Οι ρίζες του Αρχαιοελληνικού Πολιτισμού συνδέονται με τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών.
Η ελληνική μυθολογία δεν είναι παρά ένα περίβλημα, που κρύβει τους θησαυρούς
μιας μυστηριακής θρησκείας. Μέσα σε αυτήν, οι πρώτοι φιλόσοφοι, έκρυψαν τη
γνώση τους για τους μεγάλους νόμους του φυσικού κόσμου.
Μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Μυθολογίας
ταυτίζεται με την γεωλογική εξέλιξη του Ελλαδικού χώρου, με αποτέλεσμα να έχει
και μία φυσικογεωλογική ή γεωμυθολογική διάσταση.
Η μυθολογία δεν ήταν παρά το πραγματικό κεφάλαιο της ιστορίας της Ελλάδας.
Η Γη
Η παρουσία της
Γης σαν πρωτογενές στοιχείο-ύλη και θεότητα εμφανίζεται στις τρεις βασικές
πηγές της ελληνικής μυθολογίας (Χθόνια, Ησίοδος, Ορφική). Μπορούμε να
θεωρήσουμε την «Χθόνια» θεογονία - κοσμογονία σαν την πιο αρχαϊκή, ως
προς τα αναφερόμενα πρόσωπα (θεότητα) και στοιχεία που εν τούτοις συμπλέκονται
με την εξέλιξη άλλων θεογονιών.
Σύμφωνα,
λοιπόν, με την χθόνια παράδοση, εν αρχή υπήρχε η Μητέρα - Γη, υποχθόνια προσωπικότητα που κυριαρχούσε στους
Δελφούς.
Από το γάμο της
με τον Ουρανό γεννήθηκαν οι τερατόμορφοι Γίγαντες που είχαν ανθρώπινο κορμί και φιδίσια πόδια.
Οι γνωστότεροι
Γίγαντες ήταν: ο Πορφυρίων, ο
Αλκυονεύς, ο Εγκέλαδος, ο Εφιάλτης, ο Εύρυτος, ο Κλυτίος,
ο Πολυβότης, ο Πάλλας, ο Ιππόλυτος, ο Γρατίων,
ο Άγριος και ο Θόων.
Βασιλιά είχαν
τον Ευρυμέδοντα, που τους
ξεσήκωσε και τους παρέσυρε σε άγριο πόλεμο κατά των Θεών.
Ο πόλεμος, ήταν
άγριος και τρομερός. Λένε, πως ολόκληρα βουνά ξερίζωναν και τα πετούσαν στους
Θεούς, ενάντια στα θεϊκά παλάτια.
Η Μεγάλη Μητέρα
Γαία , στις περισσότερες
μυθολογικές αναμετρήσεις, παίζει ένα διαχρονικό και συνήθως κυρίαρχο ρόλο,
πάντα πίσω από τα δρώμενα. Περιγράφεται από ορισμένους ως εμπαθής και
σκανδαλοποιός επειδή προτρέπει τους Τιτάνες να επιτεθούν κατά του συζύγου της
του Ουρανού. Είναι γνωστή η επίθεση
του Κρόνου εναντίον του
πατέρα του Ουρανού. Ύστερα, γεννάει τους Γίγαντες
που τους εξωθεί εναντίον του εγγονού της, Δία. Κατά την Τιτανομαχία, οι Γίγαντες με την προτροπή και πάλι της Γαίας,
τίθενται στο πλευρό του Δία.
Ο Δίας, νικητής
κατά των Τιτάνων χρειάστηκε να αγωνιστεί σκληρά, για να εξασφαλίσει τον Ολύμπιο
θρόνο. Ομόφωνα οι αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούν το πεδίο της μάχης των Γιγάντων
και των θεών στο δυτικό τμήμα της Χαλκιδικής. Εκεί, σε μακρινή απόσταση από τον
Όλυμπο, βρισκόταν το πεδίο της Φλέγρας,
δηλαδή τόπος της φωτιάς , μια περιοχή άγρια. Πρόκειται για τη σημερινή Κασσάνδρα της Χαλκιδικής.
Στην πρώτη
γραμμή του στρατοπέδου των θεών ήταν ο Δίας
και η Αθηνά. Επεμβαίνουν όμως
και άλλες θεότητες: η Ήρα, ο Απόλλωνας, ο Ήφαιστος, η Άρτεμη, ο Ποσειδώνας,
η Αφροδίτη, η Εκάτη αλλά και οι Μοίρες. Και κάθε ένας από τους
θεούς και κάθε μια απ’ τις θεές ερχόταν σε συμπλοκή με έναν ή περισσότερους
Γίγαντες.
Οι θεοί πάλεψαν
με τους Γίγαντες. Η Νύχτα και η Εκάτη τους έριχναν
κάτω, και ο Ηρακλής με τα φαρμακερά του βέλη από το αίμα της Λερναίας Ύδρας τους σκότωνε. Ο Αλκυονέας,
ένας από τους δυνατότερους Γίγαντες πέθανε από τα βέλη του Ηρακλή. Ο Γίγαντας Πορφυρίων
αντεπιτέθηκε και αποπειράθηκε να απαγάγει την Ήρα, αλλά ο Δίας τον χτύπησε με
έναν κεραυνό, και ο Ηρακλής τον αποτελείωσε με ένα βέλος. Ο Απόλλων και ο
Ηρακλής σκότωσαν τον Εφιάλτη,
χτυπώντας τον μαζί στα μάτια. Ο Διόνυσος
οπλισμένος με τον θύρσο του σκότωσε
τον Εύρυτο. Η Εκάτη με τους
δαυλούς της πυρπόλησε τον Κλυτίο,
ενώ ο Ήφαιστος με τα πυρωμένα
σίδερά του σκότωσε τον Μίμα.
Ο Εγκέλαδος υποχώρησε άτακτα,
αλλά η Αθηνά τον έπιασε στην Σικελία
και τον συνέθλιψε κάτω από το νησί. Κατόπιν σκότωσε και τον Πάλλα, και από το δέρμα του
έφτιαξε ασπίδα. Ο Ποσειδώνας κατέρριψε την Νίσυρο
επάνω στον Πολυβότη. Ο Ερμής φορώντας τον μανδύα του
Άδη και αόρατος, σκότωσε τον Ιππόλυτο.
Η Άρτεμις σκότωσε τον Γρατίωνα. Οι τρεις Μοίρες με τα χάλκινα
ρόπαλά τους σκότωσαν τον Άγριο
και τον Θώα. Οι υπόλοιποι
Γίγαντες γίνανε βορά των κεραυνών του Δία και σκοτώθηκαν από τα βέλη του
Ηρακλή.
Ο
Εγκέλαδος
Ετυμολογικά ο
Εγκέλαδος μάλλον αποτελεί σύντμηση (έγκειμαι
+ λας), που σημαίνει ο εγκατεστημένος στα πετρώματα, στο στερεό φλοιό
της Γης.
Ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά
και αρχική αντίληψη της έννοιας του
Σεισμού και ιδιαίτερα εκείνου του Ηφαιστειακού εκ του οποίου τόσο
έντονα είχε δεινοπαθήσει ο ελλαδικός χώρος.
Ο Εγκέλαδος στην Ελληνική Μυθολογία ήταν, γιος του Ταρτάρου και της Γαίας. Παιδιά του ήταν οι Γοργόνες,
η Σφίγξ, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά «τέρατα» (γεωλογικά φαινόμενα) που
απέκτησε από την Έχιδνα και
είχαν ταλαιπωρήσει τους πρωτοέλληνες.
Για τον θάνατό του στη Γιγαντομαχία
σώθηκαν πολλές παραδόσεις.
► Κατακεραυνώθηκε
από τον Δία εναντίον του
οποίου κινήθηκε,
► Φονεύθηκε από
τον ακόλουθο του Διονύσου τον Σειλινό,
► Καταπλακώθηκε από βράχο που πέταξαν εναντίον
του οι Θεοί του Ολύμπου. Έτσι, ο «Εγκέλαδος-Σεισμός» γίγαντας, είναι θαμμένος
στην Κασσάνδρα, αλλά μη
έχοντας πεθάνει, από καιρό σε καιρό προσπαθεί να ελευθερωθεί από το βράχο που
τον έχει καταπλακώσει και οι προσπάθειές του αποτελούν το φαινόμενο του
σεισμού.
► Φονεύθηκε από
την Αθηνά η οποία αφού τον
έτρεψε σε φυγή έρριψε εναντίον του τη Σικελία ή το όρος Αίτνα με το οποίο και
τον καταπλάκωσε. Ο Εγκέλαδος κινούμενος και στενάζοντας ενίοτε μέσα στο τάφο
του προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς. Αυτή η εκδοχή είναι η
επικρατέστερη.
► Ο Παυσανίας αναφέρει και
άλλη εκδοχή κατά την οποία η Αθηνά φόνευσε τον Εγκέλαδο ρίχνοντας επάνω του το τέθριππο άρμα της.
Η εκδοχή αυτή
υπήρξε από τα πιο προσφιλή θέματα πολλών καλλιτεχνών της αρχαιότητας,
απαθανατίζοντας αυτή σε πλείστες μετώπες αρχαίων ναών όπως στον Παρθενώνα και
στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Τέτοιες παραστάσεις του αγώνα μεταξύ της
Αθηνάς και του Εγκέλαδου βρίσκονται σε πολλά αγγεία καθώς επίσης κοσμούταν και
ο πέπλος της Αθηνάς στα Παναθήναια.
Οι πιο καταστρεπτικοί
σεισμοί στην αρχαιότητα
► Ο Στράβων
περιγράφει τις συνέπειες ενός φοβερού σεισμού στην περιοχή Εύβοιας και Λοκρίδος.
Οι θερμές πηγές της Αιδηψού και των Θερμοπυλών στέρεψαν για τρεις μέρες. Στους Ωρεούς (Βόρεια Εύβοια)
κατέρρευσαν επτακόσιες οικίες και το παραθαλάσσιο τείχος. Η Σκάρφεια καταστράφηκε εκ
θεμελίων, χίλιοι επτακόσιοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, ενώ στο Θρόνιον περίπου εννιακόσιοι. Καταστροφές έγιναν στον Εχίνο, στα Φάλαρα, στην Ηράκλεια,
στη Λαμία και στη Λάρισα. Το τείχος της Ελάτειας ράγισε και στην Αταλάντη δημιουργήθηκε ρήγμα.
Μια τριήρης τινάχτηκε από τα νεώρια και έπεσε πέρα από το τείχος.
►
Τον χειμώνα του 373 π.Χ.
έγινε στον Κορινθιακό ο
καταστρεπτικότερος ίσως σεισμός της ελληνικής ιστορίας, ενώ στην Αθήνα ήταν
άρχων ο Αστείος. Χάθηκαν δύο
σπουδαίες πόλεις: η Ελίκη
(περί τα 7 χιλιόμετρα ΝΑ του Αιγίου) και η Βούρα.
Τότε καταστράφηκε και ο ναός του Απόλλωνος στους Δελφούς. Ο σεισμός αποδόθηκε
στην οργή του Ποσειδώνα που είχαν προκαλέσει οι Ελικαείς γιατί σκότωσαν Ίωνες
ικέτες που κατέφυγαν στο ιερό του Ελικωνίου
Ποσειδώνος. Πέντε μέρες προ του καταποντισμού τα ζώα εγκατέλειψαν το
έδαφος της Ελίκης. Ο τρομερός σεισμός έγινε ξαφνικά και νύχτα, και ταυτόχρονα η
ξηρά κατακλύστηκε από τη θάλασσα και η Ελίκη που απείχε 12 στάδια, δηλαδή
2,16 χιλιόμετρα από τη θάλασσα παρασύρθηκε αύτανδρη. Από το άλσος του
Ποσειδώνος φαίνονταν μόνο οι κορφές των δέντρων. Κατά τον Ερατοσθένη, το χάλκινο άγαλμα του Ποσειδώνος, που κρατούσε
ιππόκαμπο, βρισκόταν όρθιο στον βυθό ενάμιση αιώνα αργότερα και έσκιζε τα
δίχτυα των ψαράδων. Δέκα λακωνικά πλοία αγκυροβολημένα εκεί βυθίστηκαν. Οι δύο
χιλιάδες άνδρες που έστειλαν οι Αχαιοί για βοήθεια δεν κατόρθωσαν ούτε να
περισυλλέξουν τους νεκρούς.
Από
τη Βούρα, που απείχε 40
στάδια (7,2 χιλιόμετρα) από τη θάλασσα, σώθηκαν μόνον όσοι έλειπαν από την
πόλη.
►
Ο σεισμός που κατέστρεψε τη Ρόδο
περί το 226 π.Χ. μεταξύ των
άλλων καταστροφών τσάκισε στα γόνατα και τον περίφημο κολοσσό ύψους 32 μ. και τον ξάπλωσε στο έδαφος. Σημαντική
βοήθεια ήρθε τότε στη Ρόδο από διάφορα σημεία. Ο Ιέρων των Συρακουσών έστειλε έξι τάλαντα αργύρου (περίπου 155
κιλά) και αργυρούς λέβητες για την ανοικοδόμηση του τείχους, παρείχε δε ατέλεια
στα πλοία της Ρόδου.
► Οι παρόμοιες καταστροφές δεν
αντιμετωπίζονταν πάντα με πνεύμα αλληλεγγύης. Περί το 411 π.Χ., που η Κως
είχε γκρεμιστεί συθέμελα από ισχυρό σεισμό, το μεγαλύτερο απ' όσους θυμόμαστε
όπως γράφει ο Θουκυδίδης και οι κάτοικοί της είχαν καταφύγει στα βουνά, ο
Λακεδαιμόνιος Αστύοχος που
περνούσε από εκεί με μερικά πλοία λεηλάτησε πλήρως το νησί, αφήνοντας πίσω μόνο
τους ελεύθερους πολίτες που δεν εξανδραπόδισε.
Ιστορικοί
σεισμοί στα Ιόνια
Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει
τους ιστορικούς σεισμούς της περιοχής των Ιονίων νήσων μέχρι το 1885. Σας το
μεταφέρουμε όπως ακριβώς το βρήκαμε γραμμένο.
N Date Lat
N Lon E Ms Io Region affected
1 1469 Spring 38.4 20.5 7.2 X Cephalonia(Argostoli)
2 1612 May 26 38.8 20.8 6.6 X Leukada
3 1613 Oct. 12 38.8 20.8 6.4 VIII Leukada
4 1625June28 38.7 20.7 6.6 IX Leukada
5 1630 July 2 38.8 20.8 6.6 X Leukada
6 1636 Sept. 30 38.1 20.6 7.1 X Cephalonia(Lixouri)
7 1658 Aug. 24 38.3 20.5 6.8 X Cephalonia
8 1668 38.4 20.4 6.5 VII Cephalonia
9 1704 Nov. 22 38.7 20.7 6.6 IX Leukada
10 1714 July 27 38.2 20.5 6.4 VIII Cephalonia
11 1722 June 5 38.7 20.5 6.3 VIII Leukada(Athani)
12 1723 Feb. 22 38.6 20.7 7.0 IX
Leukada
13 1736 38 20.5 6.2 VII-VIII Cephalonia
14 1741 June 23 38 1/2 20 1/2 6 3/4 VII-IX Leukada
15 1759 June 14 38.3 20.4 6.3 VIII Cephalonia
16 1766 July 24 38.1 20.4 6.7 IX Cephalonia
17 1767 July 22 38.2 20.3 7.2 X Cephalonia(Lixouri)
18 1769 Oct 12 38.9 20.6 6.8 X Leukada
19 1783 Mar. 23 38.6 20.5 7.0 X Leukada
(Athani)
20 1783 June 7 38 3/4 20 3/4 6 1/4 VII-VIII
Leukada (Vavkeri)
21 1815 38.7 20.7 6.3 IX Leukada
22 1820 Mar. 17 38.8 20.6 6.3 IX Leukada
23 1825 Jan. 19 38.7 20.6 6.7 X Leukada
24 1834 July 5 38 21 6 VII-IX Cephalonia
25 1862 Mar. 14 38.4 20.5 6.6 IX
Cephalonia(Argostoli)
26 1867 Feb. 4 38.2 20.4 7.2 X Cephalonia
(Paliki)
27 1869 Dec. 28 38.8 20.7 6.6 X Leukada
28 1885 Dec. 14 38 3/4 20 3/4 5 3/4 VII-VIII Leukada
(Englouvi)
Υπολογισμός μακροσεισμικής έντασης
Το 1767 στη Κεφαλονιά και το 1769 στη Λευκάδα έχουν τα εξής στοιχεία:
Ημερομηνία ώρα
συντεταγμένες M
Περιοχή
1767 07 22
04 38.20 Β 20.30
Α 7.2 Κεφαλονιά (Ληξούρι)
1769 10 12
18 38.90 Β 20.60 Α 6.8 Λευκάδα
Πηγές:
http://ellas.pblogs.gr/
