Κυπαρισσάκι ή Πολύκομπο (Micromeria juliana ή Satureia Juliana)

Η λατινική ονομασία του βότανου είναι Micromeria juliana ή Satureia juliana και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών Είναι γνωστό και με το όνομα Πολύκομπο.  Άλλα συνώνυμα του βοτάνου είναι Thymos tragoriganos και Satureia montana. Στη χώρα μας το συναντούμε με διάφορες ονομασίες όπως Τραγορίγανος, Τραγορίγανη, Θρύμπη, Κατσιδόχορτο (στην Ήπειρο), Ύσσωπος ή Έσσωπος (στην Κεφαλονιά - αλλά δεν έχει καμία σχέση με τον Hyssopus officinalis), Κυπαρισσάκι, Έσαφο (στην Αττική), Άγριο τσάι (στη Θήρα), Αγριορίγανη (στα Κύθηρα), Τροχαλίσιο τσάι, Ριγανούλα.

Το κυπαρισσάκι είναι έντονα αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό φυτό.
Είναι φυτό πολυετές, ποώδες (το ύψος του κυμαίνεται από 10 έως 40 εκατοστά) και αυτοφυές. Είναι τριχωτό, γκρίζου χρώματος και αρωματικό. Φυτρώνει σε ακαλλιέργητους τόπους, ανάμεσα στους βράχους και σε σχισμές των τοίχων. Το συναντούμε κατά δέσμες, σε τόπους ανατολικούς, γιατί το φυτό αγαπά τον ήλιο και αναπτύσσεται μόνο σε ηλιόλουστα μέρη. Είναι σαν στάχυς περίπου θαμνώδες. Τα φύλλα του έχουν μήκος από 3 έως 8 χιλιοστά, σχήμα γραμμοειδές – λογχοειδές, μέχρι προμήκη, ακέραια, όχι μυτερά, με άκρες αναδιπλωμένες. Στεφάνη 5 χιλιοστών, πορφυρή. Άνθη κατά σπονδυλώματα με 4 έως 20 μικρά άνθη. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα και επικονιάζονται από τα έντομα.
Βλαστοί πολλοί μαζί, ίσιοι, όρθιοι. Κάλυκας λευκός τριχωτός. Στεφάνη ρόδινη.

Ιστορικά στοιχεία:
Το Πολύκομπο ήταν γνωστό χάρη στις έντονες αρωματικές του ιδιότητες από την αρχαιότητα. Οι Διοσκουρίδης (το συνιστούσε κατά της υπερχλωρυδρίας και κρυολογημάτων), Αέτιος, Παύλος Αιγινήτης και μεταγενέστερα ο Νικόλαος Μυρεψός αποδίδουν στο φυτό ένα σωρό θεραπευτικές ιδιότητες και τα κείμενά τους συμφωνούν απόλυτα με τις χρήσεις που είχε το βότανο στη λαϊκή ιατρική τις τελευταίες δεκαετίες.
Στις αγροτικές περιοχές θεωρούσαν πως το Πολύκομπο έχει τις ίδιες περίπου θεραπευτικές ιδιότητες με το Θρούμπι (Satureia thymbra).
Οι λαϊκοί θεραπευτές το χρησιμοποιούσαν υπό μορφή ροφήματος κατά της υπερχλωρυδρίας (ξινίλες), τα έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, για τους εντερικούς σκώληκες, τη ναυτία των ταξιδιωτών, τη γρίπη, τη βρογχίτιδα και γενικά τα κρυολογήματα.
Οι Richards και Bush το συνιστούσαν κατά των ίδιων παθήσεων όπως και οι Castor Durannte (1602) και Lamery (1760). Το συνιστούσαν ακόμη ο μεν Castor Durante κατά των χολεριοειδών διαρροιών, όπως και κατά της ναυτίας των ταξιδιωτών, ο δε Lamery για τις ίδιες αρρώστιες που το αναφέρει ο Διοσκουρίδης και η λαϊκή παράδοση, χρησιμοποιώντας το σε πολλές συνταγές του, που αναγράφει στο φαρμακοτεχνικό σύγγραμμα του ή μόνο του σαν αφέψημα ή έγχυμα ή με άλλες δρόγες ή με σιρόπι. Κατά τον Μεσαίωνα το φυτό ήταν γνωστό με την ονομασία Τραγορίγανος και ειδικά κατά την περίοδο της Σχολής του Σαλέρνο διατηρούσε αυτή την ονομασία.
Στην Κρήτη το βότανο το αποκαλούμε Πολύκομπο ή Κυπαρισσάκι ενώ στους Ανατολικούς νομούς το έλεγαν Πετρόχορτο. Το πουλούσαν οι γυρολόγοι γιατί το θεωρούσαν πολύτιμο βότανο για το στομάχι. Χρησιμοποιούσαν τους ανθοφόρους αποξηραμένους βλαστούς του φυτού. Η ονομασία Πολύκομπο (ή Κομπόχορτο όπως το αποκαλούσαν στο Μεραμβέλλο), οφείλεται στο γεγονός ότι τα φύλλα του φυτού είναι στο μίσχο κατά αποστάσεις, εν είδη χάντρας ή κόμπου.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού τα οποία συλλέγουμε κατά την άνθισή του, τον Ιούνιο και Ιούλιο. Ξηραίνεται στη σκιά. Οι σπόροι του φυτού ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο

Το υπέργειο τμήμα έχει διουρητικές , λιθοδιαλυτικές και αντιυπερχλωρυδριακές ιδιότητες . Θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό βότανο για τις πέτρες στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη και σήμερα χρησιμοποιείται σε πολλά βοτανικά μείγματα ή μόνο του για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.
Το αφέψημα του φυτού χρησιμοποιείται κατά της ξινίλας του στομάχου, των πεπτικών ελκών, των εντερικών σκουληκιών, για το κρυολόγημα και την ναυτία του ταξιδίου.
Δρα ως ορεκτικό και βοηθά στη χώνεψη εξουδετερώνοντας τα αέρια.
Αυξάνει την εφίδρωση και έχει αποχρεμπτική δράση.
Διεγείρει και τονώνει τον οργανισμό και ωφελεί σε ζάλη.
Είναι χρήσιμο σε διαταραχές του οργανισμού λόγω υπερβολικής ζέστης.
Το συμπυκνωμένο αφέψημα του φυτού είναι καλό υπακτικό.
Γαργάρες με αφέψημα δρουν  επουλωτικά σε πληγές του λάρυγγα και του στόματος.

Παρασκευή και δοσολογία:
Για θεραπεία από πέτρες στα νεφρά ή την ουροδόχο κύστη το βότανο παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε 6 γραμμάρια από το ξηρό βότανο σε 2,5 φλιτζάνια νερό για 5 λεπτά και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε το μισό το πρωί και το υπόλοιπο το απόγευμα για 10 ημέρες.

Προφυλάξεις:
Είναι καλύτερα να το αποφεύγουμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν έχουν αναφερθεί άλλες παρενέργειες του βοτάνου, κατά συνέπεια προσέχουμε μόνο να μην ξεπερνάμε τη συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία.

Στην μαγειρική :
Το Κυπαρισσάκι χρησιμοποιείται και  ως καρύκευμα όπως η ρίγανη ή το θρούμπι.
Αρωματίζουμε με αυτό ξύδι και ελιές θρούμπες.
Συνδυάζεται με ψητά κρέατα, όσπρια, μαρινάδες, σάλτσες, ομελέτες, άσπρα τυριά, σαλάτες, νερόβραστα χλωρά κουκιά και ωμά λαχανικά.

Οι παραπάνω πληροφορίες είναι ενδεικτικές και δεν αποτελούν ιατρική συνταγή.

Τα στοιχεία  για το κυπαρισσάκι προέρχονται, κυρίως,  από άρθρο  του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα
http://www.herb.gr
http://www.gaia-cosmetics.gr