Επιστημονική
ονομασία
Πριμούλα
η γνησία – Primula veris Οικογένεια: Primulaceae
Η
Πρίμουλα πήρε το όνομά της από τη λατινική λέξη primus που σημαίνει «πρώτος», καθώς το φυτό ανθίζει στις
αρχές της άνοιξης.
Άλλα
ονόματα
Πασχαλίτσα,
Πασχαλούδα, Παναγίτσα, Ηρανθές, Δρακάκι
Η
πρίμουλα ονομάζεται και «λουλούδι του
Δαρβίνου». Ο Δαρβίνος, μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε με το γένους Primula,
όπου παρατήρησε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: στο ίδιο είδος άλλα φυτά είχαν
«μεγαλύτερους στήμονες» (το αρσενικό μέρος του άνθους) και άλλα φυτά είχαν
μεγαλύτερο στίγμα (τμήμα του θηλυκού μέρους του άνθους).
Η
επεξήγηση και ο λόγος ήταν για να μην γίνεται αυτεπικονίαση στο ίδιο άνθος
(όπως η αιμομιξία στα ζώα). Φαίνεται δηλαδή ότι κάποιος συνέδεσε όλες αυτές τις
πληροφορίες, ώστε τελικά, να φέρεται ως το φυτό του Δαρβίνου το είδος «Primula veris»,
αν και φυτά του Δαρβίνου αναφέρονται συνήθως στα είδη που βρίσκονται στην
περιοχή Darwin της Αυστραλίας, η οποία και ονομάστηκε έτσι προς τιμή του
επιστήμονα.
Η
λαϊκή ονομασία «δακράκι»,
αποδίδεται στη δοξασία πως εκεί που έκλαιγε η Παναγία και έπεσε το δάκρυ της,
φύτρωσε το είδος, γι' αυτό και "δακράκι" είναι το ίδιο είδος που
παλιά στόλιζαν και τους επιτάφιους
Περιγραφή
Πολυετής
πόα ύψους 8-20cm, με λογχοειδή, ωοειδή, ρητιδωμένα, χνουδωτά φύλλα και
κιτρινόχρυσα, με πορτοκαλόχροες άκρες, εύοσμα, με σωληνοειδή κάλυκα,
ερμαφρόδιτα άνθη, τα οποία φυτρώνουν πολλά μαζί πλαγιαστά προς τη μία πλευρά,
που μοιάζουν με καμπανούλες στην άκρη ενός μακριού ανθοφόρου βλαστού. Τα άνθη
της πρίμουλας της εαρινής είναι μικρότερα, χρυσοκίτρινα με πορτοκαλί στίγματα,
ενώ τα άνθη της πρίμουλας της υψηλής είναι απαλά κίτρινα και δεν έχουν καθόλου
στίγματα. Το φυτό έχει χονδρό μίσχο, σκούρα, διακλαδιζόμενη ρίζα και ο καρπός
του είναι κάψα.
Τη
συναντάμε σε περισσότερα από 400 είδη στην εύκρατη ζώνη, σε πολλά κράτη της
Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής.
Ιστορία
και παράδοση
Η
πρίμουλα ήταν γνωστή από την αρχαιότητα και έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους και
προλήψεις. Πολλοί τη θεωρούν φυτό της νιότης και της τύχης, όμως,
χρησιμοποιείται και σε έθιμα του θανάτου. Τη συναντούμε σε πολλούς θρύλους με
ξωτικά, μάγισσες και νεράιδες. Έχει αναφερθεί από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και έχει παίξει σημαντικό ρόλο, μαζί
με άλλα τελετουργικά φυτά, στη Μυθολογία των Κελτών και των Δρυίδων, σαν
συστατικό, για την παρασκευή μαγικών φίλτρων. Κατά το Μεσαίωνα, η πρίμουλα ήταν
γνωστή σαν βότανο του Αγίου Πέτρου
και ήταν περιζήτητο από τους φαρμακοποιούς της Φλωρεντίας.
Δραστικές
ουσίες
Περιέχει
(κυρίως τα φύλλα της) βιταμίνη C
και μέταλλα. Περιέχει σαπωνίνες
(5-10%), α-πριμουλικό οξύ, γλυκοσίδια, φλαβόνες, πριμουλαβεριοσίδη,
πριμβεροσίδη, ταννίνες, σαλικυλικά, φαινόλες.
αιθέρια έλαια. Η στεφάνη και
το ρίζωμά της περιέχουν αιθέριο έλαιο (γνωστό με το όνομα Mannite).
Θεραπευτικές
ιδιότητες
► Είναι
εξαιρετικό χαλαρωτικό και ηρεμιστικό
βότανο. Καταπραϋνει τις αντιδράσεις στο στρες και την ένταση, χαλαρώνει
τη νευρική υπερδιέγερση και διευκολύνει τον ξεκούραστο ύπνο.
► Δρα
κατά των νευρικών πονοκεφάλων
► Χορηγείται,
για την αντιμετώπιση του βήχα,
της βρογχίτιδας, του κοκκύτη, της πνευμονίας, της νευραλγίας και του τρόμου.
► Η
ρίζα της χρησιμοποιείται σαν αποχρεμπτικό,
διουρητικό, αντισπασμωδικό και αναλγητικό
► Εξωτερικά,
έχει αντιεκχυμωτικές ιδιότητες
► Καταπολεμά
τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς
► Τα
άνθη της με μορφή αλοιφής, χρησιμοποιούνται για εγκαύματα από τον ήλιο, για την ιλαρά, για κηλίδες
του δέρματος κ.λ.π
► Ενδυναμώνει την καρδιά και το νευρικό
σύστημα
► Συνιστάται
υπό τη μορφή αφεψήματος (τσάι) κατά της περικαρδίτιδας,
της υδρωπικίας και της νεφρολιθίασης
► Τα
πέταλα των ανθέων διαθέτουν στυπτικές ιδιότητες και το αιθέριο έλαιο τους
εφαρμόζεται εξωτερικά στο δέρμα για την πρόληψη
της μόλυνσης των ανοιχτών πληγών και την αντιμετώπιση των μωλώπων.
► Στην
ομοιοπαθητική χορηγείται υπό τη μορφή βάμματος του νωπού φυτού κατά των νεφρικών παθήσεων και των νευραλγιών.
Άλλες
χρήσεις
► Τα
φρέσκα φύλλα και η ρίζα της έχουν το χαρακτηριστικό άρωμα του γλυκάνισου. Τα
άνθη της έχουν λεπτή και γλυκιά μυρωδιά και μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες, γλυκά και να γίνουν ένα ευχάριστο και αναζωογονητικό αφέψημα.
► Από
τα άνθη της παρασκευάζεται κρασί
► Τα
φύλλα και τα άνθη της χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδας
Παρασκευή
– δοσολογία
Έγχυμα
Ρίχνουμε
ένα φλιτζάνι βραστό νερό, σε 2 κ.γ πέταλα και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά.
Πίνουμε 3 φορές την ημέρα.
Αφέψημα
Ρίχνουμε
1 κ.γ ρίζα του φυτού σε ένα φλιτζάνι νερό, το βράζουμε, χαμηλώνουμε τη φωτιά
και το αφήνουμε να σιγοβράσει για 5 λεπτά. Πίνουμε από ένα φλιτζάνι τρεις φορές
την ημέρα.
Βάμμα Πρίμουλας
2-4
ml βάμματος, τρεις φορές την ημέρα
Προφυλάξεις
Δεν
συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα
ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με
το/τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική
τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω
εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του
ασθενούς.
• Τα φύλλα κάποιων εξωτικών ειδών πρίμουλας
μπορούν να προκαλέσουν δερματίτιδες, σε ανθρώπους με ευαίσθητη επιδερμίδα.
• Αποφεύγεται η χορήγηση του βοτάνου σε
ασθενείς με ευαισθησία στην ασπιρίνη και σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική
θεραπεία με βαρφαρίνη ή άλλα αντιπηκτικά φάρμακα. Οι σαπωνίνες μπορεί να
προκαλέσουν υπόταση, επομένως η υπερδοσολογία ή η παρατεταμένη χρήση πρέπει να
αποφεύγεται σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιϋπερτασικά φάρμακα. Τέλος μπορεί να
εκδηλωθεί γαστρεντερικός ερεθισμός
• Χρειάζεται, επίσης, προσοχή
στη χρήση, κυρίως, σε όσους πάσχουν από κάποια νοσήματα του γαστρεντερικού.
Πηγές
