κείμενα
και συνταγές, αναφέρεται ως ένα φυτό που μπορεί να φέρει αιμορραγία στη
γυναίκα, ενώ σε συνδυασμό με κόκκινο κρασί μπορεί να προκαλέσει και έκτρωση.
Τις αντισυλληπτικές του ιδιότητες, αναφέρει με
χιουμοριστικό τρόπο ο Αριστοφάνης: Ο θεός Ερμής παρέχει στον αρσενικό χαρακτήρα
Τρυγαίο ένα θηλυκό σύντροφο.
Όταν ο Τρυγαιός ρωτά αν θα υπήρχε πρόβλημα αν έμενε έγκυος, ο Ερμής απαντά:
“Όχι αν προσθέσεις μια δόση από φλησκούνι”.
Θεραπευτικές
Ιδιότητες
Δρα ως αντιφυσητικό,
χολαγωγό, αντιδιαρροϊκό, σπασμολυτικό.
Έχει επίδραση επί του ήπατος, κατά της διάρροιας και κυρίως εναντίον των μυϊκών συσπάσεων (κράμπες).
Είναι ευστόμαχη και βοηθά σε περιπτώσεις γαστραλγιών, εντεραλγιών και οδονταλγιών. Δρα κατά των νευρικών εμέτων, των μητρόπονων, ιλίγγων και ημικρανίας.
Συνδυάζεται καλά με δυόσμο, μαλοτίρα, και γλυκάνισο ως αντιγριπικό
Έχει την εξαιρετική ιδιότητα να βοηθά την πέψη και
να ανακουφίζει από τον τυμπανισμό,
χρησιμοποιείται ως εμμηναγωγό
καθώς διεγείρει την εμμηνορυσιακή λειτουργία, προσφέρει αποτοξίνωση στους καπνιστές και
καταπολεμά τους μυικούς σπασμούς
σε όλο το σώμα.
Ενδείκνυται για καπνιστές για τον καθαρισμό των πνευμόνων. Το φλισκούνι είναι καλό να μην
λαμβάνεται σε ισχυρές δόσεις και για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Είναι καταπραϋντικό του βήχα και της καταρροής
Είναι χολαγωγό και
βοηθά τη λειτουργία του συκωτιού.
Σε συνδυασμό με λουίζα,
γλυκόριζα, μελισσόχορτο και ιβίσκο βοηθά
στην απελευθέρωση των κατακρατημένων υγρών, τη δίαιτα και την υπέρταση
Μειώνει τη φαγούρα και τις κηλίδες στο δέρμα
Στην Κρήτη ήταν βότανο γνωστό στη λαϊκή
ιατρική, το χρησιμοποιούσαν σαν βραστάρι θερμαντικό, κατά της διάρροιας και των εντερικών παρασίτων.
Για πολλούς αιώνες οι Άραβες έπιναν φλισκούνι γιατί
έλεγαν ότι ήταν διεγερτικό της
σεξουαλικής τους ικανότητας.
Ο Αριστοτέλης προειδοποιούσε πως η μέντα ήταν τόσο μεγάλο
αφροδισιακό, που έπρεπε να χρησιμοποιείται με μέτρο.
Τα φρέσκα φύλλα φλισκούνης καθώς και δυόσμου ανακουφίζουν
τους πόνους των ρευματισμών
αν τα τρίψουμε πάνω στις ερεθισμένες αρθρώσεις και αν τριφτούν στο μέτωπο
σταματούν το πονοκέφαλο.
Το αιθέριο έλαιο της φλισκούνης χρησιμοποιείται από τη
Φαρμακευτική για γαργάρες σε περιπτώσεις: Αμυγδαλίτιδας,
Ουλίτιδας και Ρινικές φλεγμονές.
Το αφέψημά της είναι αρωματικό και δροσιστικό.
Το βότανο αποδεικνύεται σωτήριο στις γυναίκες, καθώς διεγείρει την εμμηνορυσιακή λειτουργία.
Οι γυναίκες που αγωνίζονται με τη ρύθμιση του εμμηνορρυσιακού τους κύκλου,
μπορούν να πιουν τσάι από φλησκούνι, το οποίο μπορεί να προκαλέσει εμμηνορροϊκή
ροή με ελάχιστο κίνδυνο αρνητικών επιδράσεων στην υγεία
Το μάσημα των νωπών φύλλων δρα ως αντιεμετικό και είναι χρήσιμο για να απαλλαγεί κανείς από
την μυρωδιά του σκόρδου.
Προσοχή
Οι προαναφερόμενες ευεργετικές ιδιότητες του φλισκουνιού,
δεν υποκαθιστούν καμία φαρμακευτική αγωγή ή ιατρική γνωμάτευση, και σε κάθε
περίπτωση θα πρέπει να ενημερωθεί ο γιατρός και ο φαρμακοποιός σας πριν τη λήψη
του.
Οι χημικές ουσίες του φυτού προκαλούν τη σύσπαση της
μήτρας, προκαλώντας την αποβολή εμβρύου
Δεν
πρέπει να χρησιμοποιείται από θηλάζουσες γυναίκες γιατί σταματά το γάλα και της
εγκύους
Τρόποι
παρασκευής
Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό ρίχνετε μια γεμάτη
κουταλιά της σούπας βότανο, τα αφήνετε σε έγχυμα για 10-12 λεπτά, πίνετε 2-3
φορές την ημέρα μετά το φαγητό. Αν θέλουμε το γλυκαίνουμε με μέλι.
Αντενδείξεις
– Προφυλάξεις
Όπως τα περισσότερα βότανα, εάν καταναλωθεί σε μεγάλες
ποσότητες, μπορεί να λειτουργήσει τοξικά στον ανθρώπινο οργανισμό, γι’ αυτό και
απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στις δοσολογίες, ενώ δεν ενδείκνυται η χρήση του
για μεγάλο και συνεχές χρονικό διάστημα.
Απαγορεύεται η χρήση στις θηλάζουσες, σε όσους έχουν έλκος,
γαστροεισοφαγική παλινδρόμηση, σε όσους
ακολουθούν ομοιοπαθητική αγωγή.
.Το έλαιο αναπνευστικών ληφθεί εσωτερικά μπορεί ν’
αποβεί πολύ τοξικό και αναφέρονται κάποιες περιπτώσεις θανάτου γυναικών
που προσπάθησαν ν’ αποβάλουν παίρνοντας φλισκοΰνι.
Το φλισκοΰνι συμβάλλει στην περίοδο, και δεν πρέπει να
χρησιμοποιείται από εγκύους ή όταν αναμένεται εγκυμοσύνη.
Επεξεργασία
Για οικιακή χρήση δε χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη
επεξεργασία. Την αποξηραίνουμε, φτιάχνοντας μικρά ματσάκια και κρεμώντας την
ανάποδα σε σκιερό σημείο. Την αποθηκεύουμε σε γυάλινα ερμητικά κλειστά βάζα,.
Μπορούμε όμως να τη χρησιμοποιήσουμε και φρέσκια χρησιμοποιώντας λίγη παραπάνω
ποσότητα.
Πηγές
vorioionio.blogspot.gr
en.wikipedia.org,www.pfaf.org, www.herb.gr
https://www.spititoumeliou.gr/
https://www.agriamanitaria.gr/
https://www.proionta-tis-fisis.com/
https://www.agriamanitaria.gr/
*Άρθρο του
Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου